Πυκνή σε εξελίξεις η εβδομάδα που πέρασε, υποχρεώνει σε παράθεση μιας σειράς γεγονότων. Ξεκινώντας από το εσωτερικό, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι μέσα σε λίγες ημέρες ολοκληρώθηκε η επανιδιωτικοποίηση δύο συστημικών τραπεζών, με ισχυρό ενδιαφέρον από ξένους επενδυτές για την Εθνική Tράπεζα, αλλά και την πρώτη συμμετοχή (μετά από 17 χρόνια) ενός μεγάλου ευρωπαϊκού τραπεζικού ομίλου σε ελληνικό ίδρυμα, μέσα από το deal της UniCredit με την Αlpha Bank.
- Η Ελλάδα, κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στη σημερινή συγκυρία, είναι ελκυστική για τους ξένους επενδυτές και συνεχίζει να διαγράφει σαφώς καλύτερη οικονομική πορεία από πολλές γνωστές οικονομίες της Ευρώπης. Το μεγάλο κενό όμως, που δεν συζητάμε, αφορά κυρίως στα λεγόμενα greenfield investments, δηλαδή τις ξένες επενδύσεις σε νέες δραστηριότητες. Εκεί δυστυχώς δεν παρατηρούνται ισχυρές τάσεις.
- Σε πολιτικό επίπεδο, το τρέχον διάστημα είναι κρίσιμο για την κυβέρνηση για δύο λόγους. Πρώτον, διότι οι απανταχού «μεταρρυθμιστές» αναμένουν να δουν αν θα απονευρωθεί ή όχι το νομοσχέδιο για τη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών (πρακτικά για τη μερική καταπολέμηση της εκ μέρους τους φοροδιαφυγής). Εάν τώρα, που είναι ακόμη στην αρχή της θητείας της, υπαναχωρήσει, θα έχουμε μια πολύ αρνητική ένδειξη για τη συνέχεια.
Δεύτερον, διότι εκδηλώνονται οι κινήσεις της για την καταπολέμηση της ακρίβειας, που αποτελεί, αυτό το διάστημα, τον μοναδικό ίσως μεγάλο αντίπαλό της. Μέχρι στιγμής δεν προκύπτουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, φαίνεται να υπάρχουν βιασύνες και παλινωδίες (όπως με τις προσφορές 1+1 στα προϊόντα), αλλά είναι ακόμη νωρίς για να βγουν οριστικά συμπεράσματα. Ο χρόνος πάντως μετράει αντίστροφα. Επιτόκια, ακρίβεια στις αγορές και υψηλά ενοίκια, λειτουργούν ως «μέγγενη» για πολύ μεγάλο αριθμό νοικοκυριών. Κι αυτό το κόστος, εάν δεν μειωθεί, θα εκφραστεί κάποια στιγμή πολιτικά.
- Άγνωστος «Χ» το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ και τα πιθανά κέρδη του ΠΑΣΟΚ. Η αγωνία για τον ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε από την απότομη κινητοποίηση του Αλέξη Τσίπρα, μέσα στην προηγούμενη εβδομάδα. Σε κάθε περίπτωση, η τροχιά είναι προς το παρόν καθοδική, καθώς η ομάδα «6+6» της Αχτσιόγλου πιέζεται πλέον προς την έξοδο από τη βάση της, την οποία η ίδια φανάτισε (ιδίως με το κείμενο στην πρόσφατη Κεντρική Επιτροπή), στενεύοντας έτσι ασφυκτικά τα περιθώρια πολιτικών ελιγμών. Σύμφωνα με προβλέψεις που προέρχονται και από το εσωτερικό του κόμματος, η πτώση στην τρίτη θέση των δημοσκοπήσεων δεν πρόκειται να ανατραπεί σύντομα, αν υποθέσουμε ότι θα ανατραπεί.
Αξιόπιστα πρόσωπα του χώρου εκτιμούν ότι στο επόμενο διάστημα ο ΣΥΡΙΖΑ θα κινηθεί πλησίον του 10-11% (χειρότερο κατ' αυτούς σενάριο), ενώ βλέπουν ως ανώτερο όριο το 20% στις ευρωεκλογές. Ίσως για αυτό τον λόγο, ο Στέφανος Κασσελάκης, στη συνέντευξή του στον ΑΝΤ1, επέλεξε να βάλει τον πήχη στο 17-18%, αιφνιδιάζοντας τους πολιτικολογούντες που έχουν συνηθίσει σε αόριστες και συνήθως μαξιμαλιστικές απαντήσεις. Ωστόσο αποχώρηση και των «6+6» σημαίνει πολύ μεγάλη αποψίλωση και στην οργανωμένη βάση του κόμματος, πιθανώς ανατρέποντας και τα προγνωστικά.
ΤΟ ΠΑΣΟΚ ευλόγως εμφανίζει κέρδη, όχι όμως -προς το παρόν- δυναμική αξιωματικής αντιπολίτευσης, ικανής να διεκδικήσει εξουσία.
Στη σκιά δύο πολέμων και μιας εκλογικής αναμέτρησης
Στο εξωτερικό, αναπόφευκτα η προσοχή είναι στραμμένη στους εν εξελίξει δύο πολέμους, που επισκιάζουν μεσοπρόθεσμα τις υπόλοιπες εξελίξεις, τουλάχιστον έως ότου μπούμε στην ευθεία των αμερικανικών εκλογών. Εξελίξεις που μας αφορούν άμεσα και ενδέχεται να επιδράσουν ευρύτερα στις οικονομικές συνθήκες.
- Στη Μέση Ανατολή είναι πλέον εμφανές ότι το Ισραήλ πιέζεται παντοιοτρόπως να αλλάξει τακτική στη Γάζα, πριν τα πράγματα γίνουν χειρότερα, τόσο για το ίδιο όσο και για τη Δύση. Οι αντιδράσεις είναι έντονες όχι μόνο στον «Παγκόσμιο Νότο» αλλά ακόμη και μέσα στις ΗΠΑ, μειώνοντας και τη δημοφιλία του προέδρου Μπάιντεν. Ετσι εξηγείται ίσως και η αποχή Αμερικανών και Βρετανών από την ψηφοφορία του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που επέτρεψε ψήφισμα για μικρή ανακωχή στη Γάζα (για ανθρωπιστικούς λόγους).
Όμως, και μέσα στο Ισραήλ, η αντιπολίτευση ζητά την παραίτηση Νετανιάχου, ενώ ο ίδιος παραδέχθηκε την Παρασκευή ότι υπάρχουν πολλά θύματα μεταξύ των αμάχων στη Γάζα, επιρρίπτοντας όμως την ευθύνη στις Ένοπλες Δυνάμεις!
Υπάρχουν και ανησυχητικά στοιχεία που παρατηρούνται μόνο από τους περισσότερο ειδικούς. Μετά από 23 μέρες εισβολής στη Βόρεια Γάζα, μέσα και στην ομώνυμη πόλη, οι μικροί αριθμοί νεκρών και αιχμαλώτων φανερώνουν ότι οι χιλιάδες «μαχητές» που φέρεται να διαθέτει η Χαμάς, είτε είναι στα τούνελ, είτε είναι στη Νότιο Γάζα, είτε στο κέντρο της πόλης, σίγουρα όμως δεν έχουν ακόμη εμπλακεί.
Aκόμη πιο σημαντικό, οι παραπάνω από 200 όμηροι δεν έχουν εντοπιστεί. Κάποιες πληροφορίες σε ξένα ΜΜΕ λένε ότι οι επιχειρήσεις των Ισραηλινών θα επεκταθούν σύντομα και στη Νότια Γάζα, ενώ ήδη ζητήθηκε η αποχώρηση των Παλαιστίνιων αμάχων από τη Χαν Γιουνίς, τη μεγαλύτερη πόλη της Νότιας Γάζας, όπου έχουν καταφύγει δεκάδες χιλιάδες άμαχοι. Εάν όμως οι επιχειρήσεις επεκταθούν δυναμικά στη Νότια Γάζα, προκύπτει μεγάλο θέμα: Πού ακριβώς θα καταφύγουν οι άμαχοι για να γλιτώσουν; Η Αίγυπτος, η μοναδική χώρα με κοινά σύνορα, έχει δηλώσει ότι δεν θα δεχτεί πρόσφυγες, το ίδιο και η Ιορδανία. Θα πέσει ο κλήρος στην Ευρώπη, μέσω θαλάσσιας οδού; Και αυτό δύσκολο το βλέπουμε.
Το τοπίο στη Μέση Ανατολή παραμένει εξαιρετικά θολό, ενώ ο κίνδυνος επέκτασης του πολέμου εμφανίζεται μειωμένος, χωρίς να έχει περάσει. Πολλά θα εξαρτηθούν από τις επόμενες κινήσεις των Ισραηλινών, καθώς η οργή στους δρόμους των μουσουλμανικών κρατών μεγαλώνει. Κι αυτό μπορεί να υποχρεώσει τους εκεί κυβερνώντες να κινηθούν εναντίον του Ισραήλ, ακόμη κι αν επιθυμούσαν να το αποφύγουν.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ευθύνη της… Ευρώπης;
Σοβαρές όμως είναι οι εξελίξεις και στην Ουκρανία. Πέρα από όσα αναφέραμε σε προηγούμενο σχόλιο για το αδιέξοδο της ουκρανικής αντεπίθεσης, καθίσταται πλέον εμφανές ότι ακόμη και οι πιο φανατικοί υποστηρικτές της θεωρούν τώρα ότι ο πόλεμος θα είναι μακρύς.
Στο μεταξύ, οι Ρώσοι έχουν αρχίσει τις αντεπιθέσεις όχι μόνο στην πόλη της Αβντιίβκα αλλά και σε περιοχές στις οποίες υπήρξαν κατά το προηγούμενο διάστημα μικρά εδαφικά κέρδη για την ουκρανική πλευρά, ενώ διάφορες εκτιμήσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το 2024 η Ρωσία θα είναι σε καλύτερη θέση να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις της στην Ουκρανία, απ' ό,τι η Δύση να ενισχύσει τους αμυνόμενους.
Ισως είναι ενδεικτικό των δεύτερων σκέψεων που επικρατούν σε μέρος του αμερικανικού κατεστημένου, άρθρο της περασμένης Παρασκευής στο Foreign Affairs, από δύο γνωστούς διπλωμάτες των προεδριών Μπους και Ομπάμα, στο οποίο προτείνουν την έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών στην Ουκρανία, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους που έχουν προκύψει.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι στον διεθνή Τύπο έχουν αρχίσει να εμφανίζονται δημοσιεύματα κατά τα οποία η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει τον πρώτο ρόλο στη στήριξη της Ουκρανίας έναντι των ΗΠΑ. Ενδεικτικό, πρόσφατο δημοσίευμα στον μεγάλου ειδικού βάρους Εconomist, καθώς οι φόβοι για τη στάση των Ρεπουμπλικάνων απέναντι στην Ουκρανία ενισχύονται από την προοπτική επικράτησης του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του επόμενου Νοεμβρίου.
Το ερώτημα όχι μόνο αν η Ευρώπη θέλει, αλλά και αν μπορεί να σηκώσει αυτό το βάρος, προβληματίζει ήδη στο παρασκήνιο. Όχι αδικαιολόγητα, καθώς η Γηραιά Ήπειρος έχει ήδη υποστεί τις πιο βαριές συνέπειες από τον πόλεμο (αντίθετα με τις ΗΠΑ που καταγράφουν σημαντικά κέρδη), ενώ η πολεμική της βιομηχανία έχει σοβαρούς περιορισμούς. Ωστόσο, αν έρθει εκείνη η ώρα, σίγουρα το ερώτημα δεν θα απαντηθεί από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη Φον ντερ Λάιεν, αλλά από τις πιο ισχυρές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Θα είναι μια ώρα δύσκολη, που ευχόμαστε να μην έρθει.