Η κρίση χρέους της ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία ήταν ζοφερή για όλους τους εμπλεκόμενους. Ακόμα και πέραν της επίπτωσης που είχε στις ζωές των ανθρώπων, κάθε κλυδωνισμός στην ευρωζώνη έμοιαζε με ένα βήμα προς το χείλος μιας ακόμα μεγαλύτερης καταστροφής.
Ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό εκείνης της περιόδου, όμως, ήταν πως έδειξε ότι η Ευρώπη προχωρά σε αποφασιστικές δράσεις όταν οι αγορές της -ιδιαίτερα οι αγορές ομολόγων και συναλλάγματος- βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση. Υπό αυτή τη στενή έννοια, οι επενδυτές στην περιοχή πραγματικά θα χρειάζονταν τώρα ένα flashback σε εκείνη την περίοδο.
Παρά την πολιτική δυσλειτουργία στα μέλη του πυρήνα της ΕΕ, την Γαλλία και τη Γερμανία, και μια γενικά υποτονική οικονομία, η χρονιά για τις ευρωπαϊκές μετοχές δεν είναι χάλια. Ο δείκτης Euro Stoxx 600 σημειώνει άνοδο λίγο πάνω από 5%. Ορισμένοι δείκτες επιμέρους χωρών, συμπεριλαμβανομένου του DAX της Γερμανίας και του FTSE MIB της Ιταλίας, σημειώνουν διψήφια άνοδο.
Το πρόβλημα είναι πως οι ΗΠΑ προχωρούν με ρυθμό τόσο γρήγορο, που οι fund managers δικαιολογημένα θα αναρωτιούνται αν αξίζει τον κόπο η Ευρώπη. Το χάσμα στις αποτιμήσεις μεταξύ των αμερικανικών και των ευρωπαϊκών μετοχών (υπέρ των αμερικανικών, αν δεν είναι σαφές) δεν είναι κάτι καινούριο φέτος, ούτε αυτή την δεκαετία. Αλλά έχει διευρυνθεί πολύ από τότε που ο τεχνολογικός κλάδος των ΗΠΑ σημείωσε εντυπωσιακή επιτυχία.
Πράγματι, τον Σεπτέμβριο, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι δημοσίευσε μια μακροσκελή και λεπτομερή έκθεση για τους πολλούς και διάφορους τρόπους με τους οποίους η ΕΕ απέτυχε να συμβαδίσει με τις ΗΠΑ σε όρους ανταγωνιστικότητας, και συνοχής της χρηματοπιστωτικής αγοράς.
Η «έκθεση Ντράγκι», όπως είναι ευρέως γνωστή, έχει στόχο να αποτελέσει μια κινητήρια δύναμη που θα φέρει πραγματική και επείγουσα αλλαγή, ενισχύοντας τη φιλοδοξία και περιορίζοντας το βάρος των ρυθμίσεων.
Πρόκειται, φυσικά, για μια ευγενή προσπάθεια. Αλλά στέλνει ένα αμήχανο σήμα. «Ακόμα και η ύπαρξη της έκθεσης Ντράγκι σου λέει τα πάντα» είπε πρόσφατα ο Άνγκους Πάρκερ, επικεφαλής αναπτυγμένων αγορών στην USS Investment Management, σε εκδήλωση των Financial Times. «Οκ, στις ΗΠΑ είχαμε τον "Νόμο για τη Μείωση του Πληθωρισμού", είχαμε το "Νόμο για τα Τσιπ", αλλά οι ΗΠΑ δεν χρειάστηκε να παρουσιάσουν μια έκθεση Ντράγκι για την ανάπτυξη».
Αυτή η ανισότητα είναι καλά διαπιστωμένη. Αλλά οι ΗΠΑ πραγματικά το έχουν… τρίψει στη μούρη της Ευρώπης τις τελευταίες εβδομάδες.
Από την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου, ο δείκτης αναφοράς S&P 500 των αμερικανικών μετοχών έχει κάνει άλμα άνω του 4%, καταρρίπτοντας αρκετά ρεκόρ-υψηλά. Ο πιο εγχώρια επικεντρωμένος δείκτης Russell 2000 των μικρότερων αμερικανικών εταιρειών έκανε άλμα έως και 10% προτού ηρεμήσει λίγο. Αντί να παρασυρθεί υψηλότερα από τον ενθουσιασμό, ο δείκτης Euro Stoxx 600 κινήθηκε χαμηλότερα την ίδια περίοδο.
Εν τω μεταξύ, οι αγορές κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης είναι αρκετά άσχημες. Τα γερμανικά κρατικά ομόλογα αναφοράς, που γενικά είναι το πιο ασφαλές (και βαρετό) σημείο για τους επενδυτές στην περιοχή, διολισθαίνουν σε επίπεδο τιμής, με τις αποδόσεις τους να ανεβαίνουν στο 2,3% ακόμα και την ώρα που η Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα αναμένεται να συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια.
Εν τω μεταξύ, η Ιταλία, που υποτίθεται πως είναι το προβληματικό παιδί του συναλλαγματικού μπλοκ, είναι μια θάλασσα ηρεμίας, με τα yields γύρω στο 3,5%. Όταν οι επενδυτές και οι πολιτικοί μιλούν για τη σύγκλιση των αποδόσεων της ευρωζώνης, γενικά εννοούν μια συλλογική μείωση του γερμανικού κόστους δανεισμού, όχι στροφή προς το ιταλικό, αλλά εδώ είμαστε.
Ομοίως η αξία του ευρώ έχει σημειώσει πτώση 3% έναντι του δολαρίου από τις εκλογές, και διαμορφώνεται σε κατά τι χαμηλότερα του 1,06 δολαρίου. Αυτός είναι ο τρόπος της αγοράς να πει πως η αμερικανική εξαίρεση ζει και βασιλεύει.
Οι αγορές της Ευρώπης παρασύρονται χαμηλότερα από την επίμονη οικονομική αδυναμία της Κίνας –μια βασική εξαγωγική αγορά- και από την εντυπωσιακή υπεραπόδοση των ΗΠΑ –έναν εξυπνότερο, πιο όμορφο ξάδελφο με καλύτερα δόντια και, όπως φαίνεται, με μια επιθετική σειρά εμπορικών δασμών στο μανίκι του που θα πονέσουν ακόμα περισσότερο.
«Μιλάω με πελάτες και υπάρχει ένας πολύ βαθύς σκεπτικισμός για το εάν η Ευρώπη μπορεί να βρει μια γρήγορη [απάντηση] για να στηρίξει τη ζήτηση» είπε η Κάρεν Γουορντ, στρατηγική αναλύτρια της JPMorgan Asset Management σε εκδήλωση την περασμένη εβδομάδα.
Οι μειώσεις επιτοκίων θα βοηθήσουν, είπε η Γουορντ, αλλά είναι απίθανο να είναι αρκετές χωρίς κάποια, πολιτικά δύσκολη, δημοσιονομική παρέμβαση και ένα άμεσο αντίμετρο στους όποιους δασμούς επιβάλλουν τελικά οι ΗΠΑ.
Η «άχρωμη» επίδοση των ευρωπαϊκών μετοχών φέρνει την περιοχή σε ένα πραγματικό «σταυροδρόμι» λέει ο Αλταφ Κασαμ, διευθυντής της State Street Global Advisors. «Πρέπει να ληφθούν ορισμένες δύσκολες αποφάσεις» είπε, για να κερδηθεί ξανά η αγάπη των επενδυτών.
Αλλά οι επενδυτές που θυμούνται πόσο γρήγορα η ΕΕ αντέδρασε στο ξέσπασμα της Covid-19 και, έστω και διστακτικά, τα σκοτεινότερα σημεία της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, γνωρίζουν πως όταν οι κινήσεις της αγοράς γίνονται πραγματικά άσχημες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αντιδρούν. Δεν χρειάζεται μια πτώση του ευρώ στο 1 δολάριο για να συγκεντρωθεί το μυαλό, όμως κάτι τέτοιο θα ενέπνεε μια βαθύτερη αίσθηση του επείγοντος.
Οι ευρωπαϊκές αρχές πρέπει να δείξουν πως ασχολούνται σοβαρά με την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την αποσόβηση των απειλών που προέρχονται από τους δασμούς που έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ, λένε οι επενδυτές.
«Είμαστε καλοί στις κρίσεις», δήλωσε ο Ντρου Γκιλαντερς, επικεφαλής διεθνών μετοχών για την Ευρώπη στο hedge fund Citadel, στην εκδήλωση των FT την περασμένη εβδομάδα. «Η αξία μιας κρίσης είναι, ότι τη χρησιμοποιείς. Και τώρα είναι η ώρα να τη χρησιμοποιήσεις».