Το τεχνολογικό και οικονομικό οικοσύστημα που έχει δημιουργηθεί γύρω από το Bitcoin έχει πάψει από καιρό να βρίσκεται στο περιθώριο.
Οι κάτοχοι κρυπτονομισμάτων αριθμούν πλέον τριψήφιο αριθμό εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Τα crypto βρίσκονται στα χαρτοφυλάκια θεσμικών, τραπεζικών ιδρυμάτων, εισηγμένων εταιρειών. Διαπραγματεύονται δημόσια στα χρηματιστήρια ETFs του Bitcoin, εταιρείες εξόρυξης κρυπτονομισμάτων, ανταλλακτήρια. Μέχρι και επίσημο νόμισμα κράτους έχει γίνει πλέον το Bitcoin.
Συνεπώς τα τεκταινόμενα στην παγκόσμια οικονομία δεν είναι δυνατόν να μην επηρεάσουν τη χρηματιστηριακή τους αξία. Οι τιμές δεν μπορούν να είναι αποκομμένες όπως παλαιότερα, όταν οι μόνοι που δραστηριοποιούνταν ήταν κάποιοι «περιθωριακοί» προγραμματιστές. Οι μακροοικονομικές συνθήκες παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάθεση των επενδυτών. Αυτός είναι ο λόγος που ακολουθούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό την πορεία των μετοχών.
Από τη στιγμή που οι Ουκρανοί εμφανίζονται αποφασισμένοι να μη συνθηκολογήσουν και με τον ανεφοδιασμό τους από τη Δύση να συνεχίζεται, το πιο ρεαλιστικό σενάριο είναι πως ο πόλεμος θα κρατήσει πολύ. Οι οικονομικοί υπολογισμοί και οι αναλύσεις θα πρέπει να βασίζονται πάνω σε αυτές τις συνθήκες. Στην «καλή» εκδοχή του, όσο και αν μεγαλώσει η πίεση και η κούραση των εμπλεκομένων, θα επικρατήσει τουλάχιστον στοιχειώδης σύνεση και δεν θα δούμε όπλα που δεν θα ήθελαν ποτέ να χρησιμοποιηθούν.
Το ενδεχόμενο να σταματήσουν άμεσα οι εχθροπραξίες αποτελεί μάλλον άπιαστο όνειρο. Ωστόσο ακόμα και σε αυτό το απίθανο σενάριο, οι κυρώσεις θα μείνουν για πολύ καιρό, πληγώνοντας την παγκόσμια οικονομία.
Την περίπτωση να αρχίσει να κλιμακώνεται η αναμέτρηση με βόμβες μαζικής καταστροφής δεν υπάρχει λόγος να την αναλύσουμε. Το πιθανότερο είναι να μη μάθουμε ποτέ αν θα επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις μας.
Από τους πολέμους κανείς δεν βγαίνει κερδισμένος, τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Τα οικονομικά ή εθνικά οφέλη της προσάρτησης εδαφών -αν και εφόσον υπάρξουν- τα καρπώνονται οι μεθεπόμενες γενιές.
Τα μηνύματα από την αγορά των ομολόγων
Η ανίχνευση της πορείας της παγκόσμιας ανάπτυξης από την αγορά των μετοχών δεν οδηγεί πάντα σε ασφαλή συμπεράσματα. Εμπλέκονται συναισθήματα, εταιρικά κέρδη, κλαδικές τάσεις. Η αγορά των ομολόγων είναι αυτή που μας δίνει πιο καθαρά μηνύματα. Δύσκολα ξεγελιέται, καθώς όχι μόνο δραστηριοποιούνται αποκλειστικά επαγγελματίες διαχειριστές κεφαλαίων, αλλά και οι βασικές μεταβλητές που έχουν να εξετάσουν είναι μόλις δύο: η πορεία του πληθωρισμού και ο ρυθμός ανάπτυξης. Από εκεί θα εξαρτηθεί μια τρίτη βασική παράμετρος, η οποία αφορά στο πώς θα διαμορφωθούν οι ισοτιμίες των νομισμάτων.
Τι μας δείχνει η αγορά ομολόγων; Ότι ξεφουσκώνει. Η διάθεση της Fed κυρίως αλλά και άλλων κεντρικών τραπεζών να ανεβάσουν τα επιτόκια αφαιρώντας ρευστότητα από το σύστημα, κλονίζει τις αγορές ομολόγων.
Η αξία τους σε παγκόσμιο επίπεδο έχει μειωθεί κατά 7 τρισεκατομμύρια δολάρια από το υψηλό του 2021.
Το παρακάτω διάγραμμα μας δείχνει το τέλος μιας ολόκληρης εποχής χαμηλών επιτοκίων, σύμφωνα με τον Γερμανό αναλυτή Holger Zschaepitz. Οι αρνητικές αποδόσεις έχουν εξαφανιστεί από την παγκόσμια αγορά εταιρικών ομολόγων καθώς οι επενδυτές προετοιμάζονται για πολιτικές νομισματικής σύσφιξης.
Όλα τα ομόλογα, ακόμα και τα πιο υψηλής ποιότητας, αποδίδουν τώρα τουλάχιστον 0% ή περισσότερο. Η μεταβολή είναι τεράστια, αν σκεφτούμε πως μόλις τον Αύγουστο υπήρχαν πάνω από 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια χρέους με αρνητική ονομαστική απόδοση.
Οι μακροοικονομικές συνθήκες
Για να μειωθεί ο πληθωρισμός απαιτείται τουλάχιστον μία από τις παρακάτω δύο συνθήκες: να μειωθεί η ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες ή/και να αυξηθεί η προσφορά των αγαθών. Υπό συνθήκες πολέμου, οικονομικών κυρώσεων, προβλημάτων της εφοδιαστικής αλυσίδας και περιορισμών στις μετακινήσεις λόγω του ιού και των παραλλαγών του, η δεύτερη συνθήκη θα πρέπει να αποκλειστεί.
Τι μας μένει; Η απάντηση στις υψηλότερες τιμές είναι η μείωση της ζήτησης. Ο εσκεμμένος περιορισμός της κατανάλωσης. Μπορεί ο διοικητής της Fed, Jerome Powell, να πιστεύει πως μπορεί να τιθασευτεί ο πληθωρισμός χωρίς να υπάρξει ύφεση, όμως αν κοιτάξουμε τα ιστορικά στοιχεία, θα δούμε πως αυτό σπάνια συμβαίνει. Η μείωση του πληθωρισμού με παράλληλη αύξηση της ανάπτυξης θα απαιτούσε άμεση εξάλειψη των προβλημάτων μεταφοράς αγαθών, νέες πηγές πρώτων υλών και ενέργειας, δημιουργία αγωγών και εγκαταστάσεων παραγωγής.
Οι καταναλωτικές δαπάνες είναι πάνω από τα 2/3 του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Εάν οι τιμές των κατοικιών, των μετοχών και άλλων περιουσιακών στοιχείων υποχωρήσουν, είναι φυσικό να περιμένουμε οι καταναλωτές να γίνουν πιο επιφυλακτικοί με τις δαπάνες τους. Συνεπώς ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ να μείνει στάσιμος ή ακόμα και αρνητικός. Η παγκόσμια οικονομία έχει παγιδευτεί σε ένα φαύλο κύκλο, καθώς οι αρνητικοί ρυθμοί στο διεθνές εμπόριο, ο φόβος και η ανησυχία για το αύριο, μειώνουν την κατανάλωση και συνεπώς τα κέρδη.
Κατά την εκτίμησή μας, πλησιάζουμε σε ένα σημείο καμπής όπου οι φόβοι για τον υψηλό πληθωρισμό θα δώσουν τη θέση τους στο οικονομικό μίγμα του χαμηλότερου πληθωρισμού και της ταχείας επιβράδυνσης της ανάπτυξης. Εάν δεν υπάρξει ανάπτυξη, οι τιμές των βασικών προϊόντων θα υποχωρήσουν. Πράγματι, οι αναλυτές της Deutsche Bank προβλέπουν τα αμερικανικά επιτόκια να σκαρφαλώσουν στο 5%-6% και βαθιά ύφεση στις ΗΠΑ το επόμενο έτος. Η Goldman Sacks είναι πιο αισιόδοξη. Εκτιμάει τις πιθανότητες ύφεσης στο 35% κατά τα επόμενα δύο χρόνια, ενώ το Bloomberg ανεβάζει τις πιθανότητες στο 44%.
Ο αντίκτυπος της κρίσης δεν γίνεται ισομερώς αισθητός. Όπως γνωρίζουμε πολύ καλά, η Ευρώπη υφίσταται πολύ μεγαλύτερο πλήγμα απ’ ό,τι οι ΗΠΑ. Ας μείνουμε όμως στην αμερικανική οικονομία, διότι εκείνη είναι που δίνει τον ρυθμό στις αγορές. Τι θα γίνει αν τα ομόλογα που θα εκδώσει η κυβέρνηση δεν προσελκύσουν επενδυτές από το εξωτερικό λόγω οικονομικών δυσχερειών;
Αυτό αφήνει δύο ενδεχόμενα. Είτε θα πρέπει να τα αγοράσει η Fed είτε ιδιώτες από το εσωτερικό. Πώς θα γίνει αυτό; Θα ανέβουν τόσο τα επιτόκια όσο να καταστούν ελκυστικότερα από τις μετοχές, οδηγώντας σε κατάρρευση το χρηματιστήριο. Ένα ενδεχόμενο που είναι απίθανο να αφήσει η Fed να εξελίσσεται. Θα προτιμήσει να προβεί σε αγορές η ίδια, έστω και αν αυτό ενέχει τον κίνδυνο της διάβρωσης της αγοραστικής αξίας του δολαρίου.
Την επίπτωση για την αξία του αμερικανικού νομίσματος ίσως μας τη δίνει το νόμισμα της Ιαπωνίας. Όπως βλέπουμε στο παρακάτω διάγραμμα, προσγειώθηκε στο χαμηλό εικοσαετίας έναντι του δολαρίου, ως αποτέλεσμα του διπλασιασμού της αγοράς ομολόγων από την κεντρική της τράπεζα.
Τελικές σκέψεις
Είναι τα πράγματα λοιπόν τόσο άσχημα που σίγουρα θα επηρεάσουν αρνητικά την αγορά των crypto; Όχι ακριβώς και ο λόγος είναι πως σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον, αρνητικών πραγματικών αποδόσεων, δεν είναι καθόλου απίθανο να αναδειχθεί το χαρακτηριστικό της σπανιότητας του Bitcoin, ως αντιστάθμισμα.
Τα υπόλοιπα νομίσματα, της κατηγορίας των έξυπνων συμβολαίων, όπως του Ethereum και των ανταγωνιστών του, των DeFi, των NFTs, αφορούν την ψηφιακή οικονομία. Ο ψηφιακός κόσμος έχει το πλεονέκτημα πως μπορεί να αναπτύσσεται χωρίς να επηρεάζεται ουσιαστικά από το τι συμβαίνει στην «πραγματική» οικονομία. Δεσμεύεται ελάχιστα ή καθόλου από την έλλειψη πρώτων υλών, την ακριβή ενέργεια ή τους περιορισμούς στις μετακινήσεις.
Σίγουρα η κατεύθυνση των τιμών επηρεάζεται όπως εξηγήσαμε αλλά, από την άλλη, η ανάπτυξη του οικοσυστήματος των crypto συνεχίζεται ακάθεκτη. Το Ethereum προχωράει κανονικά προς την αναβάθμισή του. Το Terra ενισχύεται κεφαλαιουχικά με Bitcoin και αυξάνονται οι εφαρμογές του. Το ίδιο τα Solana, Polkadot, Cosmos και ένα σωρό άλλα. Ο χώρος του metaverse, το gaming, τα NFTs συνεχώς ενδυναμώνονται, ανεξάρτητα από την τιμή που διαπραγματεύονται οι τίτλοι τους. Αυτό κάποια στιγμή δεν μπορεί να μην αποτυπωθεί χρηματιστηριακά.
Το 2014, οι απαισιόδοξοι, εκείνοι που δεν το καταλάβαιναν ή όσοι στέκονταν ενάντιοι στο Bitcoin, ισχυρίζονταν πως θα πέσει στα 300 δολάρια. Μια τετραετία αργότερα, το 2018, προειδοποιούσαν πως θα γκρεμιστεί στις 3.000. Τέσσερα χρόνια αργότερα, θεωρούν δεδομένο πως θα υποχωρήσει στις 30.000. Παρά το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε αν τελικά θα συμβεί κάτι τέτοιο, το μοτίβο κάθε άλλο παρά ανησυχητικό είναι για τους μακροχρόνιους κατόχους Bitcoin, τους Hodlers.
Σεμινάρια και βιβλίο για τα κρυπτονομίσματα
α) Το βιβλίο «Επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin» μπορείτε να το προμηθευτείτε από τα βιβλιοπωλεία, το Cryptoverse.gr και πλέον από το site μας. Περιγράφει τη φιλοσοφία, τον τρόπο λειτουργίας του Bitcoin και πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε επενδυτικά τη νέα, συναρπαστική κατηγορία περιουσιακών στοιχείων των κρυπτονομισμάτων. Τον λόγο που από το μηδέν, σε μία δεκαετία, κατάφερε να ξεπεράσει σε κεφαλαιοποίηση το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Τι το καθιστά ανθεκτικό στις κυβερνητικές επιθέσεις και γιατί ενθαρρύνει την αξιοκρατία. Τα χαρακτηριστικά που σαγηνεύουν τους ανθρώπους. Το όραμα που τους έχει συνεπάρει μετατρέποντάς τους σε φανατικούς πιστούς.
β) Για εκείνους που προτιμούν την προσωπική επαφή, δίνεται η δυνατότητα να ενημερωθούν από τα ανανεωμένα on-line σεμινάρια με τον κ. Βασίλη Παζόπουλο, ζωντανά. Δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 9 ωρών σε ολιγομελή γκρουπ. Στο πρώτο μαθαίνετε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin και τη διαφορά του με το ευρώ και τον χρυσό. Αναφερόμαστε επίσης στο Ethereum, σε μικρότερα νομίσματα και στα NFTs. Τη δεύτερη ημέρα, μαθαίνετε πώς να αγοράσετε και πώς να μεταφέρετε τα νομίσματά σας με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο.
γ) Τα πιο εξειδικευμένα σεμινάρια που αφορούν την αποτελεσματική προστασία των δεδομένων σας από τους κακόβουλους. Θα μάθετε τρόπους με τους οποίους θα μπορείτε να περιηγείστε άφοβα και με ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο. Επίσης πώς να φυλάξετε με μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια τα κρυπτονομίσματά σας και πώς μπορείτε να τα μεταβιβάσετε στους οικείους σας σε περίπτωση ατυχήματος. Εισηγητής είναι ο κ. Αχιλλέας Βιέννας, διακεκριμένος ειδικός ερευνητής και πιστοποιημένος σύμβουλος σε θέματα κυβερνοασφάλειας.
Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars
Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε και το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin».
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.