Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Jen Psaki μάς είχε προειδοποιήσει. Ο πληθωρισμός του Μαρτίου θα είναι εξαιρετικά αυξημένος. Πράγματι, το νούμερο που ανακοινώθηκε χθες έσπασε τα κοντέρ, φτάνοντας το υψηλότερο επίπεδο από το 1981. Κατά την άποψή της φταίει ο Πούτιν, ο οποίος με την εισβολή στην Ουκρανία δημιούργησε αναστάτωση στην αγορά τροφίμων και ενέργειας.
Ωστόσο αυτός ο ισχυρισμός έχει ένα πρόβλημα, πέρα από το ότι δεν ακούγεται καθόλου πειστικό το να προκλήθηκε ο υψηλότερος πληθωρισμός τα τελευταία 40 χρόνια σε χρόνο μικρότερο των 6 εβδομάδων. Δεν εξηγεί πώς γίνεται και ο δομικός δείκτης να έχει φτάσει το 6,5% σε ετήσια βάση, από τη στιγμή που δεν λαμβάνει υπόψη τις τιμές στις ευμετάβλητες κατηγορίες των τροφίμων και της ενέργειας.
Η αιτία της εμφάνισης του πληθωρισμού
Οι σημερινές συνθήκες είναι τόσο ιστορικά σημαντικές, που όταν θα τις εξετάζουν οι άνθρωποι μετά από 40-50 χρόνια πιθανότατα θα τις έχουν για σημείο αναφοράς. Ίσως με παρόμοιο τρόπο που κοιτάζουμε εμείς σήμερα τα γεγονότα του 1971, δηλαδή την αποδέσμευση του δολαρίου από τη συνθήκη του Breton Woods, την πετρελαϊκή κρίση που ακολούθησε το 1973 και την έξαρση του πληθωρισμού.
Οι κεντρικές τράπεζες «τύπωσαν» τρισεκατομμύρια για να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές επιπτώσεις του περιορισμού των μετακινήσεων λόγω της πανδημίας. Πού πήγαν αυτά τα χρήματα; Διοχετεύτηκαν κυρίως στο τραπεζικό σύστημα. Κάποια από αυτά τα έλαβαν οι κυβερνήσεις και τα μοίρασαν άμεσα στους πολίτες τους.
Για παράδειγμα, η ελληνική κυβέρνηση μοίρασε από 800 € ή κάτι παρόμοιο, ανάλογα την περίπτωση. Μόνο που τώρα μας έχει έρθει ο λογαριασμός με μορφή πληθωρισμού.
Το μέλλον είναι εδώ, όχι μακριά. Τώρα βρίσκεται στην κυκλοφορία περισσότερο χρήμα, που αντιστοιχεί σε λιγότερα αγαθά. Περισσότερο χρήμα, όχι μεγαλύτερος πλούτος. Όταν λιώνεις τον «printer», θα υπάρξουν παρενέργειες. Αν ήταν τόσο εύκολο τυπώνοντας χρήμα να δημιουργείς πλούτο, δεν θα υπήρχε φτωχός σε όλο τον πλανήτη, ούτε φτωχό κράτος. Η Βενεζουέλα και η Αργεντινή θα ήταν τα πιο πλούσια έθνη. Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι πως όταν αυξάνεται η ποσότητα του χρήματος, χωρίς ταυτόχρονα να αυξάνεται τουλάχιστον ισόποσα ο πλούτος μιας χώρας, το νόμισμα υποτιμάται.
Αυτή είναι μία αιτία. Ωστόσο υπάρχει και δεύτερη, η οποία αφορά στη σπανιότητα των αγαθών. Η μείωση της προσφοράς εμπορευμάτων και πρώτων υλών οφείλεται στα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας από τον συνδυασμό περιορισμών στη μετακίνηση, στην παραίτηση εργαζομένων από παραγωγικές δουλειές λόγω της πανδημίας (δεν μπορούσαν όλοι να κάνουν τη δουλειά τους on-line), των κυρώσεων και βέβαια στην αύξηση των τιμών στην ενέργεια, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.
Τα σενάρια
Με αυτά τα δεδομένα, αν είμαστε λίγο καχύποπτοι, τίθεται ένα άλλο ερώτημα: Μήπως εξυπηρετεί τις κυβερνήσεις ο πληθωρισμός; Ακούγεται απίθανο, αλλά επειδή μόνο απίθανα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα, ας ρίξουμε μια ματιά σε αυτό το ενδεχόμενο. Όλα ξεκινάνε από την αντιμετώπιση των τεράστιων βουνών του χρέους. Το κρατικό χρέος ισοδυναμεί με φορολογική πίστωση στην οικονομία. Η εξυπηρέτησή του απαιτεί την καταβολή φόρων. Η λύση της μεταφοράς του στο μέλλον σημαίνει προεξόφληση της παραγωγής μελλοντικού πλούτου και κατανάλωσής του από τις σημερινές γενιές.
Συνεπώς υπάρχουν τρεις διαθέσιμες επιλογές που οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και καμία τους δεν είναι ευχάριστη:
α) Να χρεοκοπήσουν τις χώρες τους, αθετώντας μέρος των υποχρεώσεων. Ωστόσο κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο, ειδικά όταν μιλάμε για μεγάλες οικονομίες όμως η αμερικανική. Η αθέτηση πληρωμών από πλευράς τους θα ήταν καταστροφική για όλες τις οικονομίες του πλανήτη, δεδομένου ότι το δολάριο αποτελεί παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
β) Να περικόψουν δραστικά τις δημόσιες δαπάνες ή/και να αυξήσουν τους φόρους. Το πρόβλημα είναι πως όταν μια κυβέρνηση εφαρμόζει πολιτικές λιτότητας, συχνά έρχεται αντιμέτωπη με διαμαρτυρίες και ταραχές. Κυρίως όμως υπάρχουν αμφίβολα αποτελέσματα, επειδή συρρικνώνεται το ΑΕΠ, επιδεινώνοντας περαιτέρω τους δείκτες χρέους.
γ) Να «τυπώσουν» πληθωρίζοντας το χρήμα, διαβρώνοντας την αγοραστική αξία του νομίσματός, άρα και την πραγματική αξία του χρέους. Αυτή η πολιτική φαίνεται λιγότερο επιζήμια. Σε αυτό το σενάριο οι δανειστές θα πληρωθούν στο ακέραιο το ποσό που δικαιούνται, όμως τα χρήματα που θα λάβουν, αξίζουν λιγότερο. Με μικρότερη παραγωγή πλούτου, εξοφλείς μεγαλύτερα ποσά χρέους.
Ειδικά στην ευρωζώνη, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Η ΕΚΤ επιμένει να κρατάει το βασικό επιτόκιο σε μηδενικά επίπεδα και να αγοράζει ομόλογα. Ο λόγος είναι απλός. Δεν αντέχουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες την αύξηση του κόστους των δανειακών υποχρεώσεων. Είναι πολλές οι επιχειρήσεις και τα κράτη που βρίσκονται στην υπερχρεωμένη ζώνη. Μόνο με τεχνητά χαμηλά επιτόκια μπορούν να κρατηθούν στη ζωή. Διαφορετικά τα κανόνια θα αρχίσουν να σκάνε το ένα πίσω από το άλλο, οδηγώντας σε ένα ντόμινο χρεοκοπιών.
Ακόμα και αν αυξήσουν τα επιτόκια οι επικεφαλής των μεγάλων κεντρικών τραπεζών πιο σύντομα από όσο σκόπευαν, πάλι θα είναι χαμηλά. Πιο χαμηλά από όσο είχαμε συνηθίσει εδώ και σχεδόν έναν αιώνα και σίγουρα μικρότερα από τον πληθωρισμό. Όσο και αν τους επικρίνουν ορισμένοι, η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια να εφαρμόσουν κάτι διαφορετικό. Ουσιαστικά έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στην ύφεση και τον πληθωρισμό, με ό,τι και να σημαίνει αυτό για την οικονομία.
Τα ιστορικά δεδομένα
Η τρίτη λύση δεν εφαρμόζεται για πρώτη φορά. Τις πρώτες δεκαετίες μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο ο πληθωρισμός συχνά ήταν μεγαλύτερος από τα επιτόκια. Τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια είχαν ως αποτέλεσμα το ροκάνισμα της αγοραστικής αξίας των ομολόγων. Έτσι η αξία των χρεών που είχαν συσσωρευτεί μειώθηκαν δραστικά. Όχι μόνο εξαιτίας της ανάπτυξης, αλλά και λόγω του πληθωρισμού.
Για να το εξηγήσουμε με ένα παράδειγμα, ας υποθέσουμε πως χρωστάς 100.000 € και ο μισθός σου είναι 1.000 €. Κάθε μήνα η δόση που πληρώνεις αποτελεί τον μισό σου μισθό, δηλαδή 500 €. Πότε θα εξοφλήσεις; Σε 200 μήνες. Αν όμως ο μισθός διπλασιαστεί λόγω πληθωρισμού, τότε θα εισπράττεις 2.000 €. Παρόλη την αύξηση, η αγοραστική σου δύναμη θα παραμείνει η ίδια, όμως θα δίνεις 1.000 τον μήνα για το δάνειο. Θα εξοφλήσεις το ίδιο ποσό με τη μισή δουλειά.
Ωστόσο αυτό έμελλε να αλλάξει. Από ένα σημείο και μετά άρχισε να κυριαρχεί η κουλτούρα των πραγματικών θετικών αποδόσεων επί των ομολόγων. Προκειμένου να ικανοποιήσουν το μεγάλο πλήθος (σε αριθμό και δύναμη) των δανειστών τους, αλλά και να τους έχουν πρόθυμους να αναχρηματοδοτήσουν τα χρέη, οι κυβερνήσεις έχουν βάλει πρωταρχικό στόχο τις ελκυστικές αποδόσεις των ομολόγων.
Η αναλογία του πληθυσμού που βασίζει το εισόδημά του από αυτές τις τοποθετήσεις αυξήθηκε μαζί με το μέσο προσδόκιμο ζωής. Οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν φτάσει στο σημείο να δημιουργούν περισσότερους συνταξιούχους και εισοδηματίες, από ό,τι εισοδήματα από παραγωγικές δραστηριότητες και μισθούς. Μην ξεχνάμε πως εκείνοι που κατέχουν την ισχύ επιβάλλουν και τους κανόνες. Όμως κάπου εδώ το σύστημα έφτασε στα όριά του και αναγκαστικά θα πρέπει να αλλάξει ρότα, πριν χτυπήσει στο παγόβουνο και βυθιστεί.
Βέβαια η άνοδος του πληθωρισμού είναι εξαιρετικά αμφίβολο, αν αυτή τη φορά θα βοηθήσει οικονομίες σαν την ελληνική. Τότε υπήρχε η δυνατότητα της υποτίμησης του νομίσματος και του προστατευτισμού.
Μπορούσαν να αυξηθούν οι ονομαστικοί μισθοί, χωρίς φόβο ότι θα μετατρέπονταν σε αγορές καταναλωτικών εισαγόμενων προϊόντων. Επίσης το σημερινό εξωτερικό χρέος δεν είναι συνδεμένο με τοπικό νόμισμα, έτσι ώστε να διαβρωθεί η αξία του μέσω εσκεμμένης διολίσθησης.
Και τώρα τι;
Όποιοι και αν είναι οι λόγοι, εσκεμμένα ή όχι, με τον δείκτη τιμών καταναλωτή να έχει σκαρφαλώσει σε ρεκόρ δεκαετιών και μη δείχνοντας διάθεση να υποχωρήσει, αναδύεται ένα πιεστικό ερώτημα. Πώς θα βγούμε από αυτό το αδιέξοδο; Ποια λύση θα επιλέξουν οι αποταμιευτές και οι επενδυτές στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την αγοραστική δύναμη των χρημάτων τους;
Η ευτέλεια είναι το κυριότερο αποτέλεσμα του στασιμοπληθωρισμού. Δεν καθίσταται μόνο το νόμισμα ευτελές. Το ίδιο ισχύει για όλες τις μορφές πλούτου και σταθερού εισοδήματος που καθορίζονταν από το χρήμα, όπως τα ομόλογα. Τα ομόλογα που αντιστοιχούν σε κρατικό χρέος παύουν να αποτελούν μέσο διαφύλαξης της αξίας. Αυτός είναι ο λόγος που εξαναγκάζονται πολλά κεφάλαια να στραφούν σε κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων που θεωρούνται μεγαλύτερου ρίσκου. Ακριβώς διότι έπαψαν να είναι επικίνδυνες σε σύγκριση με τη σίγουρη ζημιά των ομολόγων. Μέρος των ομολόγων μετατρέπονται σε ακίνητα, μετοχές, χρυσό και άλλα εμπορεύματα.
Το παράδειγμα της Τουρκίας, μιας χώρας που μαστίζεται από πληθωρισμό, είναι χαρακτηριστικό. Ο δείκτης BIST 100 στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έχει σχεδόν διπλασιαστεί από τις αρχές του 2021.
Ωστόσο, αν κάνουμε την αποτίμηση σε όρους δολαρίου, είναι αρνητικός. Παρ' όλα αυτά αντιλαμβανόμαστε πως οι μετοχές βοήθησαν να μετριαστούν τα μειονεκτήματα της υποτίμησης.
Υπάρχει ένας ωκεανός από χρήματα, τριψήφιος αριθμός τρισεκατομμυρίων, που είναι τοποθετημένα σε τίτλους με αρνητική πραγματική απόδοση. Όλοι αυτοί οι διαχειριστές κεφαλαίων που τα έχουν στα ταμεία τους χάνουν απίστευτα ποσά λόγω πληθωρισμού. Η αγοραστική δύναμη των χρημάτων λιώνει σαν παγάκι. Είναι λογικό να περιμένουμε πως θα αρχίσουν να αναζητούνται λύσεις.
Υπό αυτές τις συνθήκες, αποκλείεται να μην εξετάσουν το περιουσιακό στοιχείο με τη μεγαλύτερη απόδοση στη δεκαετία. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ευνοείται η κατοχή Bitcoin και γενικότερα των κρυπτονομισμάτων. Αποτελεί μια λογική απάντηση στο πρόβλημα της ανεύρεσης αποδόσεων που θα αντισταθμίσουν τη διάβρωση της αγοραστικής δύναμης των κεφαλαίων τους από τις τοποθετήσεις τους στα ομόλογα.
Μέχρι το 2030, με βάση τους υπολογισμούς που έχει διενεργήσει η ARK, το 2,5% των διαθέσιμων κεφαλαίων θα τοποθετηθεί στο Bitcoin. Μπορεί να ακούγεται μικρό αυτό το ποσοστό, αλλά αρκεί για να εκτινάξει την αξία του κοντά στο ένα εκατομμύριο δολάρια, μέσα στα επόμενα 8 χρόνια. Άραγε πόσο δύσκολο είναι να βρεθούν μιμητές του Michael Saylor και να αρχίσουν σύντομα να τοποθετούν δισεκατομμύρια;
Σεμινάρια για τα κρυπτονομίσματα
Τα αναβαθμισμένα σεμινάρια διεξάγονται on-line, ζωντανά και απευθύνονται σε όσους θέλουν να δραστηριοποιηθούν στην αγορά των κρυπτονομισμάτων. Στην τιμή περιλαμβάνονται δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 8 ωρών σε γκρουπ 10 ατόμων. Στο πρώτο εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin, τη φιλοσοφία και τη λειτουργία του, καθώς και τη διαφορά του με το ευρώ (4,5 ώρες). Αναφερόμαστε επίσης στο Ethereum και στα NFTs.
Στο δεύτερο, την επόμενη ημέρα, βλέπουμε πώς δουλεύει στην πράξη. Σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο, να φυλάξετε και να μεταφέρετε τα νομίσματά σας (4,5 ώρες). Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα.
Σε όσους κάνουν το σεμινάριο, θα παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ προνομιακή σχέση με το γνωστό ανταλλακτήριο Kraken. Συγκεκριμένα, αν επιθυμείτε να γίνετε πελάτες του Kraken, θα έχετε σχεδόν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι VIP πελάτες του.
Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars.
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.