Πλησιάζει εκείνη η ώρα που πολλοί αρχίζουν να στρέφονται προς τις αποφάσεις του νέου έτους. Ορίστε μια πρόταση για τους ανθρώπους που ορίζουν τα επιτόκια: δημοσιεύστε τις εκτιμήσεις σας για το πού περιμένετε να καταλήξουν τα επιτόκια μεσοπρόθεσμα.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συχνά ρωτούνται για την περιοχή αυτού του λεγόμενου «ουδέτερου επιτοκίου» αλλά σπανίως δίνουν ακριβή απάντηση.
Επί του παρόντος, η προεπιλεγμένη απάντηση είναι πως τα επιτόκια βρίσκονται αυτή τη στιγμή πάνω από το «ουδέτερο», αλλά είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς κατά πόσο. Πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι επιφυλακτικοί ως προς την παροχή σημειακών εκτιμήσεων για αυτό που θεωρούν ως μια εξαιρετικά αβέβαιη, μη παρατηρήσιμη έννοια που βασίζεται σε μοντέλα. Παρ' όλα αυτά, τα επιχειρήματα για να μιλήσουμε περισσότερο για τα «ουδέτερα επιτόκια» είναι επιτακτικά.
Το ουδέτερο επιτόκιο είναι το επίπεδο του επιτοκίου που απαιτείται για να διατηρηθεί η αύξηση της ζήτησης σε ευθυγράμμιση με την προσφορά μεσοπρόθεσμα. Δεν είναι ένας σταθερός αριθμός. Το ουδέτερο επίπεδο θα κινηθεί για να αντισταθμίσει οποιοδήποτε σοκ μπορεί να επηρεάσει επίμονα και σημαντικά τις δαπάνες στην οικονομία.
Συνεπώς, η εκτίμησή σας για το ουδέτερο επίπεδο είναι ένα καλό συνοπτικό στατιστικό στοιχείο των μεσοπρόθεσμων προβλέψεών σας για τις δαπάνες και των δυνάμεων που τις διαμορφώνουν: αλλαγές στη δημοσιονομική κατεύθυνση, οικονομική αβεβαιότητα, ζήτηση στο εξωτερικό για εξαγωγές κ.ο.κ.
Η θέση του ουδέτερου επιτοκίου αποτελεί βασικό στοιχείο της πολιτικής συζήτησης. Έτσι, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αποζητούν έντονα τις εκτιμήσεις για το πού είναι το «ουδέτερο». Πρέπει να γνωρίζουν αν το τρέχον επιτόκιο πολιτικής είναι «σφιχτό» (πάνω από το ουδέτερο) ή «χαλαρό» (κάτω από το ουδέτερο) - δηλαδή, η πολιτική καταστέλλει ή τονώνει τις δαπάνες; - και κατά πόσο, αν θέλετε να εκτιμήσετε με ακρίβεια, επηρεάζει το επιτόκιο πολιτικής την οικονομία. Η απόφαση να δημοσιευθεί μια εκτίμηση του «ουδέτερου» θα επικεντρώσει τα μυαλά και τους πόρους εντός των κεντρικών τραπεζών στη βελτίωση αυτής της εκτίμησης, προς όφελος της συζήτησης για την πολιτική.
Η συζήτηση για το επίπεδο του «ουδέτερου» θα πρέπει να βοηθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στην επιδίωξη της οικονομικής σταθερότητας. Οι προσδοκίες για τη μελλοντική πορεία των επιτοκίων επηρεάζουν τις ευρύτερες νομισματικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες -όπως το επίπεδο των ενυπόθηκων δανείων με σταθερό επιτόκιο ή την αξία του νομίσματος- οι οποίες με τη σειρά τους διαμορφώνουν την πορεία των δαπανών στην οικονομία.
Η παροχή ποσοτικών εκτιμήσεων για το ουδέτερο επιτόκιο θα μπορούσε να συμβάλει στη σταθεροποίηση αυτών των προσδοκιών για το επιτόκιο πολιτικής στη σωστή θέση, περιορίζοντας τη μεταβλητότητα των ευρύτερων νομισματικών και χρηματοπιστωτικών συνθηκών και τελικά σταθεροποιώντας τις δαπάνες.
Διαφορετικά, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορεί να βρεθούν να επικυρώνουν άθελά τους την τρέχουσα άποψη της αγοράς για το επίπεδο του «ουδέτερου επιτοκίου» στην τρέχουσα κατάσταση.
Οι προβλέψεις των κεντρικών τραπεζών συνήθως εξαρτώνται από την υπόθεση ότι τα επιτόκια ακολουθούν την πορεία που αναμένουν οι επενδυτές. Εάν αυτές οι προβλέψεις δείχνουν ανάπτυξη κοντά στην τάση στο τέλος του ορίζοντα πρόβλεψης -όπως συμβαίνει συχνά- τότε οι επενδυτές μπορούν εύλογα να συμπεράνουν ότι η κεντρική τράπεζα συμμερίζεται την άποψη της αγοράς για τη θέση του «ουδέτερου». Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ίσως θα ήθελαν να σκεφτούν αν θέλουν να στείλουν αυτό το μήνυμα.
Οι εκτιμήσεις για το ουδέτερο επιτόκιο συχνά αποδεικνύονται λανθασμένες. Αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για τη μη δημοσίευσή τους. Η φήμη των κεντρικών τραπεζών βασίζεται στο να παίρνουν τις μεγάλες αποφάσεις σωστά, όχι στην ακρίβεια των εκτιμήσεων που δημοσιεύουν.
Η διαφάνεια σχετικά με τις πληροφορίες για τη λήψη αποφάσεων μπορεί ακόμη και να βοηθήσει στη διατήρηση της φήμης όταν γίνονται λάθη. Ορισμένες κεντρικές τράπεζες έχουν ήδη περάσει τον Ρουβίκωνα σε αυτό το ζήτημα. Εάν μπορείτε να δημοσιεύσετε μια εκτίμηση του «παραγωγικού χάσματος» μεταξύ των επιπέδων της ζήτησης και της «αόρατης προσφοράς», τότε μπορείτε να δημοσιεύσετε και μια εκτίμηση του ουδέτερου επιτοκίου.
Υπάρχει μια εύλογη ανησυχία σχετικά με την αναληθή ακρίβεια των σημειακών εκτιμήσεων, αλλά η επικοινωνία της αβεβαιότητας γύρω από οποιαδήποτε εκτίμηση θα ήταν επίσης αρκετά απλή. Κάθε υπεύθυνος χάραξης πολιτικής θα μπορούσε να προτείνει μια εκτίμηση της θέσης του «ουδέτερου» και την αβεβαιότητά του γύρω από αυτόν τον αριθμό, η οποία θα μπορούσε να συγκεντρωθεί σε μια συνεκτική κοινή ανακοίνωση για το θέμα.
Η άρνηση δημοσίευσης μιας εκτίμησης του «ουδέτερου» θα μπορούσε να αρχίσει να θέτει σε κίνδυνο την επικοινώνηση της πολιτικής. Καθώς τα επιτόκια συνεχίζουν να μειώνονται, θα είναι δυσκολότερο να ισχυριστεί κανείς ότι τα επιτόκια πολιτικής εξακολουθούν να βρίσκονται πάνω από το ουδέτερο επίπεδο, εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σιωπούν σχετικά με τη θέση του τελευταίου. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορεί να αισθανθούν ότι πρέπει να σταματήσουν να μιλούν για το αν η πολιτική είναι περιοριστική ή όχι, κάτι που θα αποτελούσε οπισθοδρόμηση.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει ένα επιτακτικό επιχείρημα να γίνεται η δημοσίευση μόνο για λόγους διαφάνειας. Ο κανόνας είναι να δημοσιοποιούνται όλες οι βασικές κρίσεις που τροφοδοτούν την απόφαση πολιτικής και αυτό περιλαμβάνει σαφώς τη θέση του «ουδέτερου». Όλο και περισσότερες κεντρικές τράπεζες δημοσιεύουν απόψεις σχετικά με τη θέση του. Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου.
Η απόλυτη απόφαση για το νέο έτος θα ήταν να δημοσιευθεί η πιθανή πορεία του επιτοκίου πολιτικής προς την ουδέτερη θέση. Ένα καλό σημείο εκκίνησης είναι μια εκτίμηση για το πού είναι πιθανό να διαμορφωθούν τα επιτόκια μεσοπρόθεσμα.
* Ο συγγραφέας του άρθρου είναι επικεφαλής του τμήματος ερευνών macro της BNP Paribas Asset Management