Τον περασμένο μήνα, ο κολοσσός Amazon γιόρτασε τα 20ά του γενέθλια στην Ιρλανδία. Θα έπρεπε να είναι μια χαρούμενη στιγμή. Άλλωστε η Amazon, όπως και άλλοι τεχνολογικοί γίγαντες, έχει κάνει μεγάλες επενδύσεις στη χώρα τις τελευταίες δυο δεκαετίες, εν μέρει λόγω του καθεστώτος χαμηλής φορολόγησης, που υποστηρίζει τη μεθυστική ανάπτυξη.
Αλλά στην πραγματικότητα αυτοί οι εορτασμοί για τα γενέθλια είχαν μια... ξινή γεύση. Ένας λόγος είναι πως τα ευρωπαϊκά δικαστήρια αποφάσισαν τον περασμένο μήνα πως οι φοροαπαλλαγές ύψους 13 δισ. δολαρίων που δόθηκαν στην Apple ήταν παράνομες. Σε πρόσφατη επίσκεψή μου, μου είπαν πως τοπικοί επιχειρηματικοί ηγέτες φοβούνται ότι αυτό θα μπορούσε να υπονομεύσει στις μελλοντικές επενδύσεις.
Ένας άλλος, πιο άμεσος, παράγοντας που κάνει «χαλάστρα» είναι η ενέργεια. Η Amazon Web Services αναπτύσσει επί του παρόντος επενδύσεις ύψους 30 δισ. ευρώ στην Ευρώπη εν μέσω μιας «έκρηξης» στην Τεχνητή Νοημοσύνη, σύμφωνα με τον επικεφαλής της στην Ιρλανδία, Neil Morris.
Αλλά τίποτα από τον «πακτωλό» αυτόν δεν θα πάει στην Ιρλανδία, επειδή τα στελέχη της Amazon ανησυχούν για μελλοντικούς περιορισμούς στην ενέργεια. Πράγματι, υπάρχουν αναφορές ότι η εταιρεία έχει ήδη αναδρομολογήσει κάποιες δραστηριότητες στο cloud, εξαιτίας αυτού του γεγονότος.
Και ενώ η ιρλανδική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να επεκτείνει το δίκτυο, κυρίως μέσω αιολικών πάρκων, αυτό δεν γίνεται αρκετά γρήγορα για να καλύψει τη ζήτηση. Οι υποδομές ύδρευσης επίσης «τρίζουν». Ναι, καλά διαβάσατε: μια διαβόητα υγρή και ανεμοδαρμένη χώρα αγωνίζεται να διατηρήσει την τεχνολογία με νερό και αιολική ενέργεια.
Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερα σοβαρά μαθήματα εδώ. Πρώτον, αυτό το σίριαλ δείχνει ότι η δημοφιλής μας συζήτηση γύρω από την τεχνολογική καινοτομία είναι, στην καλύτερη περίπτωση, περιορισμένη και, στη χειρότερη, παραπλανητική. Πιο συγκεκριμένα, στη σύγχρονη κουλτούρα τείνουμε να μιλάμε για το διαδίκτυο και την Τεχνητή Νοημοσύνη σαν να πρόκειται για ένα αμιγώς ασώματο πράγμα (όπως ένα «cloud»).
Κατά συνέπεια, οι πολιτικοί και οι ψηφοφόροι συχνά παραβλέπουν την άχαρη φυσική υποδομή που κάνει αυτό το «πράγμα» να λειτουργεί, όπως τα data centers, οι γραμμές μεταφοράς ενέργειας και τα υποθαλάσσια καλώδια. Όμως αυτό το συχνά αγνοημένο hardware είναι απαραίτητο για τη λειτουργία της σύγχρονης ψηφιακής οικονομίας μας και πρέπει επειγόντως να του αποδώσουμε περισσότερο σεβασμό και προσοχή.
Δεύτερον, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι και αυτή η υποδομή βρίσκεται επίσης υπό αυξανόμενη πίεση. Τα τελευταία χρόνια η ενεργειακή κατανάλωση των data centers υπήρξε αρκετά σταθερή, επειδή τα αυξανόμενα επίπεδα χρήσης του διαδικτύου αντισταθμίστηκαν από την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Ωστόσο, αυτό αλλάζει τώρα γρήγορα: Τα συστήματα αναζήτησης AI χρησιμοποιούν περίπου 10 φορές περισσότερη ενέργεια από τις υπάρχουσες μηχανές αναζήτησης. Έτσι, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των data centers θα διπλασιαστεί τουλάχιστον μέχρι το 2026, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας - και στις ΗΠΑ αναμένεται να καταναλώνουν το 9% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το 2030. Στην Ιρλανδία η χρήση έχει ήδη εκτοξευθεί σε πάνω από το ένα πέμπτο του δικτύου - περισσότερο από ό,τι τα νοικοκυριά.
Τρίτον, ο αγώνας των εταιρειών και των κυβερνήσεων να βρουν πώς -ή αν- μπορούν να βρουν αυτή την πρόσθετη ηλεκτρική ενέργεια έχει αποφέρει μια απροσδόκητη ευλογία: η τεχνολογία έχει γίνει βασικός μοχλός της ενεργειακής μετάβασης.
Ναι, η αυξανόμενη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνει τις εκπομπές ρύπων. Αλλά εταιρείες όπως η Google, η Microsoft και η Apple επενδύουν σημαντικά στην υδροηλεκτρική, αιολική και ηλιακή ενέργεια και στην καινοτομία των μπαταριών.
Η Microsoft ανακοίνωσε μάλιστα πρόσφατα μια συμφωνία με τον όμιλο κοινής ωφέλειας Constellation για την επένδυση 1,6 δισ. δολαρίων για την επανεκκίνηση του πυρηνικού σταθμού Three Mile Island στην Πενσυλβάνια, προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας από την AI. Η κεφαλαιοποίηση της Constellation έχει έκτοτε εκτιναχθεί πάνω από τα 80 δισ. δολάρια, επειδή οι επενδυτές αναμένουν περισσότερες τέτοιες συμφωνίες.
Εν τω μεταξύ, ο Sam Altman της OpenAI και ο συνιδρυτής της Microsoft Bill Gates εκθειάζουν τις χάρες των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων. Αυτοί και άλλοι στον τεχνολογικό τομέα ελπίζουν ότι τέτοιες κινήσεις θα μειώσουν τις ενεργειακές πιέσεις, ιδίως αν οι μελλοντικές εκδόσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης χρησιμοποιούν λιγότερη ενέργεια. Αν συμβεί αυτό, οι σημερινοί φόβοι για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να αποδειχθούν λανθασμένοι - όπως ακριβώς οι προβλέψεις για παγκόσμιο λιμό ανατράπηκαν από την πράσινη επανάσταση της δεκαετίας του 1960. Η ίδια η τεχνολογία μπορεί να λύσει τα τεχνολογικά προβλήματα - ή τουλάχιστον έτσι ελπίζουν.
Ωστόσο, το τέταρτο μάθημα είναι ότι μια τέτοια καινοτόμος ενεργειακή λύση δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς μια ευθυγραμμισμένη κυβερνητική πολιτική. Δυστυχώς, αυτή βρίσκεται σε… έλλειψη. Εξάλλου, για την κατασκευή data centers χρειάζεται άδεια οικοδομής, πράγμα που συχνά σημαίνει κυβερνητική παρέμβαση. Δείτε μόνο πώς η Angela Rayner, η αναπληρώτρια πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, αναμειγνύεται σε μια τοπική διαμάχη στο Abbots Langley στο Hertfordshire, όπου οι ντόπιοι θέλουν να εμποδίσουν νέες ψηφιακές επενδύσεις.
Χρειάζεται επίσης κυβερνητική συμμετοχή για τη δημιουργία δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα τεράστιο εμπόδιο για την εξάπλωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, είναι ότι είναι σκανδαλωδώς δύσκολο να ληφθούν οι άδειες που απαιτούνται για την κατασκευή γραμμών μεταφοράς για τη σύνδεση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην αμερικανική ενδοχώρα με μέρη που διψούν για ενέργεια, όπως η Καλιφόρνια.
Και αν η ενεργειακή πίεση ενταθεί, θα χρειαστούμε επίσης την κυβέρνηση να κρίνει τη μελλοντική κατανομή των σπάνιων πόρων ηλεκτρικής ενέργειας και να αντιμετωπίσει ζητήματα όπως το αν τα νοικοκυριά θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα έναντι των επιχειρήσεων αν το δίκτυο καταρρεύσει και αν το κράτος ή οι Big Tech θα πρέπει να χρηματοδοτούν την καινοτομία.
Οι φιλελεύθεροι - και πολλοί ειδικοί - θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι οι δυνάμεις της αγοράς (δηλαδή οι τιμές) θα πρέπει να καθορίσουν τις απαντήσεις. Αλλά αυτό το όραμα είναι πολιτικά τοξικό, όπως γνωρίζουν πολύ καλά οι Ιρλανδοί ηγέτες. Οπότε ετοιμαστείτε για ενεργειακές μάχες σε ολόκληρο τον βιομηχανικό κόσμο.
Δεν είναι μόνο οι υπαρξιακοί μελλοντικοί κίνδυνοι της Τεχνητής Νοημοσύνης για τους οποίους πρέπει να ανησυχούμε τώρα.