Ξεκινάμε με ένα εντυπωσιακό στοιχείο, που ίσως να μας δίνει μια ένδειξη για την πορεία της τιμής του Bitcoin. Αν κοιτάξουμε τις μεγαλύτερες σε μέγεθος διευθύνσεις, θα δούμε πως από την θέση 103 έως την θέση 114 βρίσκονται πορτοφόλια με δύο κοινά χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι πως διαθέτουν ακριβώς 9.790 Bitcoin. Το δεύτερο είναι ότι τα πρώτα τους νομίσματα τα απέκτησαν πολύ κοντά στον πάτο του 2018, κοντά στα 3.500 δολάρια.
Ποιο είναι το σημαντικό σε αυτές τις διευθύνσεις; Ότι αγοράζουν όλοι μαζί (προφανώς πρόκειται για την ίδια οντότητα) σε στιγμές λίγο πριν ξεκινήσει μεγάλη άνοδος στην αγορά, όπως βλέπετε στο διάγραμμα που δείχνουν τα μπλε βελάκια. Αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά πως θα πέσουν μέσα και πάλι, αλλά οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι -μέχρι τώρα τουλάχιστον- έχουν αποδειχθεί ικανότατοι.
Η μεταβλητότητα του Bitcoin
Η βασική κριτική που υφίσταται το Bitcoin σε περιόδους έντονης υποχώρησης σαν και αυτή, είναι πως ο χαρακτηρισμός των φίλων του ως «ασφαλές καταφύγιο» αποδεικνύεται υπερβολικός και άστοχος. Αναμφίβολα, ένα περιουσιακό στοιχείο που παρουσιάζει μεγάλη μεταβλητότητα έναντι των κυριότερων νομισμάτων, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθείμέσο διαφύλαξης αξίας. Ωστόσο παραγνωρίζουν ότι το Bitcoin δεν έχει ακόμα την κεφαλαιοποίησή του χρυσού.
Όσο περνά ο καιρός τόσο το Bitcoin αποκαλύπτει την ταυτότητα του: ένα αναδυόμενο μέσο διαφύλαξης αξίας, το οποίο έχει τις δυνατότητες να εξελιχθεί παράλληλα και σε ένα μέσο πληρωμής. Αν τα επόμενα χρόνια φτάσει τα 12 τρισεκατομμύρια δολάρια, τότε σίγουρα οι διακυμάνσεις θα είναι πολύ πιο ήπιες. Επίσης η μεταβλητότητα οφείλεται εν μέρει στην λογιστική και φορολογική ασάφεια. Όσο ο χώρος ωριμάζει και οι κανόνες παγιώνονται, τα αίτια που συμβάλλουν στην αστάθεια θα μειώνονται.
Η αβεβαιότητα ως χαρακτηριστικό των αγορών
Στις αγορές η μεταβλητότητα είναι αποτέλεσμα της αβεβαιότητας, η οποία αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό τους. Την συναντάμε σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ανάλογα την περίοδο, την κατηγορία περιουσιακών στοιχείων, τις συνθήκες, την περιοχή.
Οι αλλαγές μπορεί να προέρθουν ξαφνικά και απρόβλεπτα. Πρόσφατα το είδαμε με την επιβολή των κυρώσεων στην Ρωσία. Τραπεζικά ιδρύματα με διεθνή παρουσία και χιλιάδες υπαλλήλους χρεοκόπησαν εξαιτίας μιας πολιτικής απόφασης, μηδενίζοντας την τιμή της μετοχής τους. Ισχυρές μέχρι χθες παραγωγικές μονάδες οδηγήθηκαν αιφνίδια στην πτώχευση, καθώς δυσκολεύονταν να προμηθευτούν πρώτες ύλες και εμπορεύματα.
Πριν δύο χρόνια, το πετρέλαιο βρέθηκε κάποια στιγμή να διαπραγματεύεται σε αρνητικές τιμές, για να εκτοξευτεί αργότερα, ξεπερνώντας τα 100 δολάρια. Διαφοροποιήθηκε τόσο πολύ η αξία του σαν αγαθό παραγωγής ενέργειας και πρώτης ύλης; Σίγουρα όχι. Τα χαρακτηριστικά και η χημική του σύνθεση παρέμειναν ίδια. Το ίδιο και η ανάγκη για πετρέλαιο.
Που οφείλονται τότε αυτές οι μεταβολές στην τιμή; Επειδή είναι διαφορετική η έννοια της τιμής από την αξία. Η αξία αποτελεί μόνο μία από τις παραμέτρους που καθορίζουν την τιμή. Για παράδειγμα η αξία του νερού είναι ανεκτίμητη. Αρκεί να το στερηθούμε λίγες ώρες για να υποφέρουμε. Πεθαίνουμε σε ελάχιστες ημέρες. Η τιμή του, όμως, είναι χαμηλή γιατί δεν είναι σπάνιο.
Όσο αφορά το Bitcoin, η μεταβλητότητα δεν πρέπει να μας παραξενεύει. Αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό των τεχνολογιών σε πρώιμο στάδιο. Ο ενθουσιασμός συχνά εναλλάσσεται με τη διάψευση των υπερβολικών προσδοκιών. Επιπλέον, στο Bitcoin δεν υπάρχει κάποιο αποδεκτό μοντέλο αποτίμησης της αξίας του, όπως συμβαίνει σε άλλα περιουσιακά στοιχεία όπως μετοχές, εμπορεύματα, ακίνητα, ομόλογα.
Η διαφορά Bitcoin χρυσού
Οι υποστηρικτές του θεωρούν πως το Bitcoin διαθέτει πολλά από τα χαρακτηριστικά του χρυσού, όπως η σπανιότητα και ο προβλεπόμενος ρυθμός παραγωγής. Προσφέρει τη δυνατότητα μετακίνησης και διαφύλαξης αξίας χωρίς θεματοφυλακή. Μπορεί να παραχθεί οπουδήποτε και δεν μπορεί να ελεγχθεί από κάποιο κράτος. Φυσικά δεν διαθέτει την αίγλη και το κύρος του χρυσού, που αποτελεί κορυφαίο μέσο διαφύλαξης αξίας για χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο η διαφορετική του σύσταση και τρόπος παραγωγής, δηλαδή ότι δεν εξορύσσεται από το έδαφος, αλλά από υπολογιστές οι οποίοι είναι διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο, σε συνδυασμό με την ψηφιακή του υπόσταση, δίνει στο Bitcoin κάποια πλεονεκτήματα.
Ποια είναι αυτά; Η ετήσια παραγόμενη ποσότητα χρυσού είναι κατά μέσο όρο τις τελευταίες δεκαετίες 1,8% σε σχέση με την υφιστάμενη ποσότητα. Με αυτόν τον ρυθμό, τα επόμενα 25 χρόνια θα έχουμε 50% παραπάνω χρυσό από όσο υπάρχει σήμερα. Το Bitcoin τα επόμενα 25 χρόνια θα έχει αυξηθεί μόλις 15%, σε σχέση με την υφιστάμενη ποσότητα.
Εκτός από αυτό, έχει και το πλεονέκτημα του προβλεπόμενου ρυθμού παραγωγής. Αν για τον οποιοδήποτε λόγο δεκαπλασιαζόντουσαν οι εργάτες που σκάβουν στα ορυχεία, η παραγωγή μπορεί ίσως να μην δεκαπλασιαζόταν, αλλά σίγουρα θα ήταν πολύ μεγαλύτερη από τη σημερινή. Αν ο αριθμός τους έπεφτε στο 1/10, επειδή μια νέα πανδημία αρρώσταινε τους εργάτες ή η τιμή έπεφτε τόσο χαμηλά που διέκοπταν την λειτουργία τους ως ασύμφορη τα περισσότερα ορυχεία, η ποσότητα εξόρυξης θα μειωνόταν δραματικά.
Στο Bitcoin αυτό δεν ισχύει. Ακόμα και αν εκατονταπλασιαστεί η ισχύς των μηχανημάτων που απασχολούνται στην ασφάλεια του δικτύου, είτε μειωθούν στο 10%, η ποσότητα των Bitcoin που παράγεται είναι σταθερή και προβλεπόμενη. Επιπλέον το Bitcoin μπορεί να μεταφερθεί οπουδήποτε στον κόσμο, εύκολα, οικονομικά, ανεμπόδιστα. Σε αντίθεση με οποιοδήποτε άλλο περιουσιακό στοιχείο, κανείς δεν μπορεί να το σταματήσει στα σύνορα ή να έχει τη δυνατότητα να το κατάσχει. Οτιδήποτε έχει φυσική μορφή ή βρίσκεται σε θεματοφυλακή κάποιου τραπεζικού ιδρύματος, ενέχει το φόβο της κατάσχεσης, όπως διαπίστωσαν με τον σκληρό τρόπο φέτος οι Ρώσοι που κατείχαν περιουσιακά στοιχεία στην Δύση.
Νόμιζαν οι Ρώσοι ότι κατείχαν δολάρια. Με οδυνηρή έκπληξη αντιλήφθηκαν ότι δεν ήταν δικά τους. Τους είχαν παραχωρηθεί υπό όρους. Οι Αμερικανοί άλλαξαν τους κανόνες του οικονομικού παιχνιδιού μόλις είδαν ότι τους εξυπηρετούσε να αλλάξουν. Δεν είναι η πρώτη φορά εξάλλου. Κάτι ανάλογο δεν είχαν κάνει και το 1971 όταν μονομερώς αθέτησαν «προσωρινά» την συμφωνία του Breton Woods;
Μια άλλη διαφορά Bitcoin και χρυσού, αφορά την ευκολία μετακίνησης και φύλαξης. Όταν αγοράζεις χρυσό στην Αθήνα, δεν είναι καθόλου εύκολο να το αποκτήσει κάποιος από την Νέα Υόρκη ή το Πεκίνο. Αν τον έχεις στο Κίεβο και επιθυμείς να φύγεις για να σωθείς από τον πόλεμο, δεν μπορείς να το μετακινήσεις στο Παρίσι.
Το Bitcoin αντιμετωπίζει αυτά τα προβλήματα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Μπορεί να τα αποκτήσει ο οποιοσδήποτε, οπουδήποτε και αν βρίσκεται, σε ελάχιστα λεπτά της ώρας. Αν μάλιστα γίνεται συναλλαγή μέσω Lightning Network, θα σταλεί σε ελάχιστα δευτερόλεπτα και θα κοστίσει 1% του σεντς.
Ακόμα και ένα ελάχιστο ποσοστό ιδιοκτησία μπορεί να κατέχει. Να το δώσει κάποιος σαν collateral για να λάβει δάνειο, ανά πάσα στιγμή, 24/7/365. Είναι ότι καλύτερο έχει εφευρεθεί στην ανθρώπινη ιστορία όσο αφορά την δυνατότητα του απλού πολίτη να αποφύγει την κατάσχεση ή τη δέσμευση. Προφυλάσσει την περιουσία του από οποιαδήποτε κατάχρηση εξουσίας.
Οι διακυμάνσεις
Αν συγκρίνουμε το Bitcoin με τα κρατικά νομίσματα, διαθέτει ένα επιπλέον πλεονέκτημα για τους κατόχους του. Σε περιπτώσεις κρίσεων οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες τυπώνουν κατά το δοκούν, διαβρώνοντας εσκεμμένα την αγοραστική δύναμη των πολιτών τους. Κυριολεκτικά δεν γνωρίζουμε πόσα ευρώ, δολάρια, λίρες, πέσος, κ.τλ. θα υπάρχουν αύριο, για να μην πούμε σε ένα χρόνο ή δέκα. Στο δίκτυο του Bitcoin αυτό είναι αδύνατον να συμβεί. Αν έχεις στην κατοχή σου ένα Bitcoin αποκλείεται να βρεθείς ποτέ με κάτι λιγότερο από το 1/21 εκατομμύρια νομίσματα. Αντίθετα στα fiat νομίσματα ο παρονομαστής μπορεί να φτάσει στο άπειρο.
Αν όλες αυτές οι ιδιότητες δεν παραπέμπουν σε «ασφαλές καταφύγιο», τι μπορεί να το κάνει; Τότε γιατί δεν αξιολογείται και δεν συμπεριφέρεται όπως ο χρυσός; Είναι μια εύλογη ερώτηση και η απάντηση είναι πως ελάχιστοι γνωρίζουν αυτές τις ιδιότητες. Δεν τις έχουν αντιληφθεί ακόμα και αυτοί που το έχουν αγοράσει. Πόσο μάλλον οι υπόλοιποι.
Από εκεί και πέρα, πράγματι, από ότι έχει δείξει η πράξη, η αγορά των κρυπτονομισμάτων δυσκολεύεται να αποκοπεί από τις παραδοσιακές αγορές. Οι επενδυτές δεσμεύονται, τουλάχιστον ψυχολογικά, από την πορεία των εταιριών τεχνολογίας. Οι traders, ειδικά εκείνοι που χρησιμοποιούν margin, είναι ουσιαστικά οι ίδιοι που κάνουν trading στον Nasdaq. Κι αν δεν είναι οι ίδιοι ως φυσικά πρόσωπα, είναι σαν νοοτροπία.
Γιατί τότε οι διακυμάνσεις είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες για παράδειγμα του Nasdaq; Επειδή στα crypro δεν υπάρχει μεγάλο ποσοστό τίτλων που να ανήκει στους θεσμικούς, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει στις μετοχές των κυριότερων αμερικάνικων δεικτών. Στο τέλος του 2021 ήταν μόλις το 8%. Οι θεσμικοί λειτουργούν σταθεροποιητικά στα χρηματιστήρια. Μέχρι να δούμε αυτό να συμβαίνει, ίσως να μην εμφανιστεί μεγάλη διαφοροποίηση από τις παραδοσιακές αγορές. Αυτή τη τάση είναι αυτοτροφοδοτούμενη. Η μεγάλη μεταβλητότητα προσελκύει πιο ρισκαδόρους traders οι οποίοι με τη επενδυτική συμπεριφορά τους εντείνουν τις διακυμάνσεις.
Οι μακροχρόνιοι επενδυτές, οι Hodlers όπως ονομάζονται στην αργκό των crypto, δεν συμμετέχουν σε τέτοιες περιόδους ή εκμεταλλεύονται τις χαμηλότερες τιμές για να αυξήσουν το απόθεμα των κρυπτονομισμάτων τους. Δεν πρόκειται για εικασία, αλλά αποδεικνύεται. Από που; Από το γεγονός ότι τα νομίσματα τους δεν βρίσκονται καν σε ανταλλακτήρια. Είναι αποθηκευμένα στα ιδιωτικά πορτοφόλια. Ωστόσο επειδή δεν χρησιμοποιούν μόχλευση (leverage), η επιρροή τους στην αγορά είναι περιορισμένη, σε σχέση με εκείνους που μοχλεύουν τα χρήματα τους κατά δεκάδες φορές. Όπως μας αποκαλύπτουν τα on chain δεδομένα, πάνω από το 60% των Bitcoin δεν έχουν μετακινηθεί για πάνω από ένα χρόνο. Συνεπώς είναι η πλειοψηφία. Όμως όταν ένας trader χρησιμοποιεί μόχλευση Χ10, είναι σαν να κατέχει την δεκαπλάσια ποσότητα νομισμάτων από ένα hodler.
Τελικές σκέψεις
Είναι δύσκολες στιγμές για όλες τις ανατρεπτικές καινοτομίες, όπως φανερώνει όχι μόνο η υποχώρηση του Nasdaq 100, αλλά και η δραματική πτώση των ETFs της ARK. Αν κάποιος βρίσκει δικαιολογημένο ότι θα παραμείνουν χαμηλά, τότε πιστεύει ότι η ρομποτική, η βελτίωση στους τρόπους αποθήκευσης ενέργειας, η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, το blockchain, η νανοτεχνολογία, η αξιοποίηση της γονιδιωματικής αλληλουχίας για ιατρικούς λόγους, δεν πρόκειται να επηρεάσουν τη ζωή του τα επόμενα χρόνια.
Από την άλλη αν το μέλλον είναι τόσο λαμπρό, γιατί ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq υποχώρησε τόσο πολύ; Ένας λόγος αφορά την κατοχύρωση κερδών, καθώς οι αποδόσεις τα τελευταία χρόνια ήταν πολύ μεγάλες στον κλάδο. Όπως επίσης ο φόβος ότι οι μακροοικονομικές προοπτικές δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την αύξηση των επιτοκίων, που διευκολύνει τους επενδυτές στην εξεύρεση θετικών ονομαστικών αποδόσεων, οδηγούν τους επενδυτές στην αποφυγή του ρίσκου.
Ενδεικτικό της επιβαρυμένης ψυχολογίας είναι το κλίμα των καταναλωτών, το οποίο βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα πολλών δεκαετιών. Αυτά τα επίπεδα συνδέονται συνήθως με ύφεση, όπως βλέπουμε στο διάγραμμα.
Ο χρυσός μπορεί να μην πέφτει αλλά δεν ανεβαίνει κιόλας, όπως συνέβαινε σε παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν. Μια σαφή ένδειξη ότι έχει χάσει αρκετή από τη λάμψη του. Το πολύτιμο μέταλλο ήταν ιδανικό για μια άλλη εποχή, την αναλογική. Τώρα όμως περνάμε σε μια νέα φάση της ανθρωπότητας, όπου ο ψηφιακός κόσμος παίρνει τα ηνία.
Παρά την βάσιμη αισιοδοξία για την τεχνολογική πρόοδο και τις επιπτώσεις της, δεν σημαίνει πως οι τίτλοι που σχετίζονται με αυτές τις καινοτόμες τεχνολογίες δεν μπορούν να υποχωρήσουν χαμηλότερα.
Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, ότι η βασική μεταβλητή που καθορίζει την άνοδο και την πτώση των αγορών είναι η πολιτική των κεντρικών τραπεζών. Ίσως οι άνθρωποι που παίρνουν τις αποφάσεις να έχουν αγαθές προθέσεις. Δεν αποκλείεται όμως να είναι δέσμιοι συμφερόντων ή ιδεοληψιών. Όπως και να έχει, το μόνο σίγουρο είναι πως χειραγωγούν απροκάλυπτα τις αγορές. Η συνέχεια θα κριθεί αποκλειστικά από το πόσο επιτυχημένη θα αποδειχθεί η διαχείριση των προβλημάτων που σχεδιάζουν.
Σεμινάρια και βιβλίο για τα κρυπτονομίσματα
α) Τα πιο εξειδικευμένα σεμινάρια αφορούν την αποτελεσματική προστασία των δεδομένων σας από τους κακόβουλους. Θα μάθετε τρόπους με τους οποίους θα μπορείτε να περιηγείστε άφοβα και με ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο. Επίσης πώς να φυλάξετε με μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια τα κρυπτονομίσματά σας και πώς μπορείτε να τα μεταβιβάσετε στους οικείους σας, σε περίπτωση ατυχήματος. Εισηγητής είναι ο κ. Αχιλλέας Βιέννας, διακεκριμένος ειδικός ερευνητής και πιστοποιημένος σύμβουλος σε θέματα κυβερνοασφάλειας.
β) Για εκείνους που προτιμούν την προσωπική επαφή, δίνεται η δυνατότητα να ενημερωθούν από τα ανανεωμένα on-line σεμινάρια με τον κ. Βασίλη Παζόπουλο, ζωντανά. Δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 9 ωρών σε ολιγομελή γκρουπ. Στο πρώτο, μαθαίνετε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin και τη διαφορά του με το ευρώ και τον χρυσό. Αναφερόμαστε επίσης στο Ethereum, σε μικρότερα νομίσματα και στα NFTs. Τη δεύτερη ημέρα, μαθαίνετε πώς να αγοράσετε και πώς να μεταφέρετε τα νομίσματά σας με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο.
Σε όσους κάνουν το σεμινάριο ή αγοράσουν το βιβλίο, θα παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ προνομιακή σχέση με το γνωστό ανταλλακτήριο Kraken. Συγκεκριμένα, αν επιθυμείτε να γίνετε πελάτες του Kraken, θα έχετε σχεδόν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι VIP πελάτες του.
Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars. Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε και το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin».
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς