Τα όσα συνέβησαν στο αμερικανικό Καπιτώλιο, με την εισβολή ακραίων οπαδών του Τραμπ, τρομάζουν για πολλούς λόγους. Ένας αφορά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν «φάρο» του σύγχρονου καπιταλισμού και της Δυτικού τύπου Δημοκρατίας, όπως ακριβώς κάποτε η Αθήνα αποτέλεσε κοιτίδα του πολιτεύματος.
Ο δεύτερος αφορά το ενδεχόμενο να εξαπλωθεί το φαινόμενο και στην Ευρώπη, όπως το περιγράφει γλαφυρά ο Γκίντεον Ράχμαν στο άρθρο των Financial Times που αναδημοσιεύει το Euro2day.gr. Ένας ακόμη σχετίζεται με την επίπτωση που έχουν τα όσα συνέβησαν στο status των Ηνωμένων Πολιτειών και στην εκμετάλλευση των γεγονότων από αντίπαλες δυνάμεις, όπως αναλύονται σε σχετική έκθεση της αμερικανικής Stratfor.
Αυτό που θα πρέπει όμως να τρομάξει περισσότερο ίσως από οτιδήποτε άλλο είναι ο σύντομος χρόνος, για τα συνήθη δεδομένα της πολιτικής και της κοινωνιολογίας, που απαιτήθηκε, ανάμεσα στην πρώτη προεδρία Ομπάμα και τη δραστηριοποίηση του λεγόμενου «Τea party», γεγονότα που έλαβαν χώρα τους πρώτους μήνες του 2009, και την εισβολή στο Καπιτώλιο 11 χρόνια αργότερα.
Μια εισβολή που προέκυψε μεταξύ άλλων ως επιστέγασμα της τετραετούς θητείας Τραμπ, στη διάρκεια της οποίας επλήγησαν θεμελιώδεις σταθερές του αμερικανικού θεσμικού οικοδομήματος, με κορυφαία την ανοιχτή αμφισβήτηση του αποτελέσματος των εκλογών από τον απερχόμενο πρόεδρο.
Θα ήταν σφάλμα να ερμηνεύσουμε την ταχύτητα και την ορμή αυτών των εξελίξεων στις ΗΠΑ ως αποτέλεσμα κάποιας αμερικανικής ιδιαιτερότητας, ξεχνώντας ότι πρόκειται για τη χώρα που ξεκίνησε τις σύγχρονες δημοκρατικές εξελίξεις και απέκτησε Σύνταγμα πριν την ολοκλήρωση της Γαλλικής Επανάστασης. Παρέμεινε δε συνεχώς έκτοτε υπό δημοκρατική διακυβέρνηση, στη βάση εδραιωμένων κανόνων, ελέγχων και μηχανισμών, που αποτέλεσαν «μοντέλο» προοδευτικότητας και φιλελευθερισμού, τουλάχιστον για τον υπόλοιπο Δυτικό κόσμο, με την κορύφωση αυτών των εξελίξεων να πραγματοποιείται τον 20ό αιώνα.
Το ερώτημα είναι απλό και ανησυχητικό: Αν η Δημοκρατία μπορεί να φτάσει στο χείλος της αβύσσου, μέσα σε μια δεκαετία, στην πιο «προηγμένη» χώρα του κόσμου, μια χώρα με απόλυτα δημοκρατική πορεία και ισχυρούς πολυεπίπεδους θεσμούς και χωρίς καν εμπειρία, πόσο μάλλον παράδοση, απολυταρχικής διακυβέρνησης, τι θα μπορούσε να συμβεί σε διάφορες χώρες της Ευρώπης αλλά και στην ίδια την Ελλάδα; Και σε πόσο χρόνο;
Οι σωστές απαντήσεις στις προκλήσεις που προδιαγράφουν τα παραπάνω ερωτήματα δεν πρόκειται να προκύψουν όσο απαξιώνουμε τα φαινόμενα που παρατηρούμε, εστιάζοντας σε «ψεκασμένους» κι αγνοώντας τα ρεύματα που δημιουργούν οι σύγχρονες ανισότητες και οι αποκλεισμοί, σε συνδυασμό με τις σαθρές πρακτικές ηγεσιών, που κάνουν ολοένα και περισσότερους να απορρίπτουν το «σύστημα», απαξιώνοντας τους εκπροσώπους του.
Διότι μπορεί η φιγούρα του βαμμένου καταληψία στο Καπιτώλιο με το βουβαλοτόμαρο να έκανε τον γύρο του κόσμου, δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι εάν δεν μεσολαβούσε η πανδημία, ο γραφικός κι επικίνδυνος Τραμπ μάλλον θα ήταν σήμερα πλειοψηφικά εκλεγμένος πρόεδρος δεύτερης θητείας, πατώντας κυρίως στις οικονομικές επιδόσεις της διακυβέρνησής του και στο “America First”!
Κι αν στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πανδημία αποτέλεσε κατά τύχη την αχίλλειο πτέρνα της διακυβέρνησης Τραμπ, στην Ευρώπη δεν αποκλείεται καθόλου να συμβεί το αντίθετο. Να αποτελέσει εφαλτήριο για την περαιτέρω όξυνση κοινωνικών και οικονομικών συγκρούσεων, ενισχύοντας την αναταραχή και τη συσπείρωση κοινωνικών ομάδων γύρω από «αντισυστημικές» ακραίες τάσεις.
Το σήμα κινδύνου που έφτασε από την άλλη όχθη του Ατλαντικού, καλό θα είναι να μην περάσει απαρατήρητο. Όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας. Ως τώρα σταθήκαμε από μια άποψη τυχεροί, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ εκλέχθηκε ίσως ως «αντισυστημικό κόμμα», πολιτεύτηκε όμως ως συστημικό, επιδιώκοντας να πάρει τη θέση του ΠΑΣΟΚ, παρά τα τραγικά λάθη και τις αστοχίες της περιόδου Βαρουφάκη, ενώ η Χρυσή Αυγή, έρμαιο της σύνθεσής της, έδειξε νωρίς το αληθινό της πρόσωπο.
Αυτά δεν σημαίνουν όμως ότι οι κίνδυνοι έχουν περάσει. Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει...