Το Value Investing είναι ένα στυλ επένδυσης που αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του '30 στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια από τον Ben Graham, ο οποίος έδειξε έναν τρόπο και μια προσέγγιση για επενδυτές με σκοπό να βρουν και να αγοράσουν μετοχές που συναλλάσσονται σημαντικά κάτω από την εσωτερική τους αξία (intrinsic or fundamental value). Είναι ένα στυλ επένδυσης που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους επενδυτές να επιλέξουν μετοχές.
Η διαδικασία για την επίτευξη αυτού του στόχου περιλαμβάνει τρία βήματα:
- Αναζητήστε δυνητικά υποτιμημένες αξίες, αξιολογήστε μετοχές χρησιμοποιώντας μια σειρά μετρήσεων αποτίμησης όπως P/E, P/B και ούτω καθεξής για να προσδιορίσετε ποιες μετοχές είναι δυνητικά υποτιμημένες, δηλαδή έχουν χαμηλές αποτιμήσεις σε σχέση με τις λογιστικές μετρήσεις.
- Αποτίμηση των δυνητικά υποτιμημένων μετοχών για τον προσδιορισμό της εσωτερικής αξίας τους.
- Απόφαση επένδυσης χρησιμοποιώντας την έννοια του περιθωρίου ασφαλείας (margin of safety), δηλαδή επενδύστε μόνο εάν η μετοχή είναι πολύ χαμηλότερη από την εσωτερική αξία (fundamental or intrinsic value) της (περίπου 30% κάτω) και το πράττετε με πειθαρχία και υπομονή.
Στον κόσμο των επενδύσεων, υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων - η πλειοψηφία που είναι διαπραγματευτές/κερδοσκόποι και η μειοψηφία που είναι επενδυτές αξίας (value Investors). Όσον αφορά τη δημιουργία αποδόσεων, ποια θα ήταν η καλύτερη μέθοδος - Επένδυση Aξίας ή Κερδοσκοπία - για έναν ιδιώτη επενδυτή; Το Value Investing είναι μια μακροπρόθεσμη στρατηγική με αποδεδειγμένο ιστορικό επιτυχίας.
Απαιτεί αναλυτική προσέγγιση, πειθαρχία και υπομονή. Οι επενδυτές αξίας προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο. Θέλουν να προστατεύσουν το κεφάλαιό τους χωρίς να περιορίσουν την δυνατότητα επίτευξης ικανοποιητικών αποδόσεων.
Οι κερδοσκόποι στοιχηματίζουν στις πιο «ελκυστικές» μετοχές και στις πιο γοητευτικές ιδέες, αναλαμβάνοντας τον μέγιστο δυνατό κίνδυνο. Διακινδυνεύουν τα κεφάλαιά τους και ελπίζουν ότι οι υψηλότερες αποδόσεις θα προκύψουν από τον υψηλότερο κίνδυνο. Θεωρητικά, αυτό είναι αλήθεια, αλλά στην πράξη μπορεί να μην είναι έτσι.
Μπορεί να λειτουργήσει εάν οι αγορές βρίσκονται πάντα σε ισορροπία, γνωρίζουμε την αναμενόμενη απόδοση και τον κίνδυνο καθώς και πώς να μετρήσουμε τον κίνδυνο. Αυτές είναι πολύ ισχυρές υποθέσεις. Μακροπρόθεσμα, οι κερδοσκόποι συνήθως χάνουν και στη καλύτερη περίπτωση λειτουργούν στο νεκρό σημείο (ούτε κέρδη ούτε ζημιά).
Στο Value Investing, ποια θα ήταν πιο σημαντικά κριτήρια, ποιοτικά ή ποσοτικά, για την επιλογή επένδυσης σε μια καλή εταιρεία; Η απάντηση είναι ότι και τα δύο είναι σημαντικά. Πρέπει να πραγματοποιηθεί μια ποιοτική ανάλυση για να κατανοηθεί η επιχείρηση, η διαχείριση της, το ανταγωνιστικό περιβάλλον, ποιος έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και ποιος όχι, και ούτω καθεξής.
Αλλά πρέπει επίσης να εκπονηθεί και ποσοτική ανάλυση για να κατανοηθεί ποια εταιρεία είναι υποτιμημένη και ποια όχι, εξετάζοντας τη διαδικασία που περιγράφεται παραπάνω. Διαφορετικά, μπορεί κανείς να αναλαμβάνει κίνδυνο αποτίμησης – το κλειδί για την υποαπόδοση. Κάποιος μπορεί να αγοράσει την καλύτερη εταιρεία, αλλά αν πληρώσει περισσότερα από όσα αξίζει πραγματικά, δεν θα επιτύχει ποτέ ικανοποιητικές αποδόσεις. Αυτή η αναλυτική προσέγγιση βοηθά τον επενδυτή να αποφύγει να επηρεαστεί από συναισθήματα και απλοϊκούς ευριστικούς κανόνες. Ο επενδυτής θα πρέπει να διενεργήσει τον έλεγχο, την αποτίμηση και την απαίτηση περιθωρίου ασφαλείας για να λάβει μια επενδυτική απόφαση για την αγορά των μετοχών που είναι πραγματικά υποτιμημένες.
Ο πιο γνωστός επενδυτής παγκοσμίως και ένθερμος υπέρμαχος του συγκεκριμένου επενδυτικού στυλ είναι ο Warren Buffett. Αν και χρησιμοποιούνται στην πράξη πολλοί τρόποι αποτίμησης των μετοχών (π.χ., λογιστική αξία, P/E, προεξοφλούμενες ταμειακές ροές, κτλ.), ο Buffett χρησιμοποιεί την αποτίμηση με βάση τις ταμειακές ροές, αλλά δεν του αρέσει να κάνει προβλέψεις, ειδικά για την μελλοντική ανάπτυξη μιας εταιρίας, καθώς το μέλλον είναι άγνωστο. Ωστόσο, για τις εταιρείες που ενδιαφέρεται, δηλαδή τις εταιρείες με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και δικαιοχρησία (franchise), είναι ευκολότερο να δούμε πώς μπορεί να εξελιχθεί το μέλλον. Οι εταιρείες αυτές έχουν αξία που καθορίζεται από τις ταμειακές ροές τους. Η αξία αυτή υπερβαίνει την αξία των περιουσιακών στοιχείων τους.
Ο Ben Graham ενδιαφερόταν περισσότερο για εταιρείες με υψηλότερη αξία ενεργητικού από την αξία με βάση τις ταμειακές ροές τους και για εκείνες στις οποίες μπορούσε να δει πιθανούς καταλύτες που τελικά θα ώθησαν την αξία τους σε εκείνη που δικαιολογείται από την αξία των περιουσιακών στοιχείων τους. Ο τρόπος του Graham είναι πολύ πιο εύκολος για έναν ιδιώτη «πρωτάρη» επενδυτή. Η επένδυση αξίας δεν είναι επιστήμη πυραύλων, η διαδικασία εφαρμογής της είναι απλή, αλλά όχι εύκολη. Θα πρέπει κανείς να μάθει τη διαδικασία και στη συνέχεια να εξασκηθεί, με υπομονή και πειθαρχία. Η εμπειρία και το ιστορικό αποδόσεων δείχνει ότι δουλεύει, αλλά είναι χρονοβόρα και χρειάζεται σημαντικές δεξιότητες. Όπως έχει πει πολλές φορές ο Buffett, αν δεν έχετε κανένα από τα δύο (χρόνο και δεξιότητες), είναι καλύτερο να παραμείνετε στα Διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια (ETFs).
Όσοι επενδυτές και διαχειριστές χαρτοφυλακίων υιοθετούν το συγκεκριμένο επενδυτικό στυλ, χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους για διαφορετικούς τύπους μετοχών. Για εταιρείες με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και franchise (π.χ., Johnson & Johnson, Intel) πρέπει να χρησιμοποιηθεί μια αποτίμηση βάσει ταμειακών ροών.
Για εταιρείες σε κλάδους χωρίς εμπόδια εισόδου και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, η έμφαση δίνεται περισσότερο σε αξίες περιουσιακών στοιχείων και καταλύτες, όπως συμβαίνει με εταιρείες σε κλάδους τροφίμων, πολυκαταστημάτων λιανικής, ενδυμάτων και ούτω καθεξής.
Για έναν ιδιώτη επενδυτή, και αφού ακολουθήσει τα τρία βήματα της διαδικασίας που περιγράφεται παραπάνω και με βάση τον χρόνο που θα διαθέσει αλλά και τις ικανότητες του, ένα ιδανικό χαρτοφυλάκιο μετοχών μπορεί να αποτελείται από 20-25 μετοχές από 4-5 κλάδους. Ουσιαστικά θα πρέπει κανείς να επικεντρώσει τις επενδύσεις του σε αυτό που καταλαβαίνει, μιας και είναι δύσκολο να κατανοεί καλά διαφορετικές δραστηριότητες και βιομηχανίες.
Ένας ιδιώτης επενδυτής με μικρό κεφάλαιο, ας πούμε 2000 με 3000 ευρώ, πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει το Value Investing για να επιτύχει τους οικονομικούς του στόχους; Καταρχάς, δεν έχει σημασία με πόσα χρήματα ξεκινάει κανείς. Κάποιος θα πρέπει να μάθει τη θεωρία και την πρακτική της συγκεκριμένης επενδυτικής προσέγγισης. Ο επενδυτής θα πρέπει να κατανοήσει τη διαδικασία και τον τρόπο εφαρμογής της. Αυτό θα του επιτρέψει να αυξήσει το κεφάλαιο της επένδυσης του με την πάροδο του χρόνου. Αλλά δεν μπορεί να το κάνει απλά διαβάζοντας σχετικά βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο, καθώς ποτέ δεν λένε στον αναγνώστη πώς πραγματικά γίνεται.
Κάποιος πρέπει να παρακολουθήσει ένα μάθημα ή σεμινάριο Value Investing που προσφέρεται από ανθρώπους που καταλαβαίνουν πραγματικά τη διαδικασία και είναι πρόθυμοι να τη διδάξουν. Μέχρι πριν το 2018, αυτό γινόταν σε πανεπιστημιακό επίπεδο είτε στο Ivey είτε στο Columbia. Από το 2018, το μάθημα Value Investing διδάσκεται κάθε χρόνο στην Ελλάδα από τον Γ. Αθανασάκο και στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων/Applied Risk Management», ειδίκευση «Διαχείριση Κεφαλαίων και Κινδύνων/Risk Management».
Στο πλαίσιο του μαθήματος Value Investing απονέμεται ετήσιο χρηματικό έπαθλο από την Ευρωπαϊκή Πίστη Asset Management Α.Ε.Δ.Α.Κ., όπου επιβραβεύεται η φοιτητική ομάδα που υποβάλει την καλύτερη εργασία. Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος που διδάσκεται στα αγγλικά, οι φοιτητές/τριες λαμβάνουν Πιστοποιητικό Εξειδίκευσης στο Value Investing.
Το μεταπτυχιακό πρόγραμμα συνεργάζεται με το Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων Αξίας (Greek Centre for Value Investing), το οποίο ιδρύθηκε το 2019 χάρη στη γενναιόδωρη υποστήριξη της Eurobank και της Eurolife FFH (βασικός μέτοχος και των δύο εταιριών είναι η Fairfax Financial Holdings), με στόχο τη διάδοση των επενδύσεων αξίας σε ακαδημαϊκούς και στο κοινό στην Ελλάδα.
Το Ελληνικό Κέντρο έχει αδειοδοτηθεί να φέρει το εμπορικό σήμα «Ben Graham Center for Value Investing» του Ivey Business School και έχει ιδρύσει ένα Ευρωπαϊκό Παράρτημα του Κέντρου του Ivey για να εστιάσει στους ίδιους στόχους με το Ελληνικό Κέντρο αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το Ben Graham Center for Value Investing (Europe) σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων Αξίας πραγματοποιεί το 1ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Επενδύσεων Αξίας, διαδικτυακά μέσω Zoom, την 1η Οκτωβρίου 2021. Το πρόγραμμα του συνεδρίου έχει ήδη δημοσιοποιηθεί και μπορείτε να το βρείτε εδώ.
Η αποστολή του Συνεδρίου είναι να προωθήσει τις αρχές των επενδύσεων αξίας, να εκθέσει στους συμμετέχοντες στο Συνέδριο τις διάφορες μεθόδους που βασίζονται στο value investing, όπως αυτές χρησιμοποιούνται από τους επαγγελματίες, και να ενθαρρύνει και υποστηρίξει την ακαδημαϊκή έρευνα και μελέτη στον τομέα των επενδύσεων αξίας.
Το ΠΜΣ «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων/Applied Risk Management» προσφέρεται από το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), με τις αντίστοιχες κατευθύνσεις της Διαχείρισης Κεφαλαίων και Κινδύνων/Risk Management και του Εσωτερικού Ελέγχου/Internal Audit, και αποτελεί το μοναδικό στην Ελλάδα εξειδικευμένο Πρόγραμμα που θεραπεύει πολυδιάστατα και ολιστικά τη Διαχείριση Κινδύνων.
Λόγω της αυξημένης ζήτησης, οι αιτήσεις συνεχίζονται και μπορείτε να βρείτε την Προκήρυξη και την Αίτηση Συμμετοχής εδώ
* Ο Γιώργος Αθανασάκος (φωτ. δεξιά) είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής, Ben Graham Chair in Value Investing & Founder & Managing Director, Ben Graham Centre for Value Investing, Ivey Business School at Western University, Canada
** Ο Δημήτρης Καινούργιος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στην «Εφαρμοσμένη Διαχείριση Κινδύνων» και Διευθυντής του Κέντρου Μελετών και Εκπαίδευσης Χρηματοοικονομικής (ΚΕΜΕΧ) του ΕΚΠΑ.