Αν και έχει πτυχίο masters και μια σταθερή δουλειά, η απόκτηση ενός lifestyle της μεσαίας τάξης φαίνεται όλο και πιο απρόσιτη τα τελευταία χρόνια για τον 39χρονο Τούρκο ειδήμονα σε θέματα ασφάλειας του διαδικτύου, Orhan.
Έχοντας απογοητευτεί με την ταχύτατη διάβρωση της αγοραστικής του δύναμης, ο Orhan έγινε πέρυσι ένας από τους εκατομμύρια Τούρκους που έχουν στραφεί μαζικά στα κρυπτονομίσματα εν μέσω της εκτίναξης του πληθωρισμού και της βουτιάς της τουρκικής λίρας.
«Η λίρα είναι όσο ασταθές είναι και ένα shitcoin» είπε, αναφερόμενος στον όρο που χρησιμοποιούν οι οπαδοί των κρυπτονομισμάτων για αποτυχημένα ψηφιακά νομίσματα. Η λίρα έκανε βουτιά περίπου 45% έναντι του δολαρίου το 2021. «Όταν υπάρχουν τόσα πολλά οικονομικά προβλήματα (στη χώρα μας) ο κόσμος ψάχνει για άλλους τρόπους να βγάλει χρήμα», σημείωσε ο Orhan, που δεν θέλησε να δημοσιοποιηθεί το επώνυμο του.
Ο Orhan έβγαλε κέρδος 4.000 δολαρίων επί μιας αρχικής επένδυσης 1.500 δολαρίων και ρευστοποίησε τα κέρδη του για να αγοράσει έναν νέο υπολογιστή.
Η εκτίναξη του ενδιαφέροντος για τα κρυπτονομίσματα –και ένα σκάνδαλο πέρυσι που είδε το ξαφνικό κλείσιμο ενός τουρκικού ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων που είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες πελάτες να μην έχουν πρόσβαση στα κεφάλαιά τους- έχει θορυβήσει τις αρχές της χώρας, που θέλουν να ρυθμίσουν τον κλάδο.
Ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan έχει πει πως σύντομα θα παρουσιαστεί στη βουλή ένας νόμος για τα κρυπτονομίσματα. Έχει πει πως η κυβέρνησή του βρίσκεται σε «πόλεμο» εναντίον τους. Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας, μιλώντας σε ξένους επενδυτές τον περασμένο μήνα, είπε πως «νοιώθει άβολα» με το ποσό των χρημάτων που εισρέουν σε crypto assets.
Τα άγχη αυτά είναι κοινά στις παγκόσμιες ρυθμιστικές αρχές, που θεωρούν ότι τα κρυπτονομίσματα είναι ασταθή και κερδοσκοπικά. Πολλοί ανησυχούν για παράνομες δραστηριότητες, όπως το ξέπλυμα χρήματος και η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, που διευκολύνονται από τα ψηφιακά assets.
Η άνοδος στη χρήση των ψηφιακών assets μπορεί να μετριάσει την επίπτωση των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής και να μειώσει τον επίσημο έλεγχο των εθνικών νομισμάτων. Η Κίνα έχει απαγορεύσει τόσο το bitcoin όσο και τη δημιουργία του, ή το mining, εν μέρει λόγω ανησυχιών πως θα μπορούσε να χάσει τον έλεγχο του χρήματος που εισρέει στα κρυπτονομίσματα.
Η δημοφιλία του bitcoin έχει εκτιναχθεί σε χώρες με ασταθή νομίσματα και υψηλό πληθωρισμό. Η Τουρκία έχει τους υψηλότερους όγκους συναλλαγών κρυπτονομισμάτων στη Μέση Ανατολή, με τον όγκο να αυξάνεται κατά 1.500% πέρυσι σε σύγκριση με το 2020, σύμφωνα με έκθεση της Chainalysis για τις παγκόσμιες τάσεις υιοθέτησης.
«Η έρευνα υποδηλώνει πως πολλοί στη Μέση Ανατολή έχουν στραφεί στα κρυπτονομίσματα για να διατηρήσουν τις αποταμιεύσεις τους έναντι της υποτίμησης των νομισμάτων, μια τάση που βλέπουμε σε άλλες αναδυόμενες αγορές όπως η Αφρική και η Λατινική Αμερική», αναφέρεται στην έκθεση. Σημειώνεται επίσης πως η έρευνα υποδηλώνει «μια εξαιρετικά σημαντική σχέση μεταξύ της υποτίμησης της λίρας και του ποσού των λιρών που διαπραγματεύονται σε ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων».
Ενώ οι Τούρκοι από καιρό έχουν επιλέξει να προστατευθούν έναντι της αστάθειας της λίρας, διατηρώντας τις αποταμιεύσεις τους σε δολάριο ή ευρώ, τα δεδομένα υποδηλώνουν πως κάποιοι από αυτούς στρέφονται στα “stablecoins”, που είναι συνδεδεμένα με σκληρά νομίσματα ή άλλα assets και λειτουργούν ως «γέφυρα» μεταξύ των ψηφιακών νομισμάτων και των εθνικών νομισμάτων.
Τα δεδομένα της Elliptic, εταιρείας που εξειδικεύεται στα κρυπτονομίσματα, έδειξαν πως οι όγκοι διαπραγμάτευσης της τουρκικής λίρας έχουν εκτιναχθεί κατά 360% τους τελευταίους έξι μήνες του 2021 έναντι του tether. Η CryptoCompare, εταιρεία εξειδικευμένων δεδομένων, υπολόγισε πως bitcoin αξίας σχεδόν 211 δισ. τουρκικών λιρών (15,8 δισ. δολαρίων) άλλαξαν χέρια πέρυσι, σε σύγκριση με τα μόλις 20 δισ. τουρκικές λίρες το 2020.
«Για τη συνέχεια περιμένουμε να αυξηθεί η υιοθέτηση των κρυπτονομισμάτων στην Τουρκία λόγω της αβεβαιότητας αναφορικά με τον πληθωρισμό της λίρας», ανέφερε η Alissa Ostrove, προσωπάρχης της CryptoCompare.
Η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας ανακοίνωσε πέρυσι απαγόρευση στη χρήση ψηφιακών assets για πληρωμές. Πιο πρόσφατα, η τραπεζική ρυθμιστική αρχή της χώρας είπε στις τράπεζες να εμποδίσουν τους πελάτες από το να βγάζουν προσωπικά δάνεια σε λίρα για να επενδύουν σε ξένα νομίσματα ή κρυπτονομίσματα. Αν και λίγες είναι οι λεπτομέρειες που έχουν επιβεβαιωθεί ως προς το επερχόμενο νομοσχέδιο, οι ειδήμονες λένε πως αναμένεται να επικεντρώνεται στη ρύθμιση των ανταλλακτηρίων κρυπτονομισμάτων.
«Απ’ ότι καταλαβαίνω, εξετάζουν έναν νόμο που προστατεύει τους χρήστες των κρυπτονομισμάτων», σύμφωνα με τον Elcin Karatay, εταίρο της νομικής εταιρείας Solak & Partners που έχει λάβει μέρος στις διαβουλεύσεις με μέλη του κοινοβουλίου αναφορικά με τους κανονισμούς. «Δεν νομίζω πως θέλουν να απαγορεύσουν τα κρυπτονομίσματα».
Οι κανονισμοί θα είναι θετικοί αν «υποστηρίζουν τον κλάδο, προστατεύουν τους επενδυτές, συμβάλλουν στην οικονομία και διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με τις διεθνείς αγορές», σύμφωνα με τον Onur Altan Tan, διευθύνοντα σύμβουλο του Bitci, της τουρκικής πλατφόρμας κρυπτονομισμάτων.
Ορισμένοι χρήστες φοβούνται πως η κυβέρνηση θα μπορούσε να επιδιώξει να τους αποτρέψει από το να βγάζουν εκτός του τουρκικού τραπεζικού συστήματος τα κέρδη από τις επενδύσεις τους, ακόμα και αν κάτι τέτοιο θα είναι δύσκολο να επιβληθεί.
Για την ώρα, η προοπτική των κανονισμών λίγα έχει κάνει για να περιορίσει το ενδιαφέρον στην Τουρκία. Τα ειδησεογραφικά τηλεοπτικά κανάλια παρουσιάζουν τις τιμές του bitcoin και του ethereum μαζί με αυτές των ισοτιμιών του δολαρίου και του ευρώ. Οι διαφημίσεις κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικών αγώνων πλασάρουν τις αρετές των ανταλλακτηρίων κρυπτονομισμάτων.
«Όταν μιλάω για τα κρυπτονομίσματα, όλοι -η κομμώτριά μου, ο ταξιτζής μου, οι σερβιτόροι μου- με ρωτούν «σε τι επενδύεις», λέει η Sima Baktas, συνιδρύτρια του CryptoWomen Turkey, που προωθεί την συμμετοχή των γυναικών στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων. «Όλοι ενδιαφέρονται».
Περίπου το ένα τρίτο από τους περίπου 2.000 ανθρώπους που έχουν συμμετάσχει σε εκπαιδευτικά προγράμματα του ομίλου της, είναι νοικοκυρές, σύμφωνα με την Baktas. «Λένε: ‘ο σύζυγος μου βγάζει λιγότερα χρήματα και θέλω να επενδύσω στα crypto’».
Οι αρχές έχουν προσπαθήσει να επαναφέρουν κόσμο στις επενδύσεις σε τουρκική λίρα με ένα νέο πρόγραμμα που υπόσχεται να προστατεύσει τους αποταμιευτές έναντι των απωλειών από τη συναλλαγματική ισοτιμία. Τέτοια μέτρα είναι απίθανο να «πιάσουν», σύμφωνα με αναλυτές, όσο ο Erdogan εμμένει στη διατήρηση των επιτοκίων σε επίπεδο πολύ χαμηλότερο από τον πληθωρισμό, που τον Δεκέμβριο διαμορφώνονταν στο 36% και αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο τους επόμενους μήνες.
Ο Orhan, ο trader κρυπτονομισμάτων, λέει πως αντί να προσπαθήσει να επιβάλλει ρυθμίσεις στα ψηφιακά assets, η κυβέρνηση θα έπρεπε να εξετάζει γιατί είναι τόσο ελκυστικά. «Θα πρέπει να ρωτούν: γιατί ενδιαφέρεται ο κόσμος για τα κρυπτονομίσματα; Γιατί παίρνουν αυτό το ρίσκο;», λέει. «Όταν δεν υπάρχει σταθερότητα, ο κόσμος ψάχνει για εναλλακτικές λύσεις».