Η Γενική Συνέλευση είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Μας απασχόλησε, ως εκ τούτου, το (μείζονος σημασίας) δικαίωμα συμμετοχής στις εργασίες της. Επίσης, οι δικαιούμενοι, από το νόμο, να συμμετάσχουν σε ΓΣ: διαπιστώνουμε πως για να συμμετάσχει κάποιος στις εργασίες της απαιτείται να συντρέχουν δύο «απλές» προϋποθέσεις: (α) να έχει την μετοχική ιδιότητα και (β) να την αποδεικνύει. Είναι, όμως, δυνατό το καταστατικό να θεσπίσει, περαιτέρω, διαδικαστικές προϋποθέσεις;
Οι ολιγομετοχικές και πολυμετοχικές ΑΕ
Η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών ΑΕ είναι οικογενειακές ή/και ολιγομετοχικές: οι μέτοχοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Υφίστανται κι εκείνες οι ΑΕ (εισηγμένες και μη) που απαριθμούν πλήθος μετόχων. Πώς θα εξακριβωθεί η μετοχική ιδιότητα των τελευταίων κατά την ημέρα διεξαγωγής της ΓΣ;
Για τη διαχείριση του συγκεκριμένου θέματος, ο νόμος επιτρέπει να θεσπίζονται από το καταστατικό πρόσθετες διαδικαστικές προϋποθέσεις συμμετοχής στη ΓΣ.
Καταστατικές προϋποθέσεις νομιμοποίησης
Κατάθεση Μετοχών & Εγγράφων Αντιπροσώπευσης και Εκπροσώπησης
Ως προς τις μετοχές:
Το καταστατικό ΑΕ (μη εισηγμένης και χωρίς άυλες μετοχές) είναι δυνατό να εξαρτά τη συμμετοχή στη ΓΣ από την προηγούμενη κατάθεση των μετοχών: (α) στο ταμείο της εταιρείας, (β) στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, (γ) σε οποιοδήποτε πιστωτικό ίδρυμα ή επιχείρηση επενδύσεων, που έχει το δικαίωμα να δέχεται τίτλους προς φύλαξη. Τέλος (δ) σε άλλα πρόσωπα, τα οποία αναγράφονται στην πρόσκληση για διεξαγωγή ΓΣ.
Η (ενδεχομένως τιθέμενη) καταστατική διαδικασία νομιμοποίησης απαιτείται να αφορά το σύνολο των μετόχων. Διαφορετική πρόβλεψη θα παραβίαζε την αρχή της ίσης μεταχείρισης των μετόχων.
Ως προς τα έγγραφα αντιπροσώπευσης και εκπροσώπευσης:
Τυχόν υφιστάμενες καταστατικές απαιτήσεις για τον ακριβή τρόπο και χρόνο κατάθεσης των μετοχών και των εγγράφων αντιπροσώπευσης και εκπροσώπησης πρέπει να γνωστοποιούνται, μέσω της πρόσκλησης, στους μετόχους.
Δέσμευση Μετοχών
Είναι, περαιτέρω, δυνατή η καταστατική πρόβλεψη για τη δέσμευση των μετοχών που κατατίθενται. Η θέσπιση, δηλαδή αδυναμίας ανάληψης ή εκποίησής τους πριν από τη διεξαγωγή της ΓΣ.
Κατάρτιση Πίνακα Μετόχων
Όταν έχει θεσπιστεί υποχρέωση κατάθεσης των μετοχών και των τυχόν εγγράφων αντιπροσώπευσης ή εκπροσώπησης είναι ενδεχόμενο να προβλέπεται και η (προ 24ώρου-τουλάχιστον) σύνταξη πίνακα εμπροθέσμων μετόχων με τα αναγκαία στοιχεία εξατομίκευσής τους. Στον συγκεκριμένο πίνακα, που συντάσσεται από το ΔΣ, θα καταγράφονται, κατά βάση, οι μέτοχοι που έχουν εμπροθέσμως καταθέσει τις μετοχές τους και ενδεχομένως, τα έγγραφα αντιπροσώπευσης ή εκπροσώπησής τους.
Ο ανωτέρω πίνακας θα τίθεται υπόψη των μετόχων, όπως το καταστατικό ορίζει (ενδ.: με τοιχοκόλληση ή αποστολή του με e-mail).
Τυχόν μη συμπερίληψη μετόχου στον πίνακα του ΔΣ δεν αρκεί για να τον αποκλείσει από τη ΓΣ. Και ταυτόχρονα: τυχόν συμπερίληψη μη δικαιούμενου να συμμετάσχει στη ΓΣ δεν δημιουργεί σχετική αξίωσή του.
Μετ’ αναβολή ΓΣ
Τι συμβαίνει, άραγε, με την τήρηση των τυχόν (καταστατικά) προβλεπομένων προϋποθέσεων νομιμοποίησης στη μετ’ αναβολή ΓΣ, εφόσον ο πρόεδρος της ΓΣ αναβάλει τη λήψη αποφάσεων από (τακτική ή έκτακτη) ΓΣ;
Κατά τη σχετική περιπτωσιολογία:
(α) Εφόσον μέτοχος τήρησε τις καταστατικές προϋποθέσεις στην αρχική ΓΣ και εξακολουθεί να τις τηρεί έως την μετ’ αναβολή ΓΣ (λ.χ. οι μετοχές παραμένουν δεσμευμένες στην ΑΕ), δεν είναι αναγκαία κάποια ενέργεια από μέρους του.
(β) Αν, αντίθετα, κάποιος μέτοχος αναλάβει στο μεσοδιάστημα τις δεσμευμένες μετοχές, η υποχρέωση πλήρωσης των καταστατικών προϋποθέσεων αναβιώνει στην μετ’ αναβολή ΓΣ.
(γ) Μέτοχος, τέλος, που πρόκειται να συμμετάσχει στην επαναληπτική, χωρίς να έχει συμμετάσχει και στην αρχική, υποχρεούται να τηρήσει τις διαδικαστικές προϋποθέσεις νομιμοποίησης που τίθενται από το καταστατικό.
Μη συμμόρφωση με τις καταστατικές προϋποθέσεις νομιμοποίησης
Σε περίπτωση που μέτοχος δεν συμμορφωθεί με τις διαδικαστικές προϋποθέσεις νομιμοποίησης του μετέχει, καταρχήν, στη ΓΣ. Εκτός αν η ΓΣ (εμπροθέσμως νομιμοποιηθέντες μέτοχοι) αρνηθεί τη συμμετοχή αυτή για σπουδαίο λόγο, που δικαιολογεί την άρνησή της (:δύσκολο, πάντως, να υπάρχει).
Σημαντικό, πάντως, να σημειωθεί πως η δυνατότητα της ΓΣ να αρνηθεί τη συμμετοχή μετόχου δεν είναι δυνατό να αποτελέσει βάση για το αποκλεισμό δυνητικώς ανεπιθύμητου (μετόχου).
Όσα παραπάνω αναφέρονται δε εφαρμόζονται σε περίπτωση αυτόκλητης και καθολικής ΓΣ. Αν, επομένως, συμμετέχουν μέτοχοι που εκπροσωπούν το σύνολο των δικαιωμάτων ψήφου του μετοχικού κεφαλαίου δεν ενδιαφέρει η τήρηση ή μη της όποιας προδικασίας νομιμοποίησης. Υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι δεν διατυπώνονται επιφυλάξεις ή αντιρρήσεις από κανέναν παριστάμενο.
Έχουν ήδη αρθεί οι παλαιότερες νομοθετικές προβλέψεις για την πιστή τήρηση σειράς διαδικαστικών προϋποθέσεων, προκειμένου να συμμετάσχει ένας μέτοχος σε επικείμενη Γενική Συνέλευση ΑΕ. Ορθά, καθώς περιττή, κατά κανόνα, γραφειοκρατία προσέθεταν. Προκύπτει, όμως, ως ανεκτή καταστατική ρύθμιση που θεσπίζει τέτοιες προϋποθέσεις. Η από μέρους του μετόχου τήρηση (ή μη) των συγκεκριμένων προϋποθέσεων θα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή. Αντίστοιχα και η απόκρουση της συμμετοχής μετόχου που δεν τις τήρησε.
Δημιουργούνται, σε κάθε περίπτωση, σοβαροί κίνδυνοι για ακύρωση των αποφάσεων που θα ληφθούν. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση των εισηγμένων; Περί αυτών σε επόμενη αρθρογραφία μας.
* Managing Partner, Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).