Ο διοικητής της FED Jerome Powell έδωσε για πρώτη φορά συνέντευξη σε μια ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή, σπάζοντας παράδοση δεκαετιών των προκατόχων του, ενδεικτικό του πόσο κρίσιμες είναι οι στιγμές.
Παρακάτω, σταχυολογούμε τα πιο σημαντικά σημεία:
Στην ερώτηση αν υπάρχει όριο στα δολάρια που προτίθεται να προσθέσει στην οικονομία, αν έχει στη διάθεσή του μια ανοικτή επιταγή, απάντησε: «Σε κάποιες ειδικές περιπτώσεις όπως η τωρινή, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών έχουμε τη δυνατότητα να παράγουμε, με επιθετικό τρόπο αν παραστεί η ανάγκη, απεριόριστη ποσότητα χρήματος μέσω δανείων, προκειμένου να βοηθήσουμε νοικοκυριά και επιχειρήσεις».
Κατόπιν του ζητήθηκε να απαντήσει αν έχει τη δυνατότητα η οικονομία να αντέξει τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα για καιρό. «Δεν πρόκειται για μια τυπική κρίση», αποκρίθηκε ο Jerome. «Έχει ζητηθεί από τους ανθρώπους να κλείσουν τις επιχειρήσεις τους και να αποσυρθούν στο σπίτι τους, απέχοντας από κάθε οικονομική δραστηριότητα. Η εμπιστοσύνη θα αποκατασταθεί, όταν πειστούν πως δεν κινδυνεύουν να κολλήσουν. Τότε μόνο θα γυρίσουν στις δουλειές τους, θα ανοίξουν τα μαγαζιά τους, θα αρχίσουν να καταναλώνουν. Μέχρι τότε, θα υπάρξει άνοδος της ανεργίας και υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας.
Δεν έχουμε να κάνουμε με μια συνηθισμένη ύφεση. Δεν είναι σωστό να τη συγκρίνουμε με άλλες περιπτώσεις.
Η οικονομία (των ΗΠΑ) μέχρι τον Φεβρουάριο ήταν πολύ δυνατή. Είχαμε ρεκόρ χαμηλής ανεργίας στα τελευταία 50 χρόνια. Δεν έκλεισαν οι επιχειρήσεις λόγω κακών οικονομικών συγκυριών. Αν τεθεί η εξάπλωση του ιού κάτω από έλεγχο, η οικονομική δραστηριότητα θα επανέλθει γρήγορα (σ.σ. πολύ αισιόδοξος είσαι, Jerome). Πότε θα γίνει κάτι τέτοιο; Από ό,τι αναφέρουν οι ειδικοί, ο χρόνος θα οριστεί από τον ιό, όχι από τις κυβερνητικές επιθυμίες», διευκρίνισε ο Powell.
Ο Powell έδωσε το γενικό περίγραμμα. Οι δράσεις της FED περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής βήματα:
- Αγορά περιουσιακών στοιχείων άμεσα (ομόλογα Δημοσίου, τίτλους που εξασφαλίζονται με ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια).
- Δημιουργία διευκολύνσεων για τη στήριξη πιστώσεων σε μεγάλους εργοδότες.
- Οχήματα ειδικού σκοπού (SPV), τα οποία θα δανείσει προκειμένου να αγοράζουν άλλες επιχειρήσεις ή να τις δανείζουν με ενέχυρο τις ίδιες τους τις μετοχές. Μέχρι και ειδικά επιλεγμένα άτομα προβλέπεται να δανείζουν. Αυτό σημαίνει πως αν δεν σταθούν φερέγγυοι, το πρόβλημα μεταφέρεται στο SPV!
- Δανεισμός των τραπεζών με ενέχυρο οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο. Από μετοχές μέχρι τα μολύβια που έχουν πάνω στα γραφεία τους οι υπάλληλοι.
Η θεωρία περί ηθικού κινδύνου πάει περίπατο, μπροστά στο ενδεχόμενο να μην υπάρχει οικονομία. Σίγουρα αντιλαμβάνεστε ποιοι τελικά θα επωμιστούν τις ζημιές, αν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Αν παρ’ ελπίδα έχετε αμφιβολίες, να σας δώσουμε μια βοήθεια: η λέξη αρχίζει από «φορολο» και τελειώνει σε «γούμενοι».
Δεν πρόκειται για λεκτική υπερβολή, αν αναφέρουμε πως βρισκόμαστε σε εντελώς αχαρτογράφητα νερά. Όχι μόνο οικονομικά αλλά και κοινωνικά. Ούτε κατά διάνοια δεν υπήρξε κάτι παρόμοιο στο παρελθόν. Σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα ποτέ δεν έχουν κλείσει τις παραγωγικές τους δραστηριότητες τόσο πολλοί, ενώ το τραπεζικό σύστημα βασίζεται στο χρέος.
Το νομοσχέδιο των 1.404 σελίδων το οποίο περιλαμβάνει τη βοήθεια των 1.200 δολαρίων που θα λάβουν οι Αμερικανοί πολίτες δεν αποτελεί λευκή επιταγή. Για παράδειγμα, αν οι παραλήπτες είναι από ένα επίπεδο εισοδήματος και άνω, υποχρεούνται να επιστρέψουν τα χρήματα.
Οι ζημιές δεν σβήνουν με κάποιο μαγικό τρόπο, όπως αφελώς θεωρούν κάποιοι πως θα συμβεί μέσω του τυπώματος χρημάτων. Μόνο μετατίθενται. Ο μουντζούρης θα μεταβιβαστεί είτε σε άλλους είτε χρονικά. Η οικονομία δεν αποτελείται μόνο από νούμερα στο χρηματιστήριο ή τα τρισεκατομμύρια που διαχέονται μέσα από το τραπεζικό σύστημα. Τα χρήματα εκφράζουν και αποτελούν αποτέλεσμα μιας συνδυασμένης παραγωγικής δραστηριότητας ανθρώπων. Κι ο πυρήνας των οικονομικών και κοινωνικών ενεργειών έχει διακοπεί βίαια. Μια επιχείρηση κλείνει γρήγορα αλλά για να ανοίξει, απαιτεί χρόνο.
Η οικονομική δραστηριότητα είναι σαν τον καρχαρία. Απαιτείται να κινείται συνέχεια, ακόμα και στον ύπνο της. Αλλιώς πεθαίνει.
Μια διευκρίνιση στο γιατί ασχολούμαστε τόσο πολύ με τις αμερικανικές εξελίξεις και όχι με τις ευρωπαϊκές που μας αφορούν άμεσα. Ο βασικότερος λόγος είναι πως οι Αμερικανοί δείχνουν τον δρόμο στη Δύση. Η ΕΕ στρίβει πιο δύσκολα από τάνκερ. Ακόμα και όταν σταματήσουν να χάνουν χρόνο με το να τσακώνονται τα κράτη μεταξύ τους, οι αποφάσεις θα είναι, όπως πάντα, προϊόν συμβιβασμού. Δεν θα υπαγορεύονται από οικονομική λογική αλλά θα είναι αποτέλεσμα πολιτικών διεργασιών. Οφείλουμε πάντως να παραδεχτούμε πως οι χώρες που αντιμετώπισαν καλύτερα την κατάσταση ήταν της ΝΑ Ασίας, βοηθούμενες από το ισχυρό κράτος και τις πολιτικές τους ιδιαιτερότητες.
Το μόνο που δεν έχει γίνει ακόμα
Μόνο ένα όπλο δεν έχουν θέσει σε λειτουργία οι Κεντρικές Τράπεζες, το οποίο δεν μπορεί να ανακοινωθεί εκ των προτέρων: τα αρνητικά επιτόκια. Δεν εννοούμε επιτόκια της τάξης του 0,5% που έχουμε πια συνηθίσει, αλλά του 5%. Τότε θα εξαναγκάσουν τον κόσμο να ξοδέψει τα χρήματά του. Είτε να τον σπρώξουν στην κατανάλωση είτε να στρέψουν τις καταθέσεις του προς τις άμεσες επενδύσεις, το χρηματιστήριο, τα ομόλογα. Με αυτό τον τρόπο θα αναθερμανθεί η ζήτηση, τουλάχιστον προσωρινά. Απίθανο; Όσο εξωφρενικά απίθανο φαινόταν πριν ελάχιστα χρόνια ότι το 30% των κρατικών ομολόγων θα εκδίδονταν με αρνητικό επιτόκιο.
Ποια επίπτωση θα υπάρξει σε αυτό το σενάριο; Ότι πολλοί θα αναζητήσουν στα σοβαρά εναλλακτική λύση. Ποια θα είναι αυτή; Χαρτονομίσματα (που όμως ενέχουν τον κίνδυνο να κουβαλάνε τον ιό), χρυσός, bitcoin.
Για την ώρα, στην αγορά των crypto επικρατεί σχετική ηρεμία. Το Σαββατοκύριακο, το bitcoin έσπασε προς τα κάτω την τριγωνική συσσώρευση που παρουσιάσαμε την Παρασκευή, αλλά δεν διαφαίνεται η διάθεση να υποχωρήσει εύκολα.
Σεμινάρια
Προκειμένου να καλύψουμε την αυξημένη ζήτηση, τα σεμινάρια εκτός από Δευτέρα, θα γίνονται και Πέμπτη. Για λόγους ασφαλείας, για το επόμενο διάστημα θα πραγματοποιούνται ΜΟΝΟ μέσω Internet. Διεξάγονται σε γκρουπ 5 ατόμων, ζωντανά, σαν να είμαστε δίπλα. Δεν βλέπετε κάποιο βίντεο-κονσέρβα. Εγγραφές πραγματοποιούνται στο https://www.media2day.gr/seminars
Εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του Bitcoin και σας δείχνουμε πώς μπορείτε να αγοράσετε με τον φτηνότερο και ασφαλέστερο τρόπο. Τελειώνοντας θα έχετε αποκτήσει ένα μικρό ποσό από τα πρώτα σας κρυπτονομίσματα. Αποκλειστικά για όσους θα συμμετέχουν στα σεμινάρια, δίνεται η δυνατότητα να προμηθευτούν ένα βιβλίο που αποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο εξηγεί τι είναι Bitcoin και τον μοναδικό τρόπο λειτουργίας του και το δεύτερο, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε επενδυτικά τον χώρο των κρυπτονομισμάτων.
** Το άρθρο δεν αποτελεί προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερόμενων τίτλων. Παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς.