Οι οικονομίες της Νότιας Ευρώπης συνεχίζουν να έχουν καλύτερες επιδόσεις από τον πυρήνα. Οι τραπεζικοί κλάδοι που κάποτε επλήγησαν από την κρίση του δημόσιου χρέους έχουν σημειώσει αξιοσημείωτη ανάκαμψη.
Στην Ελλάδα, η αξία των μετοχών των τραπεζών έχει διπλασιαστεί κατά μέσο όρο από τα τέλη του 2022. Το κόστος χρηματοδότησης μειώνεται, όπως έδειξε αυτή την εβδομάδα η έκδοση AT1 της Alpha Bank, με την οποία άντλησε 300 εκατ. ευρώ.
Το επόμενο σκέλος της ανάκαμψής τους θα εξαρτηθεί από τον βαθμό στον οποίο μπορούν να επιστρέψουν κεφάλαια στους μετόχους τους. Πρόσφατα έλαβαν το πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μετά από 16 χρόνια παύσης. Ωστόσο, μια υπολειπόμενη κληρονομιά της κρίσης μπορεί να παρακωλύσει αυτή τη διαδικασία: οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις ή DTA.
Συγκεκριμένα, οι αναβαλλόμενες εκπτώσεις φόρου (ή DTC) είναι ένας τύπος DTA που συνδέεται με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους 107 δισ. ευρώ που βάρυναν τον ελληνικό τραπεζικό τομέα στο τέλος του 2015. Οι πιθανές ζημίες ήταν πολύ μεγάλες για να τις διαχειριστούν οι τράπεζες από μόνες τους και έπρεπε να μεταφερθούν στο κράτος.
Στην πραγματικότητα, οι DTC είναι σιωπηρές κρατικές εγγυήσεις που παραμένουν στους ισολογισμούς των ελληνικών τραπεζών σήμερα, ύψους 13 δισ. ευρώ, ή 44% του συνόλου CET1 σε ολόκληρο τον κλάδο. Ως εκ τούτου, υπολογίζονται επίσης ως βασικά κοινά ίδια κεφάλαια πρώτης βαθμίδας (tier 1), ικανά να απορροφούν τυχόν ζημιές των τραπεζών. Η ιδέα των μεγάλων πληρωμών στους μετόχους που ξεκινούν από το ίδιο δοχείο θα ήταν οικονομικά και πολιτικά αμφιλεγόμενη.
Οι ελληνικές τράπεζες δεν σχεδιάζουν να είναι «σπάταλες». Έχουν δώσει καθοδηγήσεις για ποσοστά πληρωμών 50% στα επιχειρηματικά τους σχέδια έως το 2026. Μια προσεκτική προσέγγιση είναι λογική, δεδομένου του ιστορικού του κλάδου. Ωστόσο, η τρέχουσα κερδοφορία υποδηλώνει ότι μια αναλογία πληρωμών 70% θα μπορούσε να δικαιολογηθεί, σημειώνει ο Gabor Kemeny της Autonomous.
Αυτά τα φορολογικά περιουσιακά στοιχεία δεν αποτελούν απλώς εμπόδιο για τις πληρωμές. Προσμετρώνται πλήρως ως ίδια κεφάλαια και ως εκ τούτου συγκρατούν τις μετρήσεις απόδοσης μετοχών. Αυτό ενισχύει επίσης την απτή λογιστική αξία (tangible book value) και συγκρατεί τις σχετικές μετρήσεις αποτίμησης.
Αυτό θα πάρει λίγο χρόνο για να λυθεί από μόνο του. Η ετήσια απόσβεση θα εξαλείψει πλήρως τις DTC μόνο μέχρι το 2040-42. Οι DTC ως ποσοστό του CET 1 θα μειωθούν στο 37% για την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και την Alpha Βank έως το 2026, πιστεύει η Autonomous. Οι αποσβέσεις -περίπου 150 εκατ. ευρώ έως 200 εκατ. ευρώ ετησίως σε κάθε τράπεζα- θα μπορούσαν να επιταχυνθούν, εάν τα DTC αποδειχθούν εμπόδιο στις πληρωμές προς τους μετόχους.
Όμως το πρόβλημα δεν είναι ανυπέρβλητο. Στην Ισπανία, η CaixaBank έχει DTA ίσο με το 44% του CET1 της από την εξαγορά της Bankia. Αυτό δεν την εμπόδισε να αυξήσει το ποσοστό πληρωμών της από 50% σε 60%.