Ο τίτλος του άρθρου ίσως ξαφνιάσει ορισμένους αναγνώστες, δεδομένης της κυριαρχίας που έχει η φιλο-ουκρανική δημοσιότητα σε όλα σχεδόν τα Μέσα Ενημέρωσης, στην Ελλάδα, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η ψύχραιμη και όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική προσέγγιση είναι, κατά την άποψη του υπογράφοντος, πολύ πιο χρήσιμη από εκείνη που επηρεάζεται από οποιουδήποτε είδους σκοπιμότητες, όσο θεμιτές κι αν είναι.
Πριν εξηγήσουμε όμως γιατί ο Πούτιν μάλλον θα νικήσει στο πεδίο της μάχης, θα πρέπει να προσδιορίσουμε με σαφήνεια τι συνιστά νίκη και τι ήττα για τις αντιμαχόμενες πλευρές, αλλά και τι συμβαίνει ως σήμερα «επί του πεδίου».
Μέχρι σήμερα λοιπόν και παρά τα απανωτά λάθη και τις αστοχίες στην πρώτη φάση της εισβολής, η ρωσική πλευρά ελέγχει πάνω από το 20% του εδάφους της Ουκρανίας, στην Ανατολή και στο Νότο, μια έκταση περίπου αντίστοιχη σε τετραγωνικά χιλιόμετρα με αυτή ολόκληρης της χώρας μας, στην οποία όμως συγκαταλέγονται ορισμένα εξαιρετικά πολύτιμα τμήματα για την οικονομία της Ουκρανίας, στην ακτογραμμή της Μαύρης Θάλασσας, αλλά και περιοχές πλούσιες σε πρώτες ύλες και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, στο Ντονμπάς. Η καρδιά της ουκρανικής οικονομίας, χτυπά στο ανατολικό και το νότιο κομμάτι της.
Τι συμβαίνει τώρα στο πεδίο της μάχης
Το τελευταίο διάστημα, οι ρωσικές δυνάμεις καταγράφουν σειρά τακτικών επιτυχιών, διεξάγοντας έναν αργόσυρτο αλλά αποτελεσματικό πόλεμο φθοράς, με συνεχή χρήση πυροβολικού και βομβαρδισμών, κι έχουν καταλάβει σχεδόν το 95%-97% των διοικητικών ορίων του Λουγκάνσκ, ενώ διακηρυγμένος στόχος τους είναι να κάνουν το ίδιο και στο Ντόνετσκ (σ.σ. οι δύο περιφέρειες μαζί αποτελούν το Ντoνμπάς).
Με βάση τα όσα συμβαίνουν μέχρι τώρα στη Β' φάση της ρωσικής εισβολής, το πιο πιθανό, σύμφωνα με ορισμένους Ευρωπαίους στρατιωτικούς αναλυτές, είναι ότι θα καταφέρουν να πετύχουν αυτό τον στόχο ως το τέλος του θέρους, διατηρώντας τον έλεγχο της Χερσώνας, σημαντικό μέρος της Ζαπορίζιας και ένα τμήμα της περιφέρειας του Χαρκόβου και έχοντας εξασφαλίσει μια συνεχή χερσαία γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στην Κριμαία και τις υπόλοιπες περιοχές, ως τα ρωσικά σύνορα.
Προς το παρόν, η δυτική βοήθεια δεν έρχεται στην Ουκρανία σε τέτοιες ποσότητες που να αλλάζει τα δεδομένα στα μέτωπα, αφενός, διότι δεν είναι επαρκής σε αριθμούς βαρέων όπλων (όπως το πυροβολικό και τα άρματα μάχης) και αφετέρου, διότι ένα μέρος της καταστρέφεται στη διαδρομή προς το Ντονμπάς, μέσα στο έδαφος της Ουκρανίας, διαδρομή που φτάνει τα 1.000 χιλιόμετρα και παραπάνω.
Με άλλα λόγια, εφόσον η Ρωσία καταλάβει το υπόλοιπο του Ντονμπάς, κάτι που με τα σημερινά δεδομένα φαίνεται πιθανό, ο Πούτιν θα μπορούσε θεωρητικά να σταματήσει εκεί, έχοντας καταγάγει μια λιγότερο ή περισσότερο «πύρρεια νίκη», λόγω υψηλών απωλειών. Οποιαδήποτε διαπραγμάτευση ειρήνης, σε εκείνη τη φάση, όπως δείχνει η εμπειρία του παρελθόντος, πολύ δύσκολα θα απέτρεπε τη Ρωσία από τη διατήρηση των κεκτημένων της.
Ωστόσο, αν η Ρωσία νικήσει καθαρά στο Ντονμπάς, περικυκλώνοντας και εξουδετερώνοντας τον κορμό των ουκρανικών δυνάμεων, και αποδειχτεί ότι έχει ακόμη σημαντικές εφεδρείες στην πολεμική μηχανή της, δεν αποκλείεται ο Πούτιν να διευρύνει τους στόχους του, τόσο προς την Οδυσσό (κάτι που θα διέκοπτε ολοκληρωτικά την επικοινωνία της Ουκρανίας με τη θάλασσα), ή και προς το Χάρκοβο και τον ποταμό Δνείπερο, προκειμένου να δημιουργήσει ένα «φυσικό σύνορο», ανάμεσα στη Δυτική και την Ανατολική Ουκρανία, κατέχοντας την τελευταία.
Οι προδιαγραφές για μια νίκη της Ουκρανίας
Αντίστροφα, θα πρέπει να εξετάσουμε τι μπορεί να συνιστά νίκη της Ουκρανίας, στο πεδίο της μάχης. Κόντρα στην άποψη κάποιων ρομαντικών, το γεγονός ότι «η Ουκρανία θα συνεχίσει να υπάρχει», έχοντας απωλέσει μεγάλο μέρος των εδαφών, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και σημαντικού μέρους του διαμετακομιστικού εμπορίου μέσω Μαύρης Θάλασσας, στον ψυχρό κόσμο της γεωπολιτικής δεν συνιστά νίκη.
Νίκη θα καταγράψει αν οι εδαφικές απώλειες περιοριστούν τόσο ώστε να θυμίζουν την κατάσταση που επικρατούσε προ της ρωσικής εισβολής στις 24 Φεβρουαρίου ή, ακόμη περισσότερο, αν καταφέρει να ανακτήσει τις περιοχές που έχασε το 2014, ακόμη και αν σε αυτές δεν περιληφθεί η Κριμαία αλλά μόνο το Ντονμπάς.
Κάτι τέτοιο, όμως, είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί, παρά την προσπάθεια της Δύσης να βοηθήσει με χρήματα, όπλα και πυρομαχικά, για λόγους που θα εξηγήσουμε. Πρώτον, είναι εξαιρετικά απίθανο να αποκτήσει η Ουκρανία την υπεροπλία στον αέρα, λόγω του μεγέθους της ρωσικής αεροπορίας.
Δεύτερον, οποιαδήποτε προσπάθεια ανακατάληψης χαμένων εδαφών στα κρίσιμα σημεία των μετώπων αντιπαράθεσης δεν θα μοιάζει με την τακτική υποχώρηση που έκαναν οι Ρώσοι από τις Βόρειες περιοχές της Ουκρανίας, στο τέλος της πρώτης φάσης του πολέμου. Αυτή τη φορά οι Ουκρανοί θα πρέπει να επιτεθούν σε οχυρωμένες περιοχές, όπως κάνουν τώρα οι Ρώσοι, που σημαίνει ότι θα πρέπει να αποκτήσουν σημαντικά υπέρτερους αριθμούς μαχητών και υποστηρικτικών όπλων σε πολλά σημεία του μετώπου. Να αντιστρέψουν δηλαδή πλήρως τους σημερινούς συσχετισμούς δυνάμεων.
Το κρίσιμο θέμα των εφεδρειών σε εκπαιδευμένους μαχητές
Πράγματι, γίνεται πολύς λόγος για τις εφεδρείες που λέει ότι συγκεντρώνει η κυβέρνηση Ζελένσκι, με αριθμούς που φέρονται να φτάνουν και τις 700.000 μαχητές. Εντούτοις, στην πραγματικότητα, μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ό,τι εφεδρείες (και όπλα) μαζεύονται, οδεύουν προς το Ντονμπάς, λόγω του κινδύνου άμεσης κατάρρευσης του μετώπου εκεί, ενώ μέχρι στιγμής αυτές οι εφεδρείες εμφανίζονται απροετοίμαστες και ανεκπαίδευτες για μάχες υψηλής εντάσεως, με άσχημα αποτελέσματα για το ηθικό αλλά και την επιβίωσή τους, όπως μαρτυρούν θέματα στον δυτικό Τύπο, αλλά και πολυάριθμα βίντεο που έχουν κυκλοφορήσει, με αγανακτισμένους στρατιώτες και εθνοφύλακες.
Ακόμη όμως και αν υποθέσουμε ότι η Ουκρανία άρχιζε σήμερα να εκπαιδεύει ένα «παράλληλο» στράτευμα στις δυτικές περιοχές της, ανεμπόδιστη από τις ανάγκες της τρέχουσας μάχης, τους πυραύλους και τα αεροσκάφη της Μόσχας, τότε σύμφωνα με υπολογισμούς έγκυρων αμυντικών αναλυτών, θα χρειαζόταν κατ' ελάχιστο 12 με 18 μήνες για να συγκροτήσει και να εκπαιδεύσει ετοιμοπόλεμες μεραρχίες συνδυασμένων όπλων, κατάλληλες για να αποπειραθούν την ανακατάληψη οχυρωμένων εδαφών απέναντι στο ρωσικό στρατό.
Κι επειδή μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει τις κυρώσεις στη Ρωσία να αποδίδουν τα αναμενόμενα, το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας, ενώ ο ρωσικός στρατός δεν φαίνεται να «ξεμένει» από όπλα και πυρομαχικά, η Ρωσία θα έχει και εκείνη τον χρόνο όχι μόνο να βάλει την πολεμική της βιομηχανία σε πλήρη λειτουργία (που μάλλον μπαίνει ήδη), αλλά και να προχωρήσει σε κινήσεις μερικής επιστράτευσης, εφόσον το κρίνει σκόπιμο, προκειμένου να αποφύγει μια ήττα στην Ουκρανία, που θα απειλούσε την επιβίωση του καθεστώτος Πούτιν.
Κι αυτό, με βάση τα πληθυσμιακά μεγέθη των δύο αντιπάλων, θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί, χωρίς ενίσχυση της Ουκρανίας από τη Δύση με ξένους στρατιώτες. Κάτι που δεν φαίνεται καθόλου πιθανό να συμβεί.
Τα απρόοπτα που μπορεί να καθορίσουν τις εξελίξεις
Στον πραγματικό κόσμο βεβαίως υπάρχουν και απρόοπτα. Ουδείς γνωρίζει για παράδειγμα (παρότι προς το παρόν θεωρείται απίθανο) αν θα μπορούσε εν τω μεταξύ να εκδηλωθεί ανοιχτή αμφισβήτηση στο καθεστώς Πούτιν ή να διαπιστωθούν αθέατες σήμερα ρωγμές στη ρωσική οικονομία, ικανές να επηρεάσουν την πολεμική της ετοιμότητα ή να μεταβάλουν τους υπολογισμούς κόστους/οφέλους της ηγεσίας της.
Αντίστοιχα, ουδείς γνωρίζει τι μπορεί να συμβεί πολύ νωρίτερα από τους 12-18 μήνες που γράψαμε παραπάνω, είτε μετά από μια ξεκάθαρη ήττα των Δημοκρατικών στις ενδιάμεσες εκλογές για το αμερικανικό Κογκρέσο, που θα διεξαχθούν τον προσεχή Νοέμβριο, ορίζοντας την περαιτέρω ισχύ της προεδρίας Μπάιντεν με το αποτέλεσμά τους. Τα προγνωστικά σήμερα προδιαγράφουν μια τέτοια ήττα, κάτι που εκτιμάται ότι μάλλον θα ανοίξει τον δρόμο και για νέα προεδρική υποψηφιότητα του Τραμπ, το 2024, ενδεχόμενο που μπορεί να επιφέρει τεκτονικές μεταβολές στην ενότητα του μετώπου της Δύσης.
Ομοίως, ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει για πόσο θα μείνει ενωμένη στην υπόθεση της Ουκρανίας η κοινή γνώμη ΗΠΑ και Ευρώπης, εφόσον συνεχιστεί η πρωτοφανής οικονομική πίεση στην τσέπη των πολιτών τους.
Οι προβλέψεις περί αυτού αλλά και η εμπειρία του παρελθόντος οδηγούν στο συμπέρασμα πως όταν ένας πόλεμος δεν δείχνει να τελειώνει, κι εφόσον ο πολίτης δεν αντιλαμβάνεται άμεση επίπτωση στην εθνική ασφάλεια της χώρας στην οποία ζει, δύσκολα παραμένει προσηλωμένος στον σκοπό, ιδίως όταν καλείται να κάνει και «θυσίες». Άλλωστε ακόμη και τώρα, το «κοινό μέτωπο» έχει ρωγμές, όπως παραδέχονται σε πρόσφατο άρθρο τους οι New York Times, κυρίως από την πλευρά της Γαλλίας, της Γερμανίας, αλλά και της Ιταλίας, δηλαδή των τριών πιο ισχυρών κρατών της ΕΕ.
Υπάρχει βεβαίως και το σενάριο μιας συνεχιζόμενης σύγκρουσης χαμηλής εντάσεως, όπου το ελεύθερο τμήμα της de facto διχοτομημένης Ουκρανίας θα προσπαθεί να «ματώσει» τους Ρώσους, με ένα διαρκές αντάρτικο στα κατεχόμενα, υποστηριζόμενο από τη Δύση, σενάριο που αν υλοποιηθεί, θα αποτελέσει ένα μόνιμο ανοιχτό τραύμα στην Ευρώπη, οδηγώντας κατά καιρούς σε αναζωπυρώσεις συγκρούσεων υψηλής εντάσεως.
Πολλά λοιπόν μπορεί να συμβούν, το βασικό σενάριο όμως βραχυμεσοπρόθεσμα είναι ένα και πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη μας. Το πιθανότερο σήμερα είναι ο Πούτιν να νικήσει στην Ουκρανία. Έστω και «στα σημεία».
ΥΓ: Πέρα από το τι θα συμβεί στο πεδίο της ουκρανικής μάχης, υπάρχει και το θέμα των ευρύτερων διεθνών επιπτώσεων, σε βάθος χρόνου, κάτι που θα θίξουμε σε επόμενο σημείωμα.