Η πρόσφατη δημόσια τοποθέτηση του Paul Tudor Jones για το bitcoin δημιούργησε την προσδοκία πως η παρουσίαση της Goldman Sachs προς τους πελάτες της θα ήταν ευνοϊκή για τα κρυπτονομίσματα. Τελικά δεν ήταν. Το συμπέρασμά τους ήταν πως «Δεν συνιστούμε το bitcoin για χαρτοφυλάκια πελατών, παρόλο που η μεταβλητότητά του μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες σε επενδυτές που ακολουθούν την τάση». Πάμε να δούμε πού το στηρίζουν.
Η αναφορά τους στα κρυπτονομίσματα ξεκινάει από τη σελίδα 29, με τα κριτήρια που θεωρούν πως πρέπει να έχει ένα νόμισμα. Να αποτελεί μέσο συναλλαγών, να χρησιμεύει ωςμονάδα μέτρησης, να θεωρείται μέσο διαφύλαξης αξίας. Όσο αφορά το δεύτερο, όντως δύσκολα θα πούμε πως στο bitcoin συναντάμε αυτό το κριτήριο, λόγω της σχετικά υψηλής του μεταβλητότητας.
Μέσο ανταλλαγής, όμως; Επειδή ακόμα δεν χρησιμοποιείται στις καθημερινές μικροσυναλλαγές μας; Με τον χρυσό μπορείς να αγοράσεις ψωμί από τον φούρνο ή παντελόνι από τα μαγαζιά; Το bitcoin είναι πολύ πιο γρήγορο από τα συμβατικά νομίσματα, όταν πρόκειται για εμβάσματα προς το εξωτερικό και πολύ πιο ασφαλές στην μετακίνησή του από τον χρυσό.
Ας πούμε όμως πως το συγκεκριμένο θέμα είναι αμφιλεγόμενο. Αυτό όμως που σίγουρα δεν ισχύει, είναι η αποθήκευσης αξίας. Το γιατί, το παραδέχονται μόνοι τους. Ακόμα και στο δολάριο γνωρίζουμε από πριν πως θα χάσει την αξία του, λόγω του πληθωρισμού 18% σε μια δεκαετία. Πόσο μάλλον άλλα νομίσματα, που η υποτίμηση και ο υψηλός πληθωρισμός είναι εγγενή χαρακτηριστικά τους. Το αργεντίνικο πέσο δεν αποτελεί περιουσιακό στοιχείο; Η τουρκική λίρα δεν αποτελεί περιουσιακό στοιχείο; Τα δύο αυτά νομίσματα, αυτή τη στιγμή, αξίζουν λιγότερο από όσο το bitcoin όταν είχε φτάσει τις 20.000 δολάρια! Και δεν είναι τα μόνα.
Not an asset class
Το πιο ενδιαφέρον βρίσκεται στην επόμενη σελίδα, ξεκινώντας από τον τίτλο. Χαρακτηρίζει τα κρυπτονομίσματα ως «not an asset class». Προφανώς «ξέχασαν» ότι το bitcoin είχε δηλωθεί επίσημα ως εμπόρευμα (όπως το αργό πετρέλαιο ή το σιτάρι) από την Commodity Futures Trading Commission, ήδη από το 2015.
Ας μη μείνουμε εκεί όμως, πάμε κατευθείαν στα επιχειρήματα:
Α) Η εγγενή έλλειψη ταμειακών ροών σε αντίθεση με τα ομόλογα. Μα τα νομίσματα δεν έχουν ταμειακές ροές. Πράγματι το bitcoin και ο χρυσός δεν απολαμβάνουν τόκο. Δεν έχουν τόκο, γιατί δεν πρέπει να έχουν. Είναι χρήμα, το χρήμα δεν έχει τόκο. Αν έχω ένα κιλό χρυσό, μετά από 10 χρόνια θα είναι ένα κιλό χρυσός. Αν έχω 1 εκατ. ευρώ σε χαρτονομίσματα, θα έχω τον ίδιο πάκο και αργότερα. Αν το ίδιο ποσό το βάλω στην τράπεζα, δεν έχω χρήμα. Έχω καταθέσεις. Όπως και αν δανείσω κάποιο κράτος, θα έχω ομόλογα. Αν τοποθετήσω τα χρήματά μου στο χρηματιστήριο, δεν θα έχω χρήμα αλλά μετοχές.
Με το bitcoin, όπως και με τον χρυσό, δεν κερδίζεις από τους τόκους, το μέρισμα ή το κουπόνι. Ωστόσο, αν πάμε πίσω στο 1971, όπου είχαμε την αρχή των ελεύθερων διακυμάνσεων στις ισοτιμίες των νομισμάτων, η μέση ετήσια απόδοση του χρυσού ήταν 7,5%. Για το bitcoin δεν χρειάζεται να πούμε κάτι άλλο, από το ότι ήταν ο επενδυτικός τίτλος με τη μεγαλύτερη απόδοση στη δεκαετία. Ο παγκόσμιος πρωταθλητής. Τι να τον κάνει τον τόκο; Τέλος, για ποιες ταμειακές ροές μιλάμε στα ομόλογα; Ήδη πριν την ατελείωτη έκχυση ρευστότητας από τις Κεντρικές Τράπεζες, σχεδόν το 1/3 από τα κρατικά ομόλογα είχαν αρνητικό επιτόκιο!
Β) Την αδυναμία του να αποφέρει κέρδη μέσω της έκθεσης στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Μα το ίδιο δεν συμβαίνει με τον χρυσό; Το δολάριο ή το ευρώ, με ποιο τρόπο αυξάνουν την αξία τους από την άνοδο του παγκόσμιου ΑΕΠ;
Γ) Δεν παρέχουν συνεπή διαφοροποιημένα οφέλη, εξαιτίας της ασταθούς συσχέτισης. Εδώ μάλλον χρειαζόμαστε λεξικό να εξηγήσουμε τι εννοούν. Αν υπάρχει ασταθής συσχέτιση, αυτό δεν σημαίνει διαφοροποίηση; Καμία χρηματιστηριακή αξία δεν έχει σταθερή αρνητική συσχέτιση έναντι για παράδειγμα του S&P. Καμία. Ούτε ο χρυσός σε περιόδους κρίσεως δεν ακολουθεί αυτόνομη πορεία σε σχέση με τις μετοχές. Το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις συγχρονίζεται με τα υπόλοιπα, δεν του αφαιρεί την ιδιότητά του ως μη συσχετιζόμενου περιουσιακού στοιχείου, καθώς τη μεγαλύτερη χρονική περίοδο δεν έχει στενή συσχέτιση.
Δ) Το ζήτημα της υψηλής μεταβλητότητας. Η αγορά των κρυπτονομισμάτων έχει μια σαφή ιδιαιτερότητα σε σχέση με τις παραδοσιακές αγορές. Δεν κλείνει ποτέ. Τα crypto διαπραγματεύονται 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. Δεν υπάρχει κανείς να κατεβάσει τον διακόπτη. Δεν υπάρχουν limit up ή limit down. Έχουν τη δυνατότητα να ανέβουν όσο θέλουν και να υποχωρήσουν όσο αποφασίσει η αγορά. Κανείς άλλος.
Το μέγιστο που μπορεί να πέσει ο S&P είναι 20%. Για να προστατέψουν τους επενδυτές, μπορούν ακόμα και να κλείσουν το χρηματιστήριο. Δεν μιλάμε μόνο για το ταπεινό Χρηματιστήριο Αθηνών, όταν μετά την επιβολή των capital controls έμεινε κλειστό για μήνες. Ολόκληρη Wall Street δεν άνοιξε για μια εβδομάδα μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους. Οπότε ναι, υπάρχουν περιθώρια για αναταράξεις. Ωστόσο η τιμή του bitcoin ανακτήθηκε εξ ολοκλήρου από μόνη της. Δεν έλαβε εγγυήσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο για να παραμείνει στη ζωή. Και αυτό, όσοι τουλάχιστον πιστεύουν στην ελεύθερη αγορά θα πρέπει να το αξιολογούν θετικά.
Αν κατηγορούν το bitcoin ότι υποχώρησε σε μία ημέρα 37% στο αποκορύφωμα του φόβου για τις επιπτώσεις της πανδημίας, τότε τι θα έπρεπε να πουν για το πετρέλαιο, που βρέθηκε να διαπραγματεύεται στα -40 δολάρια σε πιο ήρεμη χρονική περίοδο;
Ε) Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι αποτελεί αντιστάθμισμα έναντι του πληθωρισμού. Εδώ πραγματικά θα μπορούσαμε να γράψουμε ατελείωτα επιχειρήματα για το πόσο αδύναμη είναι αυτή η άποψη, αλλά θα αρκεστούμε στην τοποθέτηση του θρύλου της Wall Street, του Paul Tudor Jones. Στο σημείωμα προς τους μετόχους του ανάφερε με επιχειρήματα πως ήταν ακριβώς αυτός ο λόγος που επέλεξε να εντάξει το bitcoin στο χαρτοφυλάκιό του.
Να και οι τουλίπες
Για να μην τα πάρουμε ένα προς ένα όλα τα υπόλοιπα επιχειρήματα, πάμε κατευθείαν σε δύο σημεία που «έβγαζαν μάτια». Ισχυρίστηκαν ότι τα κρυπτονομίσματα στο σύνολό τους δεν αποτελούν περιορισμένο πόρο, φέρνοντας σαν παράδειγμα τα forks. Το επιχείρημα είναι ίδιας αξίας, όπως αν ισχυριστούν πως αν προσθέσουμε τα μέταλλα που υπάρχουν σε ένα μεταλλείο, ο χρυσός παύει να είναι σπάνιος! Τα forks αποτελούν διαφορετικά νομίσματα.
Οι παρουσιαστές εκεί που ξέφυγαν πέρα από κάθε όριο, είναι όταν έφτασαν να συγκρίνουν το bitcoin με τις τουλίπες του 1634! Λουλούδια με τεχνολογική καινοτομία. Ακόμα και ο Jamie Dimon, ο CEO της JP Morgan, πριν από δύο χρόνια που ήταν ακόμα εξαιρετικά αρνητικός έναντι των κρυπτονομισμάτων, δήλωσε δημόσια πως μετάνιωσε που έκανε παρόμοιους ισχυρισμούς.
Πώς είναι δυνατόν να θεωρηθεί φούσκα κάτι που ανέβηκε το 2011, το 2013, το 2017; Οι φούσκες δεν κάνουν ό,τι το bitcoin. Δεν πέφτουν και ξανανεβαίνουν. Οι φούσκες σκάνε επειδή ο κόσμος χάνει την ελπίδα του, απογοητεύεται. Επειδή βγήκαν στο φως οι αδυναμίες. Οι επενδυτές, στο τέρμα της διαδρομής, αντιλαμβάνονταν ότι είχαν υπερβολικές προσδοκίες που διαψεύστηκαν. Ίσα ίσα που στο bitcoin συμβαίνει το αντίθετο.
Εν κατακλείδι, αναφέρουν ότι το περιουσιακό στοιχείο με τη μεγαλύτερη επένδυση την τελευταία δεκαετία δεν είναι κατάλληλο για τους πελάτες τους. Την ίδια άποψη είχαν πριν 3 ή 5 ή 10 χρόνια. Το bitcoin τούς διέψευσε πριν ακόμα αρχίσει να το ανακαλύπτει η Wall Street. Ποιος είναι ο λόγος να μην τους διαψεύσει και πάλι, όταν οι συνθήκες έχουν γίνει πολύ πιο ευνοϊκές σήμερα;
Συμπέρασμα
Η παρουσίαση της Goldman Sachs, κατά την άποψή μας, ήταν απογοητευτική. Όχι επειδή ήταν αρνητική προς το bitcoin, ούτε επειδή ήταν μονόπλευρα προκατειλημμένη. Δεν περιμέναμε τόση προχειροδουλειά. Θα μπορούσε ίσως να σταθεί πριν 5 ή περισσότερα χρόνια. Όχι σήμερα, που ο κόσμος είναι ενημερωμένος. Αν ολόκληρη Goldman Sachs χρησιμοποιεί τόσο φτηνά επιχειρήματα για το bitcoin, αποκαλύπτει πολλά.
Σήμερα γνωρίζουμε πως για ξέπλυμα χρήματος οι αρχές θεωρούν υπεύθυνους μεγάλες τράπεζες όπως η HSBC και η Deutsche Bank. Πως το 99% γίνεται με δολάρια. Πως είναι άλλο να χακάρεις επίφοβα ανταλλακτήρια και άλλο να υπάρχει πρόβλημα στο bitcoin. Είναι σαν να κλέβουν μια τράπεζα ή κάποιου το πορτοφόλι και να θεωρείς πως έχει πρόβλημα το ευρώ. Ότι επειδή κάποια κρυπτονομίσματα λειτούργησαν ως συστήματα Ponzi, δεν σημαίνει πως όλα είναι ύποπτα. Αν ήταν έτσι, έπρεπε o Nasdaq να μην υπάρχει λόγω του σκανδάλου Madoff.
Κι όμως. Όλα αυτά τα αναφέρουν στην παρουσίαση τους!
Ίσως το βασικότερο μεθοδολογικό λάθος είναι που βάζουν στο ίδιο καλάθι το bitcoin με το σύνολο των κρυπτονομισμάτων. Κανένας που διαθέτει στοιχειώδη γνώση του χώρου δεν πρόκειται να υποπέσει σε αυτό το θεμελιώδες σφάλμα. Ίσως γι' αυτό οι συμμετέχοντες συζήτησαν για το bitcoin μόνο για περίπου πέντε λεπτά στο τέλος, χωρίς να δεχτούν καμία ερώτηση.
Αυτό που παραμένει θετικό, είναι ότι αποκαλύφτηκε ποιος ευθύνεται για την παρουσίαση: οι ίδιοι οι πελάτες της την πίεσαν να τους εξηγήσει τι συμβαίνει με το bitcoin και κατά πόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντιστάθμισμα έναντι του πληθωρισμού. Έχει τη σημασία του πως πλέον οι συζητήσεις σχετικά με το bitcoin και τα κρυπτονομίσματα έχουν φτάσει να κουβεντιάζονται στα ανώτερα επίπεδα της επενδυτικής τραπεζικής.
Αν το bitcoin δεν ήταν σημαντικό, δεν θα ασχολούνταν.
Σεμινάρια και βιβλίο
Για τον μήνα Ιούνιο, θα πραγματοποιείται ΜΟΝΟ ΕΝΑ σεμινάριο κάθε εβδομάδα μέσω Internet. Οι παρουσιάσεις διεξάγονται σε γκρουπ 6 ατόμων, ζωντανά, σαν να είμαστε δίπλα. Εγγραφές πραγματοποιούνται στο https://www.media2day.gr/seminars
Τα σεμινάρια απευθύνοντας σε όσους δεν έχουν προηγούμενη εμπειρία στην αγορά των κρυπτονομισμάτων. Εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του bitcoin και σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον φτηνότερο και ασφαλέστερο τρόπο. Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα.
Ανεξάρτητα από τα σεμινάρια, μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο για το bitcoin, επιλέγοντας μια οποιαδήποτε ημερομηνία και πατώντας εγγραφή. Στην επιλογή «Πακέτο συμμετοχής» διαλέγετε το «Βιβλίο Σημειώσεων».
Το βιβλίο είναι μοιρασμένο σε 3 μέρη. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στο bitcoin. Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τη φιλοσοφία και τη λειτουργία των κρυπτονομισμάτων. Η δεύτερη εξηγεί πώς δουλεύει το σημερινό νομισματικό σύστημα. Για να κατανοήσεις ένα νέο νομισματικό σύστημα, πρέπει πρώτα να κατανοήσεις το παλιό. Η τρίτη ενότητα αποτελεί ένα πρακτικό επενδυτικό εγχειρίδιο για αρχάριους. Περνάμε από το στάδιο του «γιατί» να ασχοληθείτε, στο «πώς» να εμπλακείτε με τον πιο ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο.
* Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.