Σε ολόκληρη την ιστορία των κρυπτονομισμάτων, πρώτη φορά συνέβη τέτοιου μεγέθους καταστροφή. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν συνολικά πάνω από 50 δισεκατομμύρια δολάρια από το οικοσύστημα του πρωτοκόλλου Terra και τα κυριότερα νομίσματά του, το Luna και το UST. Εκτός όμως από το μέγεθος των χρημάτων, αυτό που εντυπωσιάζει είναι η ταχύτητα της κατάρρευσης.
Τώρα που έχουμε πιο καθαρή εικόνα, μπορούμε να περιγράψουμε τι συνέβη και πώς έφτασε το πρωτόκολλο του Terra μέχρι την καταστροφή. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει σαφές τι έφταιξε, τόσο για τους επενδυτές όσο και για τον χώρο των DeFi, προκειμένου να αποφευχθούν παρόμοια σφάλματα στο μέλλον.
Ξεκινάμε με μια διευκρίνιση. Τα κρυπτονομίσματα σταθερής ισοτιμίας (stablecoins) διαχωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία διαθέτει κάλυψη σε δολάρια ή ισοδύναμα αυτών, όπως αμερικανικά ομόλογα. Η δεύτερη βασίζεται σε έξυπνα συμβόλαια, σε αλγοριθμικούς μηχανισμούς και κώδικες υπολογιστών.
Στο πρώτο μπορεί να αισθάνεσαι πιο ασφαλής, αλλά για να είσαι σίγουρος απαιτείται συνεχής έλεγχος και εμπιστοσύνη στην εταιρεία που διαχειρίζεται τις καταθέσεις. Στη δεύτερη κατηγορία, απαιτείται περισσότερη πίστη για να δουλέψει εύρυθμα. Εμπιστοσύνη πως όσο αντίξοες εξωτερικές συνθήκες και να υπάρξουν, δεν θα κλονιστεί το σύστημα. Ούτε θα υπάρξει κάποιο bug στον αλγόριθμο, διότι ένα σύστημα είναι ασφαλές όσο ο πιο αδύναμος κρίκος του.
Η επίθεση
Το βασικό συστατικό για να επιτύχει οποιοδήποτε stablecoin είναι η ρευστότητα. Σε αυτό τον τομέα, το Terra κατάφερε μια μοναδική επιτυχία, αφού συγκέντρωσε σε σύντομο χρονικό διάστημα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, επειδή επεκτάθηκε σε πολλά άλλα blockchain, σε κάποιες αλυσίδες δεν διέθετε μεγάλη ρευστότητα. Αυτές ήταν ευάλωτες σε short επιθέσεις.
Από ό,τι έδειξαν τα στοιχεία της on-chain ανάλυσης, υπήρξαν δύο οντότητες οι οποίες στην αρχή απέσυραν μέσα σε ένα 24ωρο από το Anchor (το κυριότερο πρωτόκολλο δανεισμού του Terra) πάνω από 400 εκατομμύρια UST. Κατόπιν ανέβασαν το ποσό κοντά στο ένα δισεκατομμύριο. Αυτή η ενέργεια ήταν η αρχή του τέλους, καθώς προκάλεσε ένα ντόμινο ρευστοποιήσεων. Ο επόμενος μεγάλος παίκτης που πουλούσε, ήταν 650 εκατομμύρια UST στην Binance.
Ποιοι ήταν αυτοί και ποια ήταν τα κίνητρά τους; Φήμες αναφέρουν τη Citadel, χωρίς όμως να υπάρχουν αποδείξεις. Τα on-chain δεδομένα μας δείχνουν με ακρίβεια την πορεία του χρήματος όσον αφορά την ποσότητα και την ώρα που κινήθηκαν. Επίσης φαίνεται η ποσότητα των κεφαλαίων που διαθέτει το πορτοφόλι. Όχι όμως η ταυτότητα του κατόχου. Αυτή χρειάζεται επιπλέον διερεύνηση, μια συχνά δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία.
Όλα ξεκίνησαν από το πρωτόκολλο Curve, τη δημοφιλέστερη εφαρμογή για stablecoin που διέθετε νομίσματα αξίας 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στην αρχή, οι υπεύθυνοι του Terra απέσυραν από εκεί μεγάλη ποσότητα UST προς μια άλλη εφαρμογή, αφαιρώντας κρίσιμη ρευστότητα. Πάνω στη μεταφορά των UST από το οικοσύστημα του Terra στο οικοσύστημα του Ethereum, κάποιος κάτοχος πολλών UST που προφανώς καραδοκούσε, τα μετέτρεψε σε άλλο stablecoin μέσα στο Curve.
Πώς είμαστε σίγουροι πως πρόκειται για κερδοσκοπική επίθεση και όχι σύμπτωση; Επειδή για να έχει σημαντική επίπτωση η απόσυρση των κεφαλαίων, το χρονικό περιθώριο ήταν μικρό. Πράγματι, ο ταυτόχρονος συνδυασμός των δύο μεγάλων αναλήψεων αποσταθεροποίησε το UST, το οποίο δεν είχε τον χρόνο να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό σταθεροποίησης. Ούτε το περιθώριο να γυρίσουν οι άνθρωποι του Terra πίσω τα χρήματα, ούτε ο μηχανισμός arbitrage των έξυπνων συμβολαίων μπόρεσε να εκτυπώσει νέα Luna αρκετά γρήγορα. Τότε ήταν που ενεργοποιήθηκαν μαζικές εντολές ρευστοποίησης, όχι από πολλούς λογαριασμούς αλλά από λίγους συγκεκριμένους. Μια σαφής ένδειξη ότι προκλήθηκε εσκεμμένα από συγκεκριμένη ομάδα.
Όταν ένα κρυπτονόμισμα σταθερής ισοτιμίας απομακρύνεται από την αναλογία 1 προς 1, υπάρχουν δύο ερμηνείες. Από τη μία εμφανίζει δυνατότητες arbitrage (εξισορροπητική κερδοσκοπία), αλλά από την άλλη, ίσως φανερώνει έλλειψη εμπιστοσύνης στο νόμισμα. Ποιος μπορεί να εμπιστευτεί ένα ασταθές stablecoin; Το στοίχημα είναι αν πρόκειται για προσωρινή ανωμαλία ή μόνιμη βλάβη.
Στην περίπτωση του UST, η αποσύνδεση της ισοτιμίας προκάλεσε στην αρχή ανησυχία, η οποία μετατράπηκε σε πανικό. Είναι σαν να φοβάσαι για τις καταθέσεις σου στην τράπεζα και τρέχεις να κάνεις ανάληψη. Καμία τράπεζα στον κόσμο δεν μπορεί να αντέξει μαζικές αναλήψεις.
Οι πανικοί είναι τόσο παλιοί όσο και οι αγορές. Η εμπιστοσύνη κάνει χρόνο να χτιστεί, αλλά πολύ γρήγορα μπορεί να διαβρωθεί, ακόμα κι από μια απλή φήμη. Όπως και την παραδοσιακή τραπεζική, οι μαζικές αναλήψεις δεν γίνονται ποτέ μέσα σε συνθήκες ευφορίας. Μπορούν, όμως, να γίνουν την επομένη. Είναι θέμα ωρών.
Ποιος βρίσκεται από πίσω
Ένας βασικός ύποπτος πίσω από την επίθεση είναι ο ιδρυτής του Tron, Justin Sun, ο οποίος μία ημέρα πριν είχε βγάλει ένα tweet λέγοντας πως αγόρασε πολλά UST. Όταν τον ρώτησαν από το Terra τι τα χρειάζεται, απάντησε πως ίσως έχω μυστικά σχέδια! Λεπτομέρεια: Το Tron το καλοκαίρι είχε δημιουργήσει ένα πρωτόκολλο δανεισμού ανταγωνιστικό του Anchor! Αυτό δεν σημαίνει πως ευθύνεται ο Sun, αλλά η σύμπτωση σε συνδυασμό με το κίνητρο να χτυπήσει το Terra, τον καθιστά βασικό ύποπτο.
Ένας άλλος ύποπτος είναι αυτός που πούλησε στο ίδρυμα Luna πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια Bitcoin στην OTC αγορά. Και αυτός διέθετε πολλά UST στα χέρια του. Η ταυτότητά του όμως μέχρι τώρα δεν έχει αποκαλυφθεί.
Ο πανικός ενισχύθηκε από πληθώρα λογαριασμών στο Twitter, το μέσο ενημέρωσης που χρησιμοποιεί κυρίως για την ενημέρωσή της η κοινότητα των crypto, όπου δυσφημούσαν το Luna. Μια ξεκάθαρα εσκεμμένη ενέργεια διασποράς ψευδών ειδήσεων, καθώς όλοι αυτοί οι λογαριασμοί μετέφεραν copy-paste το ίδιο ακριβώς μήνυμα.
Τελικά αποδεικνύεται πως η κατάρρευση του Terra δεν οφείλεται σε αδυναμία του κώδικα. Δεν υπήρξε έξυπνο συμβόλαιο με κάποιο σφάλμα στον κώδικα. Αυτό που έφταιξε ήταν η διαχείριση των κεφαλαίων. Δεν χρειάστηκαν καν περισσότερα χρήματα από αυτά που διέθετε το Terra. Απλά ένα έξυπνο χτύπημα που αποτέλεσε το πρώτο πλακάκι στο ντόμινο που ακολούθησε.
Είναι παράνομη η ενέργεια των κερδοσκόπων; Όχι αναγκαστικά. Μήπως ο Soros τιμωρήθηκε για την επίθεση που προκάλεσε την υποτίμηση της στερλίνας το 1992; Ειδικά στα κρυπτονομίσματα, όπως γνωρίζουμε, η νομοθεσία είναι περισσότερο ασαφής από την παραδοσιακή τραπεζική.
Ποια ήταν τα κίνητρα των επιτιθέμενων; Επιθυμούσαν την καταστροφή του Terra; Και πάλι όχι αναγκαστικά. Πολύ πιθανό να είδαν μια ευκαιρία στην αγορά και θέλησαν να την εκμεταλλευτούν. Πράγματι, όσοι πόνταραν εναντίον του Luna και του UST έβγαλαν δισεκατομμύρια.
Η αλαζονεία πληρώνεται
Μέρος του προβλήματος, ίσως καθοριστικό, ήταν πως ο Do Kwon, ο Κορεάτης ιδρυτής του Terra, «καβάλησε το καλάμι». Η επιτυχία τον έκανε αλαζόνα. Τι εννοούμε; Πριν από έξι μήνες, ο Freddie Raynolds με μια σειρά από tweets περιέγραψε πώς μπορούσε να επιτεθεί με επιτυχία στο Terra κάποιος που διαθέτει 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Πώς; Με τακτική παρόμοια με αυτή που εφάρμοσε ο George Soros, λυγίζοντας την τράπεζα της Αγγλίας, σε μια επική κερδοσκοπική κίνηση που έμεινε στην ιστορία. Πώς αποκρίθηκε σε αυτό ο Kwon; Ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη βλακεία που έχει διαβάσει αυτή τη δεκαετία. Μάλλον δηλαδή δεν πήρε αυτή τη θεωρία στα σοβαρά. Πώς το γνωρίζουμε; Επειδή κάτι παρόμοιο συνέβη τελικά.
Σε διαφορετικό tweet στις 9 Μαρτίου, ένας άλλος χρήστης, ο Algod, ανέφερε πως αν κάνει νέο υψηλό το Luna θα το σορτάρει με δύναμη (with size), χαρακτηρίζοντάς το ponzi. Τι απάντησε ο ιδρυτής του Terra; Ότι η δύναμή του είναι αδύναμη (your size is not size). Η ιστορία όμως δεν τελειώνει εδώ. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Algod προκάλεσε τον Kwon να βάλει στοίχημα αξίας ενός εκατομμυρίου δολαρίου ότι το Luna σε ένα χρόνο από τώρα θα βρίσκεται χαμηλότερα. Το στοίχημα αποδέχτηκε ο Kwon.
Το περιστατικό προκάλεσε την προσοχή ενός άλλου χρήστη του Twitter, του GCR, ο οποίος θέλησε να ανεβάσει το στοίχημα στα 10 εκατομμύρια. Ο Kwon και πάλι δέχτηκε! Προσοχή. Δεν αναφερόμαστε σε κοκορομαχίες που μένουν στα λόγια. Τα χρήματα όντως κατατέθηκαν από τους αντιπάλους σε κάποιον άλλο χρήστη του Twitter, κοινής αποδοχής.
Η ιστορία έχει και συνέχεια. Αργότερα ο GCR προκάλεσε τον Kwon να ανεβάσουν το στοίχημα στα 20 εκατομμύρια δολάρια. Αυτή τη φορά ο ιδρυτής του Terra δεν αποκρίθηκε και ο GCR δημοσιοποίησε την πρόθεσή του με αυτά τα 20 εκατομμύρια να σορτάρει το Luna.
Το περιστατικό αυτό δεν ήταν το μοναδικό που αποδείκνυε την αλαζονεία του Do Kwon. Όχι μόνο εναντίον απλών μελών της κοινότητας των crypto, αλλά και των ανταγωνιστικών πρωτοκόλλων. Φέτος, στις 22 Μαρτίου, δημοσίευσε ένα tweet λέγοντας πως το DAI (ένα ανταγωνιστικό stablecoin) θα πεθάνει από τα χέρια του (by my hand DAI will die)!
Συμπεράσματα
Όσο έξυπνος και να είναι ο αλγόριθμος, όσο εξελιγμένος και να είναι ο μηχανισμός arbitrage (εξισορροπητική κερδοσκοπία) στην ανταλλαγή Luna με UST, εφαρμόζεται ο κανόνας που ισχύει σε κάθε νόμισμα στον κόσμο. Είναι πολύτιμο όσο οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι πολύτιμο και έχουν πίστη στη μακροπρόθεσμη αξία του.
Όπως ισχυρίστηκε στο Bloomberg ο Larry Summers, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, ο φόβος και η απληστία καθοδηγεί τις αγορές. Όλες τις αγορές. Και τα κρυπτονομίσματα δεν έχουν ανοσία σε αυτό το χαρακτηριστικό. Τα φαινόμενα των «bank run» θα υπάρχουν πάντα, είτε πρόκειται για παραδοσιακά τραπεζικά συστήματα, είτε για τα repos, είτε για κρυπτονομίσματα σταθερής ισοτιμίας. Όταν δεν υπάρχει κάλυψη και χαθεί η εμπιστοσύνη, θα επικρατήσει το χάος.
Μια απορία αφορά στο γιατί αγόρασαν Bitcoin για το αποθεματικό ταμείο τους και όχι δολάρια. Τα Bitcoin αποκτήθηκαν έτσι ώστε να αγοράσουν αν παραστεί ανάγκη UST. Να βοηθήσουν να διατηρηθεί η ισοτιμία. Κυρίως όμως δρούσαν αποτρεπτικά ψυχολογικά έναντι των επιτιθέμενων. Για αυτό το σχέδιο ήταν να αποκτηθούν Bitcoin αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Με αυτό το ποσό, που πιθανότατα θα αυξανόταν αν η τιμή του Bitcoin ανέβαινε σε αξία, το UST θα ήταν ανίκητο. Ή όσο πιο κοντά στο ανίκητο γινόταν. Δεν πρόλαβε όμως.
Τελικά όπως χειρίστηκαν τα κεφάλαια από το Ίδρυμα Luna, δεν βοήθησαν ιδιαίτερα. Η τιμή του Bitcoin έπεφτε σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της προοπτικής ότι θα βυθιζόταν από το ίδιο το Terra, καθώς θα εξαναγκαζόταν να πουλήσει τα νομίσματα που είχε στην κατοχή του. Το άλλο μειονέκτημα στο σχέδιο ήταν πως αντάλλαξαν τα Bitcoin που είχαν αξία, με ένα σωρό UST και Luna, τα οποία αποδείχτηκαν άχρηστα. Βέβαια, από την άλλη πλευρά, αν αγόραζαν UST στο μισό δολάριο, θα είχαν κερδίσει 100% από το trading, αν η ισοτιμία επανερχόταν. Θα διπλασιαζόταν το αποθεματικό τους χωρίς να χρειαστεί να δαπανήσουν ούτε δολάριο. Όμως η ιστορία δεν γράφεται με τα «αν».
Οι επιτιθέμενοι έλαβαν δάνειο σε UST για να αγοράσουν τα Bitcoin του Ιδρύματος Luna. Αμέσως πούλησαν τα Bitcoin αποσταθεροποιώντας την αγορά, κάτι που ταρακούνησε τον αδύναμο κρίκο εκείνη τη στιγμή, το UST. Χάνοντας την αξία του το UST, η εξόφληση του δανείου θα τους ερχόταν πολύ φτηνότερα.
Τι θα μπορούσε να σώσει το Terra; Να βρισκόταν κάποιος επώνυμος επενδυτής που να τους υποστηρίξει αγοράζοντας UST. Αν για παράδειγμα τους έδινε κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια ο Elon Musk ή ο Vitalik Buterin του Ethereum, το κλίμα θα άλλαζε άμεσα. Ή έστω αν αποσπούσαν από αυτούς ένα Tweet στήριξης. Θα ήταν σαν να τους έδινε ψήφο εμπιστοσύνης.
Δεν γνωρίζουμε αν απευθύνθηκαν σε κάποιους που θα μπορούσαν να βοηθήσουν και οι οποίοι τους απέρριψαν. Η αλήθεια είναι πως δεν τους βοήθησε και η ταχύτητα που έπεφτε το Luna. Σε ποια τιμή να συμφωνήσουν; Μέχρι να δώσουν τα χέρια στα 60 δολάρια, είχε πάει 40. Πριν πέσουν οι υπογραφές στα 40, είχε φτάσει στα 25 δολάρια.
Το ότι τελικά χρειάστηκαν μόνο ένα έξυπνο σχέδιο και το αρχικό ποσό των 400 εκατομμυρίων για να σβήσουν από τον χάρτη δύο από τα κορυφαία σε μέγεθος κρυπτονομίσματα είναι κάτι που οφείλει να προβληματίσει κάθε εμπλεκόμενο στον χώρο. Από την άλλη, γεγονός είναι πως πολλές νέες θέσεις εργασίας ανοίγουν καθημερινά και τα κεφάλαια σε νέες εφαρμογές εξακολουθούν να εισέρχονται. Αυτό έχει μόνο μια ερμηνεία. Πως ο κλάδος, παρά τις αντιξοότητες, αναπτύσσεται ασταμάτητα.
Οι τίτλοι τέλους
Δυστυχώς, το Terra απέτυχε. Και λέμε δυστυχώς, γιατί πίσω του υπήρχε μια αξιόλογη τεχνολογία. Για να φτάσει από το μηδέν στο σημείο να αξίζει δεκάδες δισεκατομμύρια, εργάστηκαν πολλοί άνθρωποι, δαπανήθηκε πολύ ταλέντο. Δεν ήταν κάποιο ασήμαντο project. Ούτε ήταν μόνο η κοινότητα των crypto που είδε με συμπάθεια το εγχείρημα. Μέχρι και συμφωνία με την κορεατική κυβέρνηση είχε γίνει για να πληρώνουν οι καταναλωτές σε POS με το stablecoin του Terra, που είχε σταθερή ισοτιμία με το κορεατικό Won.
Ένα άλλο αρνητικό είναι πως αρκετά fund ή εφαρμογές που βασίζονταν στο Terra οδηγούνται σε χρεοκοπία, αναγκαζόμενοι να πουλήσουν τα Bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα που κατέχουν, οδηγώντας την αγορά ακόμα πιο κάτω. Και φυσικά πιο χαμένοι από όλους ήταν οι χιλιάδες που εμπιστεύτηκαν τις προοπτικές του Terra και τοποθέτησαν εκεί τις οικονομίες τους.
Από εδώ και πέρα τι προβλέπεται; Κατ' αρχάς υπάρχει κάποια κινητικότητα στην τιμή του Luna που έχει πλησιάσει στο μηδέν. Κάποιοι άρχισαν να βάζουν κάποια χρήματα, με την ελπίδα να ανακάμψει το δίκτυο ή έστω να το προσπαθήσει. Η αλήθεια είναι πως πολύ δύσκολα θα συμβεί κάτι τέτοιο. Για να πιάσει η τιμή ξανά το 1 δολάριο, θα χρειαστεί κάτι περισσότερο από θαύμα. Από τη στιγμή που έχουν εκδοθεί πλέον 6,5 τρισ. νομίσματα, ακόμα και αν φτάσει τα 8 σεντς, θα έχει τη σημερινή κεφαλαιοποίηση του Bitcoin.
Στην κοινότητα του Terra, ο ιδρυτής διαβεβαιώνει πως θα γίνουν απόπειρες να σωθεί το πρωτόκολλο, ίσως με hard fork. Αξίζει να σημειωθεί πως η προσοχή έχει δοθεί στη διάσωση του Luna, όχι του UST. Επίσης θα δοθούν αποζημιώσεις, αξίας ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων, όπως ισχυρίζεται. Σε αυτή την περίπτωση, αν ήσασταν κάτοχοι Luna ή UST πριν την κατάρρευση της τιμής, δεν χρειάζεται να κάνετε κάποιου είδους αίτηση ή κάτι παρόμοιο. Θα μοιραστούν αυτόματα στη διεύθυνσή σας.
Σεμινάρια και βιβλίο για τα κρυπτονομίσματα
α) Τα πιο εξειδικευμένα σεμινάρια αφορούν την αποτελεσματική προστασία των δεδομένων σας από τους κακόβουλους. Θα μάθετε τρόπους με τους οποίους θα μπορείτε να περιηγείστε άφοβα και με ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο. Επίσης πώς να φυλάξετε με μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια τα κρυπτονομίσματά σας και πώς μπορείτε να τα μεταβιβάσετε στους οικείους σας, σε περίπτωση ατυχήματος. Εισηγητής είναι ο κ. Αχιλλέας Βιέννας, διακεκριμένος ειδικός ερευνητής και πιστοποιημένος σύμβουλος σε θέματα κυβερνοασφάλειας.
β) Για εκείνους που προτιμούν την προσωπική επαφή, δίνεται η δυνατότητα να ενημερωθούν από τα ανανεωμένα on-line σεμινάρια με τον κ. Βασίλη Παζόπουλο, ζωντανά. Δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 9 ωρών σε ολιγομελή γκρουπ. Στο πρώτο, μαθαίνετε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin και τη διαφορά του με το ευρώ και τον χρυσό. Αναφερόμαστε επίσης στο Ethereum, σε μικρότερα νομίσματα και στα NFTs. Τη δεύτερη ημέρα, μαθαίνετε πώς να αγοράσετε και πώς να μεταφέρετε τα νομίσματά σας με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο.
Σε όσους κάνουν το σεμινάριο ή αγοράσουν το βιβλίο, θα παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ προνομιακή σχέση με το γνωστό ανταλλακτήριο Kraken. Συγκεκριμένα, αν επιθυμείτε να γίνετε πελάτες του Kraken, θα έχετε σχεδόν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι VIP πελάτες του.
Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars
Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε και το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin».
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς