Ο προγραμματισμός της ζωής παλαιότερα ήταν συγκεκριμένος. Όχι αναγκαστικά εύκολος, αλλά απλός. Η πρώτη επένδυση ξεκίναγε από εσένα, την εκπαίδευση. Να αποκτήσεις τα εφόδια ώστε να εξασφαλίσεις μια καλή θέση εργασίας ή να φτιάξεις μια δικιά σου επιχείρηση ή οτιδήποτε που να σου παρέχει εισόδημα.
Όταν αποκτήσεις αρκετά χρήματα και νιώσεις σιγουριά ότι δεν θα χρειαστείς μετρητά τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, αποταμιεύεις ή επενδύσεις ένα μέρος των οικονομιών σου. Όλα αυτά μέχρι την ώρα της σύνταξης. Το τέλος του δρόμου που υπόσχεται ατέρμονο εισόδημα και ένα σχετικά άνετο επίπεδο διαβίωσης για την υπόλοιπη ζωή σου.
Δυστυχώς ο κόσμος αυτός έχει τελειώσει. Οι τεχνολογικές, κοινωνικές και οικονομικές ανατροπές εμφανίζονται με καταιγιστικό ρυθμό, κάνοντας τον μακροχρόνιο προγραμματισμό εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Ή ακόμα και αδύνατη. Τα απρόοπτα προβλήματα και οι δυσκολίες, λειτουργούν σαν νάρκες που ανατινάζουν το οικονομικό μέλλον, όχι μόνο μεμονωμένων ανθρώπων αλλά και ολόκληρων κρατών.
Το κοινωνικό και το οικονομικό μοντέλο με την ενσωμάτωση του κράτους πρόνοιας στο σύστημα της ελεύθερης αγοράς, παρά τα προβλήματα εξακολουθεί να αποτελεί αξιοζήλευτο επίτευγμα. Ωστόσο κάτι έχει «χαλάσει» στον τρόπο που αναπτύσσονται οι δυτικές κοινωνίες. Η εισοδηματική ανισότητα των ΗΠΑ αυξάνεται σε πυρετώδη ρυθμό. Το κορυφαίο 1% έχει πλέον συγκεντρώσει περισσότερο πλούτο από το κατώτερο 90% του πληθυσμού.
Η αυξανόμενη ανισότητα φαίνεται μη αναστρέψιμη. Ωστόσο η άνοδος των κρυπτονομισμάτων ίσως βοηθήσει στην επαναφορά της κατανομής του πλούτου. Το οικοσύστημα που έχει αναδυθεί γύρω από το Bitcoin έχει τις προϋποθέσεις να αποτελέσει μια συστημική ανατροπή, δίνοντας στους ανθρώπους πιο δίκαιες ευκαιρίες.
Η διέξοδος των crypto
Ας δούμε δύο από τους λόγους για τους οποίους τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που βασίζονται στο blockchain και την κρυπτογράφηση, βοηθούν στην αντιμετώπιση του προβλήματος της ανισότητας των ευκαιριών (σ.σ. βασιστήκαμε στα στατιστικά στοιχεία που αντλήσαμε από τις ΗΠΑ).
Α) Η τρέχουσα μέση καθαρή αξία των Αμερικάνων είναι 120.000 δολάρια. Ωστόσο το αντίστοιχο νούμερο όσο αφορά το κορυφαίο 1% ξεκινά από 11 εκατομμύρια. Αν υποθέσουμε ότι ο μέσος εργαζόμενος και ο πιο φτωχός από τους πολύ εύπορους λαμβάνουν 5% ετήσια απόδοση στα καθαρά τους περιουσιακά στοιχεία, σε 10 χρόνια η διεύρυνση του χάσματος πλούτου θα αυξηθεί στα 17,72 εκατομμύρια δολάρια ή κατά 60%.
Πόσο γρήγορα χρειάζεται να αυξηθεί η καθαρή αξία του μέσου ατόμου για να διατηρηθεί σταθερό το χάσμα πλούτου σε 10 χρόνια; 50% το χρόνο. Τόσο απαιτείται απλά και μόνο για να διατηρηθεί το χάσμα αμετάβλητο. Να μην αυξηθεί σε απόλυτα νούμερα, σε δολάρια. Υπό την υπόθεση ότι τα περιουσιακά στοιχεία του εύπορου εξακολουθούν να αποδίδουν μόνο 5% το χρόνο.
Η απορία πλέον αναδύεται αυθόρμητα. Πώς θα επιτύχει ο μέσος άνθρωπος 50% ετήσια απόδοση και μάλιστα κάθε χρόνο; Θα σκεφτείτε πως είναι ανέφικτο και θα έχετε δίκιο. Σχεδόν. Η διαφορά της τωρινής περιόδου με τις προηγούμενες, είναι πως εξαιτίας των τεχνολογικών καινοτομιών που συνεχίζονται με φρενήρεις ρυθμούς, βιώνουμε μια σπάνια μετατόπιση της οικονομικής ισχύος.
Εάν μαντέψετε σωστά τις αιτίες που υποκινούν τέτοιες τεκτονικές αλλαγές και την κατεύθυνση του αναδυόμενου οικονομικού και τεχνολογικού μοντέλου, θα βγείτε ιδιαίτερα κερδισμένοι. Είτε ως επενδυτές, είτε ως εργαζόμενοι.
Ενδεικτικά, παρά τη σημαντικότατη υποχώρηση της αξίας τους το τελευταίο εξάμηνο, η ετήσια απόδοση του Bitcoin και του Ethereum ήταν πάνω από 100% κατά μέσο όρο το χρόνο, την τελευταία δεκαετία. Ένας προγραμματιστής blockchain ξεκινάει την καριέρα του με ετήσια αμοιβή 100.000 δολαρίων. Κι αυτό χωρίς να απαιτούνται μεταπτυχιακές σπουδές ή διδακτορικό.
Εδώ βέβαια υπάρχει αντίλογος. Οι πλούσιοι δεν μπορούν να επενδύσουν και αυτοί στα crypto; Πώς θα μειωθεί η ανισότητα; Κι όμως όχι, είναι η απάντηση. Δεν πρόκειται να τοποθετήσουν το μεγαλύτερο κομμάτι του διαθέσιμου για επενδύσεις κεφάλαιο τους. Θα συνεχίσουν να ακολουθούν τη συμβατική σοφία στη διαχείριση χαρτοφυλακίου - ποσοστό διαχωρισμού μετοχών και ομολόγων 60/40 ή κάτι παρόμοιο.
Αυτή η στρατηγική έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε περιόδους που το μέλλον μοιάζει με το παρελθόν. Ωστόσο μειονεκτεί σε συνθήκες τεκτονικών αλλαγών. Όταν επικρατούν δομικής σημασίας συγκρούσεις μεταξύ παλαιών και νέων οικονομικών δυνάμεων.
Β) Όσοι βρίσκονται στο κορυφαίο 1% του πλούτου, λαμβάνουν πάνω από μισό εκατομμύριο δολάρια ετησίως σε εισόδημα κεφαλαίου, ακόμη και με 5% απόδοση. Ακόμα και αν αποταμιεύουν τα μισά από αυτά για να αγοράσουν περισσότερα περιουσιακά στοιχεία, τους περισσεύουν ακόμα πολλά για να διατηρήσουν έναν εξαιρετικά άνετο τρόπο ζωής.
Ωστόσο ο μέσος Αμερικάνος του οποίου το κύριο περιουσιακό στοιχείο είναι το σπίτι στο οποίο ζει, θα λαμβάνει 6.000 δολάρια (120.000 Χ 5%). Οι δυνατότητες είναι περιορισμένες έως ανύπαρκτες για επένδυση. Αυτό έχει σαν αναπόφευκτο αποτέλεσμα να αυξάνεται ο πλούτος των δύο κατηγοριών δυσανάλογα, διευρύνοντας την ψαλίδα.
Το crypto θεωρούνται από πολλούς o μαύρος κύκνος στο κατεστημένο, καθώς δημιουργεί νέες μορφές πλούτου, που έχουν βελτιωμένα χαρακτηριστικά από πολλές υπάρχουσες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων. Τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία έχουν αρχίσει να αντικαθιστούν τα παλαιότερα.
Όπως τα NFTs που ξεκίνησαν με λίγα δολάρια και τώρα αξίζουν εκατομμύρια, αντί για πρωτότυπα έργα τέχνης. Δημιούργησαν μια νέα γενιά συλλεκτών, κεντρίζοντας ταυτόχρονα το ενδιαφέρων των πιο παραδοσιακών. Το Bitcoin για αρκετούς πλέον, όπως ο Ray Dalio, αποτελεί μέρος της τοποθέτησης τους, αντί του χρυσού. Επιπλέον υπάρχουν αποταμιευτές που επωφελούνται από την ετήσια ονομαστική απόδοση των κρυπτονομισμάτων μέσω staking.
Κοινό χαρακτηριστικό των νέων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων είναι ότι μπορούν να επενδυθούν ακόμα και ελάχιστα χρήματα. Σε αντίθεση με τα ακίνητα, μπορούν εύκολα να κλασματοποιηθούν, μειώνοντας το φράγμα εισόδου.
Αν θέλετε να ψυχαγωγήσετε 8 δισεκατομμύρια άτομα, χρειάζεστε ψηφιακή μουσική. Αν θέλετε να μεταδώσετε γνώση σε 8 δισεκατομμύρια άτομα, χρειάζεστε ψηφιακά βιβλία ή ψηφιακή εκπαίδευση. Εάν θέλετε να προσφέρετε τη δυνατότητα της οικονομικής ενδυνάμωσης, να παράσχετε ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε 8 δισεκατομμύρια άτομα, χρειάζεστε ψηφιακή ιδιοκτησία.
Η ευημερία είναι ταυτόσημη με την ιδιοκτησία. Όλοι θέλουν να κατέχουν κάτι δικό τους, να διαθέτουν περιουσία. Χωρίς δικαιώματα ιδιοκτησίας δεν πρόκειται να υπάρχει ποτέ ευημερία για όλους. Τώρα, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, μπορούν να παραχωρηθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας σε όλους τους κατοίκους του πλανήτη. Οπουδήποτε και αν βρίσκονται, ακόμα και στο πιο αυταρχικό ή διεφθαρμένο καθεστώς, όσο φτωχοί ή πλούσιοι και να είναι. Η μοναδική προϋπόθεση είναι να διαθέτουν ένα smartphone και σύνδεση στο Internet.
Το επαναστατικό που επέφερε ο χώρος των κρυπτονομισμάτων, είναι πως για να αποκτήσεις ψηφιακά δικαιώματα ιδιοκτησίας, δεν χρειάζεται να είσαι εύπορος. Να διαθέτεις τα χρήματα για να αγοράσεις ολόκληρο ακίνητο ή πρόσβαση σε εξειδικευμένους συμβούλους για να σε βοηθήσουν στο χρηματιστήριο. Το οικοσύστημα που έχει αναπτυχθεί γύρω από το Bitcoin ανέτρεψε τους συσχετισμούς δύναμης. Η ευρύτερη ιδιοκτησία περιουσιακών στοιχείων οδηγεί σε έναν διαφορετικό αλλά και πιο δίκαιο κόσμο.
Τελικές σκέψεις
Αν εξελιχθούν τα πράγματα ευνοϊκά για το οικοσύστημα των crypto, ίσως δημιουργηθεί μια ακόμα παράπλευρη ωφέλεια. Αυξάνοντας την προσφορά των περιουσιακών στοιχείων, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, ίσως περιοριστούν οι αυξήσεις των τιμών στα φυσικά περιουσιακά στοιχεία όπως τα ακίνητα.
Εδώ και δεκαετίες οι τιμές των κατοικιών εκτινάσσονται, κάνοντας την είσοδο στη μεσαία τάξη να γίνεται όλο και δυσκολότερη. Γιατί συμβαίνει αυτό; Όταν υπάρχει περιορισμένη προσφορά επιθυμητών περιουσιακών στοιχείων, όπως τα ακίνητα, οι τιμές ανεβαίνουν, τουλάχιστον όσο ο πληθωρισμός. Κι αυτό γιατί αυξάνονται με ρυθμό 1-2% παγκοσμίως, ετήσια, ενώ η ποσότητα των χρημάτων αυξάνεται με υψηλότερους ρυθμούς.
Στο οικονομικό σύστημα των παραστατικών (fiat) νομισμάτων, η διάβρωση της αγοραστικής δύναμης των χρημάτων λόγω του πληθωρισμού, οδηγεί τα ακίνητα εκτός από την χρηστική τους ιδιότητα, να λειτουργούν ταυτόχρονα και επενδυτικά. Ίσως όμως αυτό να αλλάξει, αν υπάρξουν αξιόπιστες εναλλακτικές όσο αφορά τις επενδύσεις. Με αυτόν τον τρόπο περισσότεροι άνθρωποι να μπορούν να αγοράσουν ένα σπίτι απλώς για να ζήσουν, αλλά και ταυτόχρονα να κατευθύνουν τις αποταμιεύσεις τους σε άλλα περιουσιακά στοιχεία, όπως κάνουν και οι πιο εύποροι.
Κάτι τέτοιο δεν θα αλλάξει τίποτα στην κορυφή της διανομής εισοδήματος. Οι πολύ πλούσιοι μπορούν να αγοράσουν ό, τι περιουσιακά στοιχεία θέλουν. Ωστόσο θα ανεβάσει την βάση, καθώς θα υπάρξει περισσότερη ιδιοκτησία σε χαμηλότερο επίπεδο εισοδήματος.
Υπάρχει μια καλή πιθανότητα σε λίγο καιρό το δίκτυο των κρυπτονομισμάτων, των NFTs, του Metaverse και οτιδήποτε προκύψει από το οικοσύστημα της αποκεντρωμένης οικονομίας, θα αποτελέσει την νέα πραγματικότητα. Να μην μπορούμε να φανταστούμε την καθημερινότητα μας χωρίς αυτά, όπως σήμερα θα μας φαινόταν δυστοπικό ένα περιβάλλον χωρίς το Internet.
Μπορεί και όχι. Αν όμως -και εδώ πρόκειται για ένα τεράστιο αν- η τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων μετεξελιχθει ως το νέο Internet, όσοι δραστηριοποιούνται στον καινούργιο κυρίαρχο χώρο θα είναι οι νέοι ισχυροί. Όπως ακριβώς έγινε με την ανατρεπτική επίδραση που είχε η εξάπλωση του Διαδικτύου.
Επαγγελματικά, όποιος δεν διαθέτει σήμερα στοιχειώδεις δεξιότητες χειρισμού των υπολογιστών θεωρείται αμόρφωτος. Εταιρίες που πριν 20 χρόνια δεν υπήρχαν, έφτασαν να καταλαμβάνουν την μισή κεφαλαιοποίηση του S&P 500, εκτοπίζοντας βιομηχανικούς κολοσσούς όπως πετρελαικές και αυτοκινητοβιομηχανίες.
Ο κόσμος μας είναι αγνώριστος σε σχέση με αυτόν που ζούσαμε πριν 20 χρόνια. Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να μην είναι εξίσου αγνώριστος την επόμενη εικοσαετία;
Σεμινάρια και βιβλίο για τα κρυπτονομίσματα
α) Τα πιο εξειδικευμένα σεμινάρια αφορούν την αποτελεσματική προστασία των δεδομένων σας από τους κακόβουλους. Θα μάθετε τρόπους με τους οποίους θα μπορείτε να περιηγείστε άφοβα και με ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο. Επίσης πώς να φυλάξετε με μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια τα κρυπτονομίσματά σας και πώς μπορείτε να τα μεταβιβάσετε στους οικείους σας, σε περίπτωση ατυχήματος. Εισηγητής είναι ο κ. Αχιλλέας Βιέννας, διακεκριμένος ειδικός ερευνητής και πιστοποιημένος σύμβουλος σε θέματα κυβερνοασφάλειας.
β) Για εκείνους που προτιμούν την προσωπική επαφή, δίνεται η δυνατότητα να ενημερωθούν από τα ανανεωμένα on-line σεμινάρια με τον κ. Βασίλη Παζόπουλο, ζωντανά. Δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 9 ωρών σε ολιγομελή γκρουπ. Στο πρώτο, μαθαίνετε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin και τη διαφορά του με το ευρώ και τον χρυσό. Αναφερόμαστε επίσης στο Ethereum, σε μικρότερα νομίσματα και στα NFTs. Τη δεύτερη ημέρα, μαθαίνετε πώς να αγοράσετε και πώς να μεταφέρετε τα νομίσματά σας με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο.
Σε όσους κάνουν το σεμινάριο ή αγοράσουν το βιβλίο, θα παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ προνομιακή σχέση με το γνωστό ανταλλακτήριο Kraken. Συγκεκριμένα, αν επιθυμείτε να γίνετε πελάτες του Kraken, θα έχετε σχεδόν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι VIP πελάτες του.
Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars
Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε και το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin».
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.