Η μέχρι τώρα συμβατική σοφία επέμενε πως χρειαζόμαστε λίγο πληθωρισμό. Ο αποπληθωρισμός θεωρείται καταστροφικός, επειδή αν η αξία των αγαθών και των υπηρεσιών μειώνεται, τότε πολλοί θα αναβάλλουν την επένδυση ή την καταναλωτική δαπάνη τους, ώστε να αποκτήσουν εκείνο που επιθυμούν πιο φτηνά. Γιατί να αγοράσω ένα σπίτι τώρα, αν γνωρίζω πως σε λίγο καιρό θα το αποκτήσω σε χαμηλότερη τιμή;
Αντίθετα, αν υπάρχει πληθωρισμός (όχι υπερπληθωρισμός, αυτός έχει άλλα προβλήματα), τότε θα επιταχύνω την επένδυσή μου. Έχω το κίνητρο να ξοδέψω τα χρήματά μου το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να μη δαπανήσω περισσότερα στο μέλλον, όταν θα έχει ανέβει η τιμή. Συνεπώς, σε συνθήκες αποπληθωρισμού έχουμε πιο παγωμένη οικονομία, ενώ με πληθωρισμό η οικονομική δραστηριότητα αυτή επιταχύνεται.
Ακούγεται λογικό. Ωστόσο, είναι όντως αλήθεια ή οφείλεται στο ότι οι κανόνες του παιχνιδιού σχεδιάστηκαν με αυτό τον τρόπο;
Οι επιπτώσεις του πληθωρισμού
Ο πληθωρισμός είναι ύπουλος. Συνήθως, οι επιπτώσεις του δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές. Ανάλογα με τον ρυθμό παραγωγής νέου χρήματος -και άλλους παράγοντες-, ο χρόνος μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος μπορεί να διαφέρει. Επηρεάζει διαφορετικά ξεχωριστές ομάδες ανθρώπων. Ευνοεί όσους είναι πιο κοντά στα «εκτυπωτήρια», αφού απαιτείται χρόνος για να κυκλοφορήσουν τα νεοαφιχθέντα χρήματα και να προσαρμοστούν οι τιμές. Όποιος είναι σε θέση να αποκτήσει περισσότερα χρήματα πριν υποτιμηθούν, βρίσκεται ένα βήμα μπροστά από την πληθωριστική καμπύλη.
Η ιστορία έχει δείξει ότι οι κυβερνήσεις αναπόφευκτα θα υποκύψουν στον πειρασμό του πληθωρισμού της προσφοράς χρήματος. Ο χρόνος είναι εναντίoν των παραστατικών (fiat) νομισμάτων, εκείνων που δεν διαθέτουν εσωτερική αξία ή δεν έχουν αντίκρισμα. Όλα τα χαρτονομίσματα, χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση, χάνουν την αγοραστική τους αξία σε βάθος χρόνου. Το μόνο που διαφέρει από νόμισμα σε νόμισμα, από οικονομία σε οικονομία, είναι ο ρυθμός απαξίωσης.
Μπορούν να καταστρέψουν το χρήμα οι κεντρικές τράπεζες; Φυσικά μπορούν, μην έχετε καμία αμφιβολία για αυτό. Τα παραδείγματα είναι ατελείωτα. Ακόμα και το δολάριο, ένα από τα ισχυρότερα νομίσματα του τελευταίου αιώνα, έχει χάσει το 96% της αγοραστικής του δύναμης από το 1913. Από τότε που ιδρύθηκε η FED.
Αναμφίβολα έχουμε δημιουργία πολλών παραπάνω χρημάτων. Μια διαδικασία που εντάθηκε από την εμφάνιση της πανδημίας. Όμως πού κατευθύνεται όλο αυτό το χρήμα; Το λογικό είναι πως όσο παραπάνω δημιουργείς, τόσο περισσότερα χαρτονομίσματα χρειάζονται για να αγοράσουμε πράγματα σε σταθερά καθορισμένη ποσότητα. Κι όμως, δεν το βλέπουμε να ισχύει στα καταναλωτικά αγαθά. Τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό. Αντίθετα, αυτά που έχουν αυξηθεί, είναι τα περιουσιακά στοιχεία. Οι μετοχές, τα ακίνητα, ο χρυσός, τα συλλεκτικά αντικείμενα τέχνης.
Αυτό δεν συμβαίνει επειδή έχουν αυξήσει την αξία τους. Τα κρατικά νομίσματα έχουν υποτιμηθεί εξαιτίας της ρευστότητας που εξαπολύεται στο σύστημα. Παλαιότερα ήθελες μισθούς 2 ετών για να αποκτήσεις σπίτι, τώρα θέλεις 20 ετών. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τις μετοχές. Μετοχές εννοούμε τις μεγάλες εταιρείες του S&P 500, όχι του ΧΑ, που είναι έτσι και αλλιώς ειδική περίπτωση. Το ίδιο και με τον χρυσό. Όταν πρωτοβγήκε το ευρώ, είχε 300€ η μία ουγγιά. Με την ίδια ποσότητα χρημάτων, σήμερα παίρνεις το 1/5 της ουγγιάς.
Η εποχή του αποπληθωρισμού
Όμως οι μισθοί δεν αυξάνονται! Γιατί συμβαίνει αυτό; Στις ανεπτυγμένες τεχνολογικά χώρες υπάρχουν εγγενείς δυνάμεις που δρουν αποπληθωριστικά. Οι μισθοί δεν αυξάνονται, επειδή ο εργαζόμενος ανταγωνίζεται σε ένα διεθνές περιβάλλον. Γιατί να πληρώσεις πολλά σε ένα web designer σε δυτική χώρα, από τη στιγμή που μπορείς να βρεις παρόμοιο επίπεδο δουλειάς με κάποιον που μένει σε άλλη περιοχή με μικρότερο κόστος διαβίωσης;
Ο βασικότερος λόγος όμως είναι η πρόοδος της τεχνολογίας που αυξάνει την παραγωγικότητα. Η πρόοδος η ίδια είναι αποπληθωριστική. Όσο η τεχνολογία εξελίσσεται, με λιγότερες εργατοώρες και λιγότερα υλικά φτιάχνεις περισσότερα προϊόντα. Η βελτίωση των μηχανών κάνει λιγότερους ανθρώπους απαραίτητους για να βγει η δουλειά. Ένα φαινόμενο που θα ενταθεί όσο προχωράμε στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Μέσα σε όλα αυτά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε τη γενικότερη οικονομική επιβάρυνση από τη γήρανση του πληθυσμού (λιγότερες γεννήσεις και αύξηση του προσδόκιμου ζωής που οδηγεί στην συρρίκνωση της αναλογίας εργαζόμενων - συνταξιούχων) και τη δυναμική του χρέους που απορροφά πόρους από το διαθέσιμο εισόδημα, προκειμένου να καλυφθούν οι υποχρεώσεις.
Επειδή όλα αυτά τα φαινόμενα θα συνεχίζουν να εμφανίζονται με ολοένα αυξανόμενη ένταση, μήπως θα έπρεπε να επανεξετάσουμε την εναλλακτική; Μήπως αντί να εμποδίζουν τον αποπληθωρισμό τον θεωρήσουν ως μια φυσιολογική εξέλιξη ή ακόμα και επιθυμητή; Μήπως έχουμε παγιδευτεί σε ένα σύστημα, όπου δεν μπορούμε να δούμε γιατί ο αποπληθωρισμός μπορεί να είναι κάτι καλό;
Αποπληθωρισμός συνεπάγεται αύξηση της αξίας των χρημάτων μας, σε σχέση με αγαθά και υπηρεσίες. Με τον ίδιο μισθό θα μπορούμε να αγοράζουμε περισσότερα. Γιατί να μη φτηναίνουν τα αγαθά αν κοστίζουν λιγότερο; Πού είναι το κακό ή το παράδοξο σε αυτό;
Η νέα προοπτική
Είναι δύσκολο να αποδεχτούμε μια τόσο δομικού χαρακτήρα ανατροπή στην οικονομική σκέψη, επειδή έχουμε μεγαλώσει με άλλες παραστάσεις. Με πολιτικές και φιλοσοφικές προσεγγίσεις που πρεσβεύουν το αντίθετο και αποτελούσαν θέσφατο. Κανείς δεν τόλμαγε να τις αμφισβητήσει. Μήπως όμως αυτή η αλλαγή αποτελέσει τη βάση για μια νέα μορφή οικονομικού συστήματος, όπου ο αποπληθωρισμός δεν θα είναι εχθρός;
Το τωρινό οικονομικό σύστημα δεν φαίνεται να είναι προσαρμοσμένο σε έναν κόσμο που κατευθύνεται από μια ολοένα επιταχυνόμενη τεχνολογική πρόοδο. Είναι σχεδιασμένο για ένα διαφορετικό κόσμο. Αυτή η εποχή φτάνει στο τέλος της. Συνεπώς οι απόπειρες που γίνονται να λυθούν τα προβλήματά της με παρωχημένες συνταγές όχι μόνο είναι καταδικασμένες σε αποτυχία αλλά πιθανόν και να τα διογκώνουν.
Δεν είναι αρκετό να προσθέτουν συνεχώς μηδενικά στα λογιστικά βιβλία για να λυθούν τα προβλήματα. Η ανάπτυξη χρειάζεται απαραιτήτως πραγματικές επενδύσεις. Μόνο μια νέα παραγωγή πλούτου θα μπορούσε να κάνει το μέλλον βιώσιμο. Δεν είναι εφικτό να χρηματοδοτούν αέναα τα ελλείμματα, χωρίς τεχνητά μηδενικά επιτόκια και ατελείωτη δημιουργία χρήματος.
Το θέμα είναι πως όσο αργούν να δράσουν εκείνοι που λαμβάνουν τις αποφάσεις, η λύση θα ξεπηδήσει από μόνη της. Και πιθανότατα να μην είναι αυτή που θέλουν, ούτε να επιβληθεί με ομαλό τρόπο. Οι μεγάλες αλλαγές αναδεικνύουν νικητές, πολιτικά και οικονομικά. Μπορεί να μην είναι αναγκαστικά κάποιοι από τους σημερινούς παίκτες, αλλά να προκύψουν καινούργιοι ή συμμαχίες από τους μέχρι πρόσφατα αντίπαλους.
Η διέξοδος του Bitcoin
Παρ' όλα αυτά αντιλαμβανόμαστε τη λογική των προβλημάτων που δημιουργεί ο αποπληθωρισμός. Ίσως η παγκόσμια οικονομία να μην είναι έτοιμη να αποδεχτεί μια τόσο ριζοσπαστική λύση. Όμως όσο περνάει ο καιρός τόσο αναδεικνύεται η ανάγκη της ύπαρξης σταθερότητας στην παραγωγή χρήματος. Μια εξελιγμένη μορφή κανόνα του χρυσού, προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες της ψηφιακής εποχής.
Το Bitcoin είναι μια λύση, η οποία δεν έχει διερευνηθεί, γιατί ακόμα δεν έχουν αντιληφθεί τις ιδιαιτερότητές του. Κατ' αρχάς θεωρείται αποπληθωριστικό ενώ δεν είναι. Δεν μειώνεται η ποσότητα νομισμάτων όσο περνάει ο καιρός. Αυξάνεται, αλλά σε αντίθεση με τα συμβατικά κρατικά νομίσματα, αυξάνεται με μειωμένο και κυρίως αυστηρά προκαθορισμένο ρυθμό.
Κάθε 4 χρόνια περίπου, μειώνεται στο μισό η ποσότητα που δημιουργείται. Αυτή την περίοδο εμφανίζονται 900 νέα Bitcoin την ημέρα. Μετά το επόμενο halving θα «τυπώνονται» 450 Bitcoin την ημέρα. Την επόμενη 4ετία, η ποσότητα θα πέσει στο 225 και πάει λέγοντας.
Αν πράγματι φτιαχτεί ένα νέο νομισματικό σύστημα, είναι πολύ πιθανό να έχει ως βάση ένα ψηφιακό νόμισμα, με τα χαρακτηριστικά του Bitcoin. Ούτε αποπληθωριστικό ούτε να μπορεί να πληθωρίζεται ανεξέλεγκτα. Ένα νόμισμα πολιτικά ουδέτερο και παγκόσμια αποδεκτό, που γνωρίζεις εκ των προτέρων την προσφορά του χρήματος. Χωρίς κανείς να έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει τους κανόνες του παιχνιδιού υπέρ του.
Στην εποχή των τεκτονικών αλλαγών λόγω της μετάβασης στην ψηφιακή οικονομία, να αναζητάς ιδέες «έξω από το κουτί», αποβαίνει συχνά σωτήριο. Γιατί να μην εξετάσουμε και αυτή την εναλλακτική; Είμαστε τόσο πολύ ευχαριστημένοι με την ισχύουσα ή μήπως δεν την επιθυμούν όσοι ευνοούνται από το σημερινό τραπεζοκεντρικό κατεστημένο;
Σεμινάρια και βιβλίο για το Bitcoin
Τα αναβαθμισμένα σεμινάρια ξαναρχίζουν σε λίγες ημέρες. Διεξάγονται on-line, ζωντανά και απευθύνονται σε όσους δεν έχουν εμπειρία από την αγορά των κρυπτονομισμάτων. Στην τιμή περιλαμβάνονται δύο μαθήματα συνολικής διάρκειας 6 ωρών σε γκρουπ 10 ατόμων. Στο πρώτο εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin, τη φιλοσοφία και τη λειτουργία του, καθώς και τη διαφορά του με το ευρώ (4 ώρες). Αναφερόμαστε επίσης στο Ethereum και τα NFTs.
Στο δεύτερο, την επόμενη ημέρα, βλέπουμε πώς δουλεύει στην πράξη. Σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον οικονομικότερο και ασφαλέστερο τρόπο, να φυλάξετε και να μεταφέρετε τα νομίσματά σας (2 ώρες). Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα.
Συμμετοχή μπορείτε να δηλώσετε στο https://www.media2day.gr/seminars. Από το ίδιο link μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο «Το επενδυτικό εγχειρίδιο του Bitcoin». Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε δύο μέρη. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο bitcoin. Σε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τη φιλοσοφία και τη λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Η δεύτερη ενότητα αποτελεί ένα πρακτικό επενδυτικό εγχειρίδιο. Περνάμε από το στάδιο του «γιατί να ασχοληθείτε», στο «πώς» να εμπλακείτε με τον πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο.
Σε όσους κάνουν το σεμινάριο και αγοράσουν το βιβλίο, θα παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ προνομιακή σχέση με το γνωστό ανταλλακτήριο Kraken. Συγκεκριμένα, αν επιθυμείτε να γίνετε πελάτες του Kraken, θα έχετε σχεδόν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν οι VIP πελάτες του.
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.