Στην τρέχουσα συγκυρία, θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο για την Ελλάδα να επαναπαυτεί στις θεωρίες που θέλουν τον Ερντογάν απλώς να χρησιμοποιεί τη χώρα μας για να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ ή για να ενισχύσει προεκλογικά τη θέση του.
Οι τουρκικές προκλήσεις απέναντι στη χώρα μας όχι μόνο καταγράφουν κάθε τόσο νέα υψηλά έντασης, αλλά διαχέονται σε ευρύτατο φάσμα των ελληνοτουρκικών διαφορών, ταυτόχρονα. Από το θέμα της ΑΟΖ έως το καθεστώς των ελληνικών νησιών, ακόμη και στο περίπου ξεχασμένο τα τελευταία χρόνια θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη.
Ούτε βεβαίως μπορεί να περάσει απαρατήρητη η στάση του Ερντογάν στην Πράγα κι ακόμη περισσότερο οι πρωτοφανείς δηλώσεις του υπουργού Άμυνας Ακάρ στην τουρκική Σχολή Ικάρων, «ας πεθάνουμε αν χρειαστεί, ας γίνουμε μάρτυρες», που ξενίζουν ακόμη και για το πομπώδες στυλ των αξιωματούχων της γειτονικής χώρας.
Επικίνδυνα σενάρια έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους ως «προβλέψεις» και «εκτιμήσεις» σε ΜΜΕ του εξωτερικού, με αντικείμενο είτε την απόβαση τουρκικών ειδικών δυνάμεων σε κάποιο μικρό ακατοίκητο ελληνικό νησί (ό,τι συνέβη στα Ίμια, αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα), προκειμένου να δημιουργήσει ένα «τετελεσμένο» χωρίς ένοπλη αντίσταση στη φάση της εισβολής, είτε ακόμη και την προσπάθεια αεροναυτικού αποκλεισμού ελληνικών νησιών.
Όσοι εκτιμούν ότι ο Ερντογάν δεν θα τολμούσε να ανεβάσει το θερμόμετρο στα όρια του πολεμικού πυρετού ή και πέρα από αυτά, εξαιτίας της σύρραξης στην Ουκρανία, διότι κάτι τέτοιο θα οξύνει την αντίδραση ΗΠΑ και Ευρώπης, ενδέχεται να κάνουν λάθος.
Μέσα στο πλαίσιο της παγκόσμιας έντασης που ξέσπασε με έναυσμα τη ρωσική εισβολή, έχει αρχίσει να εμφανίζεται όχι μόνο αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των απολυταρχικών καθεστώτων (εύκολα παραδείγματα η Ρωσία, η Βόρεια Κορέα, το Ιράν, περισσότερο διακριτικά η Κίνα), αλλά και μια επαμφοτερίζουσα στάση «ουδετερότητας» από την πλευρά ισχυρών κρατών όπως η Ινδία, η Βραζιλία και η Σαουδική Αραβία.
Ο νέος «άξονας» και ο Παγκόσμιος Νότος
Καλώς ή κακώς, υπάρχουν ήδη σημάδια ότι ο κόσμος χωρίζεται ξανά ανάμεσα σε ένα συνασπισμό φιλελεύθερων κρατών της Δύσης και σε ένα νέο «άξονα» απολυταρχικών καθεστώτων, κι ότι πολύ μεγάλο κομμάτι του λεγόμενου «Παγκόσμιου Νότου» παρακολουθεί τις εξελίξεις χωρίς ιδιαίτερα φιλική διάθεση έναντι των αξιών της Δύσης και της αστικής Δημοκρατίας που εκείνη ανέδειξε.
Η Τουρκία, κι αυτό δεν αφορά μόνο τον Ερντογάν, δείχνει εδώ και καιρό να αμφιταλαντεύεται ως προς το πού «ταιριάζει» καλύτερα και ποια πλευρά εξυπηρετεί περισσότερο το εθνικό της συμφέρον, με βάση και τα αναθεωρητικά της σχέδια, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιεί την επαμφοτερίζουσα στάση της (και τη στρατηγική της σημασία) για να αποσπά οφέλη ένθεν και εκείθεν.
Με αυτή τη συλλογιστική, είχαμε γράψει παλαιότερα ότι η η τροχιά των εξελίξεων γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για την Ελλάδα από ό,τι για άλλες χώρες της Ευρώπης που δεν συνορεύουν με τη Ρωσία ή άλλες αναθεωρητικές δυνάμεις. Είχαμε γράψει τότε ότι αν ο Ερντογάν (ή κάποιος επόμενος Τούρκος ηγέτης) πιστέψει ότι η κυριαρχία της Δύσης ανήκει στο παρελθόν, ο κίνδυνος για τη χώρα μας θα αυξηθεί σημαντικά, εφόσον ατονήσει το ενδιαφέρον της Τουρκίας να παραμείνει στο ΝΑΤΟ.
Κάποιοι αναγνώστες θεώρησαν ότι εννοούσα πως η Τουρκία πρώτα θα βγει από το ΝΑΤΟ και μετά θα επιτεθεί. Τουναντίον, το νόημα ήταν ότι σε μια τέτοια περίπτωση, η Τουρκία θα κάνει ό,τι κάνει ενώ θα βρίσκεται ακόμη εντός ΝΑΤΟ (πράγμα που θα δυσκολέψει πολύ τη στάση και τη συνεννόηση των λοιπών συμμάχων), έχοντας όμως η ίδια αποφασίσει εκ των προτέρων ότι δεν τη νοιάζει αν θα εκδιωχθεί και ότι το μέλλον της βρίσκεται εγγύτερα στον «νέο άξονα».
Το παράθυρο ευκαιρίας
Τέλος, εξετάζοντας όλα τα σενάρια για τις μελλοντικές εξελίξεις, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα εξοπλιστικά προγράμματα που υλοποιεί τα επόμενα χρόνια η χώρα μας θα τη βοηθήσουν να βελτιώσει υπέρ της τους συσχετισμούς δυνάμεων, ιδίως όταν η Τουρκία έχει τις γνωστές δυσκολίες να ακολουθήσει με δυτικά όπλα υψηλής τεχνολογίας.
Αυτό όμως αυξάνει τον κίνδυνο να προσπαθήσει η Τουρκία να εκμεταλλευτεί το «παράθυρο ευκαιρίας» που δημιουργεί στο μεταξύ ο μεγάλος χρόνος πλήρους υλοποίησης των ελληνικών προγραμμάτων. Πρόκειται για κίνδυνο αναπόφευκτο, που όμως δεν πρέπει να αγνοεί ούτε το πολιτικό σύστημα ούτε και η κοινή γνώμη.
ΥΓ: Η αύξηση της έντασης από την τουρκική πλευρά αναμφίβολα εντάσσεται και στο ευρύτερο πλαίσιο αναζωπύρωσης του αναθεωρητισμού που έχει προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Υπό αυτό το πρίσμα, θα πρέπει να εξεταστούν και άλλες πιθανές εστίες έντασης στη βαλκανική γειτονιά μας, είτε αυτό αφορά τη Βοσνία, είτε τη σχέση Σερβίας - Κοσόβου, είτε ακόμη και την ένταση μεταξύ Βουλγαρίας και Σκοπίων.