Σε όσους επενδυτές ή αποταμιευτές έχει τεθεί το ερώτημα για την απροθυμία να επενδύσουν τώρα στο ελληνικό χρηματιστήριο, η συνήθης απάντηση είναι ότι «χάσαμε ήδη πολλά, δεν θα κάνουμε το ίδιο λάθος».
Εννοούν τις απώλειες από τις τραπεζικές μετοχές που αποτελούσαν τη βασική επενδυτική επιλογή των χαρτοφυλακίων όταν η Ελλάδα υπέγραφε το 2010 το πρώτο μνημόνιο (ακολούθησαν άλλα δύο ως το 2015), με τις τράπεζες να εξαϋλώνονται τόσο λόγω της μείωσης της αξίας των ομολόγων που διακρατούσαν όσο και λόγω των πολλών μη εξυπηρετούμενων δανείων τους.
Άλλοι θα θυμηθούν τις απώλειες των χαρτοφυλακίων τους όταν το 2000 και μετά προέκυψε ότι διακρατούσαν πολλές μετοχές φούσκες. Και έχουν το δίκιο τους αφού την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά χαρακτήριζαν μεγάλες παθογένειες, με το χαμηλό βαθμό αξιοπιστίας να είναι ασφαλώς μια από αυτές, ιδιαίτερα κατά την περίοδο που η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά έγινε υπερτροφική με τον αριθμό των χρηματιστηριακών κωδικών να αγγίζει το 1,5 εκατ.!
Σήμερα όλα είναι διαφορετικά σε σχέση με το παρελθόν για τους Έλληνες επενδυτές στο ελληνικό χρηματιστήριο με το μέγεθος της αγοράς να έχει συρρικνωθεί δραματικά: οι ενεργοί επενδυτές είναι λιγότεροι από 20 χιλ., οι καθημερινές συναλλαγές κάτω από 100 εκατ. ευρώ, τα μέλη του χρηματιστηρίου είναι 43 με τα 10 πρώτα να διενεργούν πάνω από το 80% των συναλλαγών, οι εισηγμένες εταιρείες να είναι λίγο πάνω από τις 100 και με μια παλέτα δεικτοβαρών τίτλων να απασχολούν συχνά πάνω από τα 2/3 των συναλλαγών. Και το κυριότερο, με τα 2/3 τουλάχιστον των συναλλαγών να διενεργούνται από επενδυτές εξωτερικού.
Οι νομοθετικές ρυθμίσεις έχουν οδηγήσει σε αισθητή βελτίωση του επιπέδου αξιοπιστίας της αγοράς, όπως επιβεβαιώνεται από τον διευρυνόμενο αριθμός θεσμικών επενδυτών εξωτερικού. Με αυτά τα δεδομένα, ο χαμηλός βαθμός συμμετοχής Ελλήνων επενδυτών στα δρώμενα του ελληνικού χρηματιστηρίου συνιστά μια παραδοξότητα. Η εξήγηση, όπως προαναφέρθηκε, σχετίζεται με το τραυματικό χαρακτήρα της εμπειρίας, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ο χαμηλός βαθμός επενδυτικής παιδείας σε συνδυασμό με την προσδοκία του γρήγορου κέρδους που χαρακτηρίζει τους περισσότερους επενδυτές.
Επιπλέον, είναι σκόπιμο να ληφθεί υπόψη ότι μεγάλο μέρος διαθεσίμων μεταφέρθηκε στο εξωτερικό, σε καταθετικούς λογαριασμούς ή σε άλλες κινητές αξίες, με την επάνοδό τους στην Ελλάδα να είναι ιδιαίτερα δύσκολη για διαφόρους λόγους (φορολογικούς ανάμεσά τους)
Παρ’ όλα αυτά συνεκτιμώντας τον αναλαμβανόμενο επενδυτικό κίνδυνο, η ελκυστικότητα της τοποθέτησης διαθεσίμων στο ελληνικό χρηματιστήριο είναι σε υψηλό επίπεδο. Το ελληνικό χρηματιστήριο διαπραγματεύεται με μονοψήφιο P/E, οι χρηματικές διανομές διαμορφώνουν μέση απόδοση περί το 4% όταν τα καταθετικά επιτόκια είναι μηδενικά, οι ελληνικές μετοχές και ιδιαίτερα οι τραπεζικές διαπραγματεύονται με μεγάλα discount σε σχέση με τις ευρωπαϊκές ενώ ανάλογα μεγάλο είναι το discount της σχέσης κεφαλαιοποίησης ως προς το ΑΕΠ (στην Ελλάδα λίγο πάνω από 30%, στην Ευρώπη πάνω από 90%).
Παράλληλα, όλοι συνομολογούν ότι το ελληνικό αφήγημα σε όρους αναπτυξιακής προοπτικής θα συνεχίσει να έχει τη δυναμική του παρά τους «μαύρους κύκνους» στο εξωτερικό περιβάλλον. Επιπλέον, ο υψηλός βαθμός διαφάνειας που έχει θεσμοθετηθεί στα χρηματιστήρια, επιτρέπει την ύπαρξη διαρκούς και αναλυτικής πληροφόρησης για τα των μεγεθών των εισηγμένων εταιρειών.
Ακόμη και αν δεχθούμε ότι υπάρχουν ελκυστικότερες εναλλακτικές επενδύσεις σε άλλα πεδία (ακίνητα, έργα τέχνης κ.α.), η πληροφόρηση που επεξεργάζονται οι αναλυτές στο Χ.Α. (ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις και άλλα στοιχεία), τους επιτρέπει να συντάσσουν ανά τακτά διαστήματα τις επενδυτικές προτάσεις που εκτιμούν ότι συνιστούν τις βέλτιστες επιλογές, που σε μεγάλο βαθμό εκπληρώνονται στη συνέχεια τα τελευταία χρόνια. Η χρηματιστηριακή διαδικασία επομένως υπερέχει έναντι των διαδικασιών επιλογής εναλλακτικών επενδύσεων.
Με αυτά τα δεδομένα, θεωρούμε ότι ο Έλληνας επενδυτής που σήμερα αγνοεί την τοποθέτηση μέρους των διαθεσίμων του που κρίνει ότι «του περισσεύουν» σε ελληνικές επενδύσεις, αδικεί το εαυτό του και είναι αναγκαίο να επανεξετάσει τη στάση του. Αυτό μπορεί να το κάνει με δύο εναλλακτικούς τρόπους:
Αναζητώντας το μετοχικό Α/Κ που ταιριάζει στην επενδυτική του φυσιογνωμία, ιδιαίτερα ανάμεσα στη δεκάδα εκείνων που τα τελευταία 10 χρόνια (2011-2021) κατέγραψαν αποδόσεις πάνω από 100%. Είναι η επιλογή που ενδεχομένως ταιριάζει στους περισσότερους ιδιώτες επενδυτές καθώς θα εμπιστευθούν τα διαθέσιμά τους στους ικανούς επαγγελματίες Έλληνες διαχειριστές που εφαρμόζουν πετυχημένα τους κανόνες της επαγγελματικής διαχείρισης. Αν και δεν θα μηδενίσουν τον επενδυτικό κίνδυνο με την επιλογή τους, είναι πιθανό να αποκομίσουν ικανοποιητικές τουλάχιστον αποδόσεις από τη μακροχρόνια διακράτηση των μεριδίων τους.
Αναζητώντας τον κατάλληλο επενδυτικό σύμβουλο, διαδικασία που μοιάζει με τη διαδικασία αναζήτησης του κατάλληλου γιατρού για να μας χειρουργήσει. Ο σύμβουλος, μπορεί να βοηθήσει με τρεις διακριτούς τρόπους:
- Με την εκτέλεση των εντολών που ο επενδυτής έχει προ-αποφασίσει
- Με την προσφορά συμβουλευτικών υπηρεσιών και επενδυτικών προτάσεων που ο επενδυτής θα συνεκτιμήσει πριν αποφασίσει σε ποιες κινήσεις θα προβεί
- Με την ανάθεση της διαχείρισης των διαθεσίμων του υπογράφοντας την προβλεπόμενη σύμβαση.
Αν και στη αγορά υπάρχει σήμερα διαθεσιμότητα για οποιαδήποτε εναλλακτική επιλογή από έμπειρους επαγγελματίες, είναι σαφές ότι η διαδικασία θα απαιτήσει αυξημένο χρόνο ενασχόλησης και αυξημένο επενδυτικό κίνδυνο. Ταυτόχρονα, οι πιθανότητες για διαχρονικά αποτελέσματα ανάλογα εκείνων που θα επιτευχθούν από την επιλογή της τοποθέτησης σε Α/Κ είναι μικρότερες για τους περισσότερους, όπως προκύπτει από τα εμπειρικά δεδομένα. Κάποιοι ωστόσο με αυξημένες δεξιότητες και συνεχή διάθεση εκμάθησης από τις συμπεριφορές των συνεχώς μεταλλασσόμενων αγορών, μπορούν να πετύχουν σημαντικές αποδόσεις.
Υπάρχει τέλος και η επιλογή των επενδύσεων μέσω των παραγώγων. Αυτές απαιτούν αυξημένα διαθέσιμα και αυξημένη διάθεση ανάληψης επενδυτικών κινδύνων. Επιπλέον, προϋποθέτει την ύπαρξη αναβαθμισμένου γνωστικού υπόβαθρου του επενδυτή, δεν απευθύνεται δηλαδή στους αρχάριους, ενώ είναι αναγκαία η καθημερινή παρακολούθηση λόγω της αντίστοιχα καθημερινής εκκαθάρισης της θέσης.
Χρειάζεται η εφαρμογή συγκεκριμένης στρατηγικής, εύλογος επενδυτικός χρονικός ορίζοντας για την συνέχιση της θέσης που έχει επιλεγεί, long ή short, στο δείκτη ή τη μετοχή που έχει επιλεγεί. Αυξημένη ρευστότητα για τη διατήρηση της θέσης στο ΣΜΕ που έχει επιλεγεί αλλά και αποδοχή της εσφαλμένης τοποθέτησης αν αυτό συντελεστεί (stop loss).
Από την άλλη πλευρά, η μόχλευση των θέσεων οδηγεί σε αυξημένες αποδόσεις αν η αγορά δικαιώνει τη θέση αλλά και αυξημένες ζημιές στην αντίθετη περίπτωση. Για τους παραπάνω λόγους, είναι απαραίτητη η σωστή κατανόηση των βασικών εννοιών της λειτουργίας των συγκεκριμένων προϊόντων (μόχλευση, περιθώριο ασφάλισης, ονομαστική αξία θέσης κοκ).
Καταληκτικά, η χρήση των παραγώγων αφορά μια κατηγορία επενδυτών που επιθυμούν να ζουν και να παρακολουθούν στενά την ευμετάβλητη καθημερινότητα των αγορών, αντέχουν οικονομικά να χάνουν και έχουν την υπομονή να επανέρχονται. Μια κατηγορία επενδυτών με ειδικά χαρακτηριστικά δηλαδή!
* Ο Νίκος Αλευρομάγειρας (φωτο αριστερά) είναι Πιστοποιημένος Επενδυτικός Σύμβουλος Παραγώγων και ο Δημήτρης Τζάνας (φωτό δεξιά) είναι Σύμβουλος Επενδύσεων