Το Bitcoin είναι το πιο σπάνιο περιουσιακό στοιχείο του πλανήτη… ή πιο σωστά θα γίνει τον Απρίλιο του 2024. Όταν μιλάμε για περιουσιακά στοιχεία (asset) εκτός από τη θεμελιώδη αξία τους, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά είναι η σπανιότητα ή το πόσο «σκληρό» είναι.
Πάμε, όμως, να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και να εξηγήσουμε τι εννοούμε στα οικονομικά όταν λέμε ότι κάτι είναι «σκληρό» ή «μαλακό»: Με μία πρόταση το πόσο σκληρό/σπάνιο είναι ένα περιουσιακό στοιχείο έχει να κάνει με το πόσο εύκολα μπορεί να παραχθεί.
Ας ξεκινήσουμε από τα εμπορεύματα (commodities). Αρχικά, έχουμε το βασικό νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Όταν αυξάνεται η ζήτηση ενός προϊόντος, αυξάνεται η τιμή. Άρα και το κίνητρο να παραχθούν περισσότερα τέτοια προϊόντα. Το ανάποδο συμβαίνει όταν η ζήτηση μειώνεται.
Για παράδειγμα, αυξάνεται η ζήτηση για σιτάρι (λόγο του πολέμου με την Ουκρανία). Αντανακλαστικά, η επίπτωση είναι να ανέβει η τιμή του (όπως και έγινε). Κατόπιν όμως, οι παραγωγοί για να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για επιπλέον κέρδη που τους εξασφαλίζει η αυξημένη τιμή πώλησης, την επόμενη χρονιά αντί για καλαμπόκι καλλιεργούν σιτάρι.
Ωστόσο αυξάνοντας την προσφερόμενη ποσότητα και προκειμένου να μην τους μείνουν εμπορεύματα αδιάθετα στις αποθήκες είναι πρόθυμοι να μειώσουν την τιμή πώλησης. Σας αποτέλεσμα έχουμε την τιμή να διορθώνει και να επανέρχεται η ισορροπία. Αυτό συμβαίνει σε εμπορεύματα που η παραγωγή τους προσαρμόζεται εύκολα.
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τα προϊόντα τεχνολογίας (κινητά, τηλεοράσεις, υπολογιστές κτλ). Σε αυτές τις περιπτώσεις εκτός από την ευελιξία της παραγωγής, έχουμε μαζική παραγωγή και αυτοματοποίηση. Αν λοιπόν για κάποιο λόγο αυξηθεί κατά πολύ η ζήτηση για κινητά τηλέφωνα, πολύ εύκολα θα ακολουθήσει και η προσφερόμενη ποσότητα (παραγωγή).
Σε αυτή τη κατηγορία των προϊόντων παρατηρούμε τις μεγαλύτερες αποπληθωριστικές πιέσεις, καθώς η τεχνολογία, άρα και η παραγωγικότητα, αναπτύσσεται ραγδαία. Η πιο ακριβή τηλεόραση το 2020, η οποία είναι η τελευταία λέξη της μόδας και χρησιμοποιεί τεχνολογία αιχμής, καταλήγει το 2023 να πουλιέται στην μισή τιμή.
Συνεπώς, ευελιξία στην παραγωγή, δυνατότητα μαζικής παραγόμενης ποσότητας και αυτοματοποίηση είναι τα χαρακτηριστικά των κοινών/μαλακών προϊόντων.
Τι συμβαίνει όμως στα προϊόντα/εμπορεύματα/περιουσιακά στοιχεία των οποίων η παραγωγή είναι δεν είναι ευέλικτη και ο ρυθμός της παραμένει σχετικά σταθερός ανεξάρτητα από τη ζήτηση;
Αυτά είναι τα λεγόμενα σκληρά/σπάνια περιουσιακά στοιχεία (hard assets).
Πολύτιμα μέταλλα
Το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό όλων (όσων δεν ασχολούνται με τα κρυπτονομίσματα) όταν μιλάμε για τέτοια περιουσιακά στοιχεία, είναι τα πολύτιμα μέταλλα και πιο συγκεκριμένα ο χρυσός.
Ο χρυσός είναι το πιο κλασσικό παράδειγμα, καθώς η προσφερόμενη ποσότητα, η «παραγωγή», περιορίζεται από κάποιους αδιαμφισβήτητους παράγοντες, με πρώτο τη φύση! Η ποσότητα του χρυσού στον πλανήτη γη είναι σχετικά πεπερασμένη και κυρίως το κόστος εξόρυξης γίνεται όλο και μεγαλύτερο όσο οι εξορύκτες σκάβουν όλο και πιο βαθιά για να τον ανασύρουν από τη γη.
Συνεπώς όσο και να αυξηθεί η ζήτηση, η παραγωγή δε μπορεί να ακολουθήσει. Η μόνη μεταβλητή στην εξίσωση που μπορεί να αλλάξει είναι η τιμή.
Έχουμε λοιπόν τα hard assets. Πώς όμως μπορούμε να υπολογίσουμε το «πόσο» hard (σπάνια) είναι; Εδώ, έρχεται ένα πολύ απλό μοντέλο, που λέγεται Stock to Flow, δηλαδή πόσο είναι το υπάρχον απόθεμα στον πλανήτη (Stock) σε σχέση με την ετήσια παραγόμενη ποσότητα (Flow). Η ανάποδη σχέση (διαίρεση) Flow to Stock μας δίνει τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης «πληθωρισμό» του asset.
Στο παρακάτω πίνακα βλέπουμε τις σχέσεις αυτές για κάποια από τα πιο σκληρά περιουσιακά στοιχεία του πλανήτη (χρυσό, ασήμι, παλλάδιο, πλατίνα).
Στο παράδειγμα του χρυσού το Stock to Flow είναι 62 (185.000/3.000), δηλαδή χρειάζονται 62 χρόνια παραγωγής για να φτάσουμε την ποσότητα που κυκλοφορεί σήμερα ή αλλιώς η ποσότητα που αυξάνεται κάθε χρόνο ο χρυσός, είναι 1,6% (3.000/185.000*100)
Για πάμε τώρα να δούμε τι συμβαίνει και με το Bitcoin: Καταρχάς να υπενθυμίσουμε για τους καινούργιους φίλους στο χώρο, ότι ο ρυθμός παραγωγής του Bitcoin είναι σταθερός, προβλέψιμος και αμετάβλητος. Η παραγωγή του γίνεται κάθε 10 λεπτά και υποδιπλασιάζεται κάθε 4 χρόνια. Όταν ξεκίνησε το 2009 ο ρυθμός παραγωγής είναι 50 Bitcoin κάθε 10 λεπτά, το 2012 έγινε 25 ανά 10 λεπτά, το 2016 έγινε 12,5 ανά 10 λεπτά και το 2020 έγινε 6,25 ανά 10 λεπτά.
Μια αναλογία που ισχύει μέχρι σήμερα και θα συνεχίσει να ισχύει μέχρι το Απρίλιο του 2024. Τότε θα έχουμε ξανά το φαινόμενο του halving. Η ποσότητα παραγωγής ανά δεκάλεπτο θα υποδιπλασιαστεί ξανά. Θα γίνει 3,125 ανά 10 λεπτά.
Η εξίσωση
Σήμερα λοιπόν παράγονται 6,25 Bitcoin κάθε 10 λεπτά, δηλαδή 37,5 την ώρα (6,25 * 6) ή 900 τη μέρα (37,5*24) ή 328.500 το χρόνο (900*365).
Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν περίπου 19.500.000 Bitcoin. Συνεπώς το Stock to Flow είναι 59 (19.500.000/328.500) και ο ρυθμός παραγωγής 1,7% (328.500/19.500.00*100). Αυτό το κατατάσσει πιο σπάνιο από το ασήμι και λίγο λιγότερο από το χρυσό.
Τον Απρίλιο του 2024 θα λάβει χώρα το τέταρτο halving, ο υποδιπλασιασμός δηλαδή της παραγωγής του Bitcoin, θα παράγονται δηλαδή 3,125 Bitcoin κάθε 10 λεπτά, αν ξανακάνουμε τις πράξεις αυτό μας δίνει έναν ρυθμό ανάπτυξης ~0,8%. Το μισό από αυτόν του χρυσού!
Οι μόνες μεταβλητές που μπορούν να αλλάξουν στην εξίσωση είναι η ζήτηση και η τιμή. Υπάρχουν αρκετά επιχειρήματα τα οποία συναινούν ότι η ζήτηση όχι μόνο θα παραμείνει αμετάβλητη, αλλά θα αυξηθεί και μάλιστα πολύ με εκθετικούς ρυθμούς, αλλά αυτό είναι ένα θέμα για ένα άλλο άρθρο.
Το τι θα συμβεί εν τέλη στη ζήτηση και στην τιμή δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω καθώς δεν είμαι μέντιουμ. Τα παραπάνω όμως συμπεράσματα αναφορικά με την παραγόμενη ποσότητα βασίζονται σε απλά μαθηματικά και τα αποτελέσματά τους είναι αδιαμφισβήτητα.
Αν και πόσο σημασία έχουν θα αφήσω στην δικιάς σας κρίση. Εγώ το μόνο που θα αναφέρω είναι πως την ψηφιακή σπανιότητα μπορείς να την ανακαλύψεις μόνο μία φορά…
* Ο Γιώργος Τζέγκας (a.k.a. CryptoCapitalist) είναι οικονομολόγος με μεταπτυχιακό στη Διοίκηση επιχειρήσεων και εξειδίκευση στη χρηματοοικονομικά. Εργάζεται τα τελευταία 17 χρόνια στον τομέα των πωλήσεων, σε μία από τις μεγαλύτερες Fast-moving consumer goods (FMCG) πολυεθνικές. Το πάθος του για τα κρυπτονομίσματα τον οδήγησε να δημιουργήσει το πρώτο κανάλι πληροφόρησης του χώρου στο ελληνικό YouTube.
** Ο Γιώργος Τζέγκας διδάσκει στο Ινστιτούτο Ψηφιακής Οικονομίας (www.indifi.gr)