Η περί φορολογίας πολιτική διελκυστίνδα που διεξάγεται προεκλογικά θα ήταν περισσότερο ωφέλιμη αν γινόταν σε βάθος και όχι για λόγους εντυπώσεων. Αν δεν αφορούσε κυρίως θέματα σημαντικά μεν, αλλά περιφερειακά ως προς την ουσία του προβλήματος. Από το ποσοστό φορολόγησης των υψηλών μερισμάτων (που όντως είναι από τα χαμηλότερα διεθνώς) έως τις μεγάλες αφορολόγητες γονικές παροχές (που προφανώς ευνοούν δυσανάλογα τις μεγάλες περιουσίες).
Οι πολιτικοί μας, δυστυχώς, εμφανίζονται προεκλογικά να «χτυπάνε το σαμάρι», αποφεύγοντας τον τεράστιο «γάιδαρο». Τα διεθνώς αναγνωρισμένα και εντελώς άδικα χαρακτηριστικά ενός φορολογικού συστήματος που αποφεύγει συστηματικά να πατάξει αποτελεσματικά την ενδημική φοροδιαφυγή, ανεχόμενο την εκρηκτική παραοικονομία, που συνεχίζει να αναπτύσσεται πλάι στο «πλαστικό χρήμα» και τις ηλεκτρονικές πληρωμές. Προς όφελος ορισμένων επαγγελματικών κατηγοριών (τις οποίες ουδείς θέλει να θίξει προεκλογικά) και εις βάρος άλλων.
Ως βολικό «αντίδοτο» από την πλευρά των φορολογικών εσόδων χρησιμοποιούνται τα παραδοσιακά υποζύγια, δηλαδή οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, μαζί με υψηλούς έμμεσους φόρους, εξ ορισμού κοινωνικά άδικους, καθώς επιβάλλονται χωρίς κριτήρια εισοδήματος ή περιουσίας. Με άλλα λόγια, από αυτήν, στην πράξη, επηρεάζονται περισσότερο τα αδύναμα κοινωνικά στρώματα, των οποίων μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος πηγαίνει αναλογικά στην κατανάλωση.
Για να διαπιστώσει κάποιος το μέγεθος του προβλήματος της φοροδιαφυγής εισοδημάτων, δεν έχει παρά να κοιτάξει τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων του 2021.
Στους αγρότες, επί συνόλου 490.000 δηλώσεων, οι 392.000 αφορούν εισοδήματα έως 5.000 ευρώ ετησίως(!) ενώ αν βάλουμε ως όριο τις 10.000 ευρώ, φτάνουμε τις 460.000 δηλώσεις. Θα πρέπει λοιπόν να πιστέψουμε ότι το 94% των αγροτών ζουν το πολύ με περίπου 800 ευρώ τον μήνα φορολογητέο εισόδημα, ενώ μόνο περίπου 5.500 δηλώνουν εισοδήματα πάνω από 20.000 ευρώ, που δεν το λες και υψηλό.
Σύνολο δηλωθέντων εισοδημάτων του αγροτικού κόσμου: ούτε 1,5 δισ. ευρώ. Μέσο εισόδημα ανά φορολογική δήλωση: 2.913 ευρώ!
Πάμε τώρα στους ελεύθερους επαγγελματίες. Σε σύνολο περίπου 340.000 φορολογικών δηλώσεων, περισσότερα από τα 2/3 αφορούν εισοδήματα έως 10.000 ευρώ ετησίως, ενώ περισσότερες από τις μισές (το 51,2%) είναι με δηλωμένα εισοδήματα έως 5.000 ευρώ. Σύνολο εισοδημάτων που δηλώθηκαν 3,5 δισ. ευρώ, ήτοι 10.356 ευρώ μέσο εισόδημα φορολογικής δήλωσης!
Όλως περιέργως, στους μισθωτούς τα ποσοστά είναι πολύ διαφορετικά. Μόνο το 26% δηλώνει εισοδήματα έως 5.000 ευρώ, αθροιστικά το 51,4% δηλώνει εισοδήματα έως 10.000 ευρώ ενώ η μέση φορολογική δήλωση είναι στις 12.805 ευρώ. Φαίνεται λοιπόν πως στην Ελλάδα τα καλύτερα εισοδήματα τα έχουν οι μισθωτοί και ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και μικροεπιχειρηματίες αναλαμβάνουν το ρίσκο της μη εξηρτημένης και άρα περισσότερο ανασφαλούς εργασίας, για την... ψυχή του παππού τους.
Και κάπως έτσι, έχουμε καταλήξει οι καλύτερα αμειβόμενοι μισθωτοί με φορολογητέα εισοδήματα άνω των 40.000 ευρώ να θεωρούνται πλούσιοι και να έχουν συντελεστή έως και 44%.
Όλα αυτά δεν είναι βεβαίως άγνωστα, όχι μόνο στους πολιτικούς ή τους δημοσιογράφους, αλλά και στους ίδιους τους πολίτες, που έχουν συνηθίσει την ερώτηση πλήθους επαγγελματιών, ημεδαπών και αλλοδαπών, από ιατρούς και κτηνιάτρους, δικηγόρους και μηχανικούς, έως υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, κηπουρούς, μάστορες, αλλά και διαφόρων μικρών επιχειρήσεων, ιδίως στην επαρχία, την ερώτηση «με ή άνευ» απόδειξης και ΦΠΑ.
Είναι δε συνηθέστερο ο πελάτης να ρωτάει κόστος και να ακούει την τιμή «άνευ», η οποία επιβαρύνεται με τον ΦΠΑ μόνο στην περίπτωση που αφελώς ζητήσει απόδειξη.
Αυτό όμως το σύστημα, που δουλεύει βεβαίως χωρίς κάρτες, τραπεζικούς λογαριασμούς και ψηφιακές συναλλαγές, οδηγεί και σε ένα ακόμη αθέμιτο αποτέλεσμα: Σε πολλές περιπτώσεις, μέσω της φορολογικής δήλωσης που κάνει ο φοροφυγάς μπορεί να απολαμβάνει και των διαφόρων «pass» και επιδομάτων, που μοιράζει με «κοινωνικά κριτήρια» η κυβέρνηση.
Πώς θα ασκήσει το κράτος πραγματική κοινωνική πολιτική, όταν δεν είναι σε θέση να γνωρίζει εισοδήματα; Αυτό έως στιγμής δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν, σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Υπάρχουν λύσεις; Ασφαλώς υπάρχουν και έχουν εφαρμοστεί με αρκετή επιτυχία σε άλλες χώρες. Όχι όμως στην Ελλάδα. Εδώ, χωρίς να έχουμε αντιμετωπίσει το πρόβλημα, θα πάμε να μειώσουμε τα τεκμήρια, λέει η κατά πάσα πιθανότητα επόμενη κυβέρνηση, αντί να βελτιστοποιήσουμε περαιτέρω την εφαρμογή τους.
Ούτε και πρόκειται να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, όσο υπάρχει η ίδια νοοτροπία «πολιτικού κόστους», όταν ακόμη και η «πρώτη φορά Αριστερά» κυβέρνηση, εκείνη που υποτίθεται ότι και από ιδεολογικής πλευράς όφειλε να προσπαθήσει έστω να διορθώσει την κοινωνική αδικία που προκαλεί η φοροδιαφυγή, έκανε κάτι ουσιαστικό.
Η ύπαρξη αυτής της ανισορροπίας όμως, μόνο προσωρινά έχει φύγει από το προσκήνιο. Η πληθωριστική συγκυρία προσφέρει «εύκολα» πρόσθετα έσοδα από τους έμμεσους φόρους, ακόμη και από το συγκυριακά αυξανόμενο (όταν και όπου αυξάνεται) ονομαστικό εισόδημα των μισθωτών, μαζί με την εκτίναξη του αναπτυξιακού ελατηρίου και την υποεκτέλεση του προγράμματος δημοσίων δαπανών.
Σε όποια αντιστροφή της συγκυρίας, ακόμη και σε ένα από αυτά τα σκέλη, το σύστημα θα βρεθεί μπροστά στους περιορισμούς του, καθώς η χώρα θα είναι υποχρεωμένη να παράγει μόνιμα πλεονάσματα, ενώ αργά αλλά σταθερά εξαντλεί την περίοδο χάριτος σε σχέση με τα χρέη της.
Τότε βεβαίως, ίσως υπάρξει κάποιος άλλος «ευφυής ατίθασος» πολιτικός, που θα δηλώσει «μαζί τα τρώγατε», εννοώντας τους πολίτες που δεν ζητούν απόδειξη μαζί με εκείνους που δεν τη δίνουν, λησμονώντας βολικά ότι οι κυβερνήσεις και το κράτος δεν ενδιαφέρθηκαν αρκετά. Διότι τα έπαιρναν από την... άλλη τσέπη του πολίτη, με τους υψηλούς έμμεσους φόρους, όπως ο ΦΠΑ, ωθώντας ακόμη και τον μισθωτό, το μεγαλύτερο θύμα αυτής της υπόθεσης (που αποτελεί την κοινωνική πλειοψηφία με βάση τις φορολογικές δηλώσεις), να συμμετέχει στη φοροδιαφυγή.