Στην ομάδα ψυχοθεραπείας σε μια κατοικία του 18ου αιώνα στην ύπαιθρο της Σκωτίας συμμετέχουν καμιά δεκαριά ασθενείς με προβλήματα εξάρτησης. Πολλοί θυμούνται, όταν βρίσκονταν στα χειρότερά τους, να δίνουν μάχη με τη χρόνια κατάθλιψη και να σκέφτονται την αυτοκτονία.
Oι ασθενείς, όλοι άντρες, μοιράζονται τρομακτικές ιστορίες για την αντιμετώπιση ενός νέου είδους εθισμού: το ψυχαναγκαστικό trading κρυπτονομισμάτων. Κάποιοι λένε ότι εκτός από τα κρυπτονομίσματα ήταν εθισμένοι και στο αλκοόλ ή σε ναρκωτικές ουσίες, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι ξεκίνησαν αντιμετωπίζοντας το trading ψηφιακών νομισμάτων όπως τον τζόγο.
«Περνούσα οκτώ ώρες την ημέρα στο Reddit, διαβάζοντας καταστατικά, πιστεύοντας ότι παίρνω μια απόφαση που στηρίζεται σε οικονομικά δεδομένα. Ήταν γελοίο», είπε ένας ασθενής.
To δράμα τους βρίσκεται στην καρδιά του διλήμματος με το οποίο είναι αντιμέτωποι πολιτικοί σε όλον τον κόσμο καθώς παλεύουν με τις συνέπειες των κρυπτονομισμάτων στους πληθυσμούς τους. Πολλοί βουλευτές και εταιρείες ζητούν να αναγνωριστεί ως χρηματοοικονομική υπηρεσία, κάτι που θα απαιτούσε αυστηρά νομικά κριτήρια, αλλά θα πρόσφερε νομική προστασία στους καταναλωτές.
Σε μια προσπάθεια να εδραιώσει το Λονδίνο σε κέντρο χρηματοοικονομικής καινοτομίας, η βρετανική κυβέρνηση προωθεί νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για τα κρυπτονομίσματα, το οποίο θα τα φέρει σε ευθυγράμμιση με τους θεσπισμένους κανόνες για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Αλλά τον περασμένο μήνα, έκθεση μιας ισχυρής διακομματικής ομάδα Βρετανών βουλευτών ανέφερε ότι τα κρυπτονομίσματα θα πρέπει να ρυθμίζονται όπως ο τζόγος. Πρόκειται για trading στοιχείων ενεργητικού που «δεν έχουν εγγενή αξία» και «κανένα ευδιάκριτο κοινωνικό όφελος», επισήμανε η έκθεση.
Για όσους περιθάλπουν τους 70 ασθενείς στο ιδιωτικό κέντρο απεξάρτησης Castle Craig έξω από το Εδιμβούργο, αυτή η αλλαγή στην αντιμετώπιση είναι επιτακτική. Όσοι είναι εθισμένοι στα κρυπτονομίσματα περιγράφουν την εμπειρία τους «όπως κάθε παίκτης που θα περιέγραφε τον εθισμό του στον τζόγο», είπε ο Άντονι Μαρίνι, ψυχοθεραπευτής στο Castle Craig. «Για μένα πρέπει να ρυθμιστεί ως τζόγος. Απολύτως».
Περισσότεροι από 300 ασθενείς που πάσχουν από κάποια μορφή εθισμού στα κρυπτονομίσματα έχουν φιλοξενηθεί στο Castle Craig από τότε που άνοιξε τις πόρτες του σε όσους κάνουν trading κρυπτονομισμάτων το 2018, αυτοχαρακτηριζόμενο ως το πρώτο εξειδικευμένο κέντρο εθισμού στα κρυπτονομίσματα στον κόσμο.
Όλα τα χέρια σηκώθηκαν κατά τη διάρκεια της ομαδικής συνεδρίας, όταν ο Μαρίνι ρώτησε αν κάποιος ασθενής είχε συμπτώματα όπως αυτοκτονικό ιδεασμό, χρόνια κατάθλιψη ή απόγνωση. «Πρέπει να υπάρχει μια προειδοποίηση για την υγεία [στα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων] όπως σε κάθε ιστότοπο τυχερών παιχνιδιών», είπε ο Μαρίνι. «Ανθρωποι έχουν χάσει οικογένειες, άνθρωποι έχουν χάσει τις δουλειές τους, άνθρωποι έχουν υπεξαιρέσει χρήματα. Πρέπει να υπάρχουν προειδοποιήσεις και εκπαίδευση ότι αυτό μπορεί πραγματικά να σκοτώσει ανθρώπους».
Κεντρικό στοιχείο της έκθεσης της ειδικής επιτροπής του Υπουργείου Οικονομικών ήταν οι ανησυχίες ότι η παραχώρηση της εποπτείας των κρυπτονομισμάτων στην κύρια ρυθμιστική αρχή του Ηνωμένου Βασιλείου, την Αρχή Χρηματοοικονομικής Συμπεριφοράς, θα έδινε την εντύπωση ότι τα κρυπτονομίσματα είναι «πιο ασφαλή από ό,τι είναι».
«Έβλεπα τα κρυπτονομίσματα περισσότερο ως επένδυση, οπότε στο μυαλό μου δεν έπαιζα στην αρχή... αλλά δεν νομίζω ότι πραγματικά λειτουργεί έτσι», είπε στους Financial Times ένας άλλος εθισμένος στον τζόγο.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας στο Castle Craig, οι ασθενείς περιέγραψαν πώς χρησιμοποιούσαν εφαρμογές για trading κρυπτονομισμάτων που ήταν ειδικά σχεδιασμένες για να τους ενθαρρύνουν να επενδύουν ψυχαναγκαστικά και να κυνηγούν το γρήγορο κέρδος, απηχώντας τις πιο σκληρές τακτικές της πρώιμης βιομηχανίας διαδικτυακών στοιχημάτων, η οποία έχει εξημερωθεί σε κάποιο βαθμό αφότου η Επιτροπή Τυχερών Παιχνιδιών άρχισε να μοιράζει περισσότερα πρόστιμα.
Οι εταιρείες τυχερών παιχνιδιών είναι πλέον αναγκασμένες να προσφέρουν στους πελάτες πρόσβαση στην τεχνολογία αυτο-αποκλεισμού, ενώ οι εφαρμογές για trading κρυπτονομισμάτων δεν είναι. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες στοιχηματισμού του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει σύντομα να επιβάλουν όρια πονταρίσματος και να διενεργήσουν βασικούς ελέγχους προσιτότητας στους χρήστες, αν και ο τρόπος με τον οποίο θα λειτουργήσει αυτό εξακολουθεί να υπόκειται σε διαβούλευση.
Η προοπτική επιβολής κανόνων παρόμοιων με τον κλάδο των τυχερών παιχνιδιών πιθανότατα έρχεται σε σύγκρουση με τις φιλοδοξίες της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου να γίνει νέο κέντρο ανάπτυξης για τον κλάδο των κρυπτονομισμάτων, υποστήριξε η Πέιτζ Μπέρτζες, σύμβουλος για ζητήματα διαφθοράς και διεθνών κινδύνων στη δικηγορική εταιρεία Ropes & Gray.
Οι εταιρείες κρυπτονομισμάτων έχουν αντιδράσει στα ευρήματα της έρευνας, λέγοντας ότι υπονομεύει τα πιθανά οφέλη των κρυπτονομισμάτων για την οικονομία και τους καταναλωτές. Η βρετανική ομάδα λόμπι CryptoUK χαρακτηρίζει την έκθεση «δυσμενή».
Η πλατφόρμα διαπραγμάτευσης GFO-X ανακοίνωσε: «Όλοι οι επενδυτές -είτε μικροί είτε θεσμικοί- αξίζουν να έχουν πρόσβαση σε εύρυθμες αγορές που καθορίζουν την ανακάλυψη τιμών, με τον ίδιο τρόπο που ισχύει για άλλα χρηματοοικονομικά εργαλεία ή εμπορεύματα. Η ρητορική σχετικά με τα κρυπτονομίσματα που ταξινομούνται ως τζόγος είναι εξαιρετικά δυσμενής και παρέχει χειρότερα αποτελέσματα στους πελάτες».
Επιπλέον, το Υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, υπεύθυνο για την ανάπτυξη των κανόνων, έχει δηλώσει ιδιωτικά ότι δεν θα επηρεαστεί από την έκθεση. «Οι κίνδυνοι που εγκυμονούν τα κρυπτονομίσματα είναι τυπικοί εκείνων που υπάρχουν στις παραδοσιακές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και είναι η ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών -αντί της ρύθμισης των τυχερών παιχνιδιών- που είναι κατάλληλη για τον μετριασμό τους», ανέφερε πρόσφατο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από το Υπουργείο Οικονομικών προς τη βιομηχανία κρυπτονομισμάτων και το έχουν δει οι FT.
Ωστόσο, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι τα όρια μεταξύ του trading κρυπτονομισμάτων και του τζόγου είναι ασαφή και ότι οι πλέον αρνητικές συνέπειες από την υπερβολική χρήση μοιάζουν να είναι παρόμοιες.
Μελέτη του 2019 από ερευνητές του Πανεπιστημίου Rutgers, που εξέτασε 876 παίκτες που στοιχημάτιζαν τουλάχιστον μία φορά τον μήνα, διαπίστωσε ότι η αυξημένη σοβαρότητα των προβλημάτων με τον τζόγο «ήταν στενά συνδεδεμένη» με το trading κρυπτονομισμάτων.
«Τα συναισθήματά σου είναι τόσο συνδεδεμένα με την κίνηση των δεικτών, ειδικά με τα κρυπτονομίσματα, επειδή η διαπραγμάτευση γίνεται 24 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα. Έλεγχα το τηλέφωνό μου στις 3 το πρωί, χάνεις τον ύπνο σου από αυτό», είπε ένας ασθενής στο Castle Craig.
Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που κατέρρευσε το Terra τον περασμένο Μάιο, το Εθνικό Συμβούλιο των ΗΠΑ για τoν Εθισμό στα Τυχερά Παιχνίδια ενέγραψε ρεκόρ 19.000 χρηστών, όσων εγγράφει συνήθως σε ένα μήνα. Μια μελέτη του 2023 από το Blockchain Research Lab διαπίστωσε ότι οι χρήστες κρυπτονομισμάτων που παίζουν επίσης τυχερά παιχνίδια τείνουν να είναι «νέοι, άνδρες, μορφωμένοι και εύποροι».
Η Εθνική Κλινική για τον Εθισμό στα Τυχερά Παιχνίδια του NHS, η οποία ιδρύθηκε το 2008, θα ανοίξει την πρώτη κλινική αποκλειστικά σε εθισμένους επενδυτές λιανικής αυτόν τον μήνα και οι μισοί από τους δώδεκα ασθενείς παραπονούνται για ψυχαναγκαστικό trading κρυπτονομισμάτων.
«Οι τρεις επιπτώσεις που βλέπουμε από τον τζόγο εντοπίζονται στην ψυχική υγεία, στα οικονομικά και στις σχέσεις. Στο trading κρυπτονομισμάτων αυτό που βλέπουμε είναι ακριβώς το ίδιο», δήλωσε η Άνα Χέμινγκς, διευθύνουσα σύμβουλος του οργανισμού υποστήριξης για τον εθισμό στα τυχερά παιχνίδια GamCare.
Αλλά η υπαγωγή του κλάδου των κρυπτονομισμάτων σε μια νομική κατηγορία και όχι σε μια άλλη φέρνει επίσης προβλήματα. Η Mπέρτζες στη Ropes & Gray επισημαίνει ότι η αντιμετώπισή του ως τζόγου θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα «να τεθούν τα κρυπτονομίσματα εκτός του πεδίου εφαρμογής των παραδοσιακών κανόνων για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες».
Ο Καχίλ Φιλάντερ, επίκουρος καθηγητής στο Washington State University που ερευνά τη σχέση κρυπτονομισμάτων και τυχερών παιχνιδιών, είπε ότι η μη διατήρηση κάποιας επίβλεψης από την FCA θα ήταν λάθος, καθώς τα κρυπτονομίσματα είναι «εμφανέστατα εμπορεύματα ή χρεόγραφα».
Ένα άλλο λάθος είναι ότι η Επιτροπή Τυχερών Παιχνιδιών, το όργανο που θα είναι επιφορτισμένο με την επίβλεψη των κρυπτονομισμάτων, διαθέτει λιγότερους πόρους από την FCA, η οποία έχει περισσότερους από 4.000 υπαλλήλους.
Για χρόνια, υπάρχουν παράπονα ότι ο προϋπολογισμός των 74 εκατ. λιρών και το προσωπικό της Επιτροπής Τυχερών Παιχνιδιών δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση της βιομηχανίας τυχερών παιχνιδιών του Ηνωμένου Βασιλείου, ύψους 14 δισεκατομμυρίων λιρών.
«Ο τομέας των τυχερών παιχνιδιών είναι μεγάλος και αυξάνεται σε αυτή τη χώρα... οπότε νομίζω ότι βραχυπρόθεσμα θα ήταν πολύ δύσκολο για την Επιτροπή Τυχερών Παιχνιδιών να αναλάβει τα κρυπτονομίσματα», τόνισε ο Χέμινγκς.
Αλλά οι δύο ρυθμιστικές αρχές γνωρίζουν ότι η τεχνολογία θολώνει τα όρια μεταξύ τους και έχουν δεσμευτεί να συνεργαστούν. Αφορμή υπήρξε η κατάρρευση της Football Index πριν από δύο χρόνια, μιας διαδικτυακής εταιρείας στοιχημάτων που πλασάρονταν ως χρηματιστήριο για το ποδόσφαιρο. Υπέπεσε σε καθεστώς διαχείρισης, με χιλιάδες πελάτες να μην έχουν πρόσβαση στα κεφάλαιά τους.
Η κατάρρευση της Football Index «θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί όχι με την αντικατάσταση της Επιτροπής Τυχερών Παιχνιδιών από την FCA ως ρυθμιστή, αλλά με τη συνεργασία τους», δήλωσε ο Ματ Ζαρμπ-Κάζιν, διευθυντής του Clean Up Gambling. «Το ίδιο ισχύει και για τα κρυπτονομίσματα».
Αλλά για πολλούς εθισμένους η διαμάχη για το σε ποια ρυθμιστική αρχή πρέπει να υπαχθούν τα κρυπτονομίσματα είναι επουσιώδης. Όπως είπε ένας ασθενής στο Castle Craig: «Βάλτε τον τζόγο και την κρυπτογράφηση δίπλα δίπλα, δείτε τις επιπτώσεις και των δύο, δείτε τη σοβαρότητα και των δύο και πείτε μου ότι δεν είναι το ίδιο».