Την πρώτη πλήρη ημέρα των συναλλαγών μετά τον μεγάλο σεισμό του Τοχόκου το 2011, θυμάται ένας καταβεβλημένος διαχειριστής κεφαλαίων, το γραφείο έτρεμε από τους μετασεισμούς. Το μεγαλύτερο πυρηνικό εργοστάσιο του κόσμου, στη Φουκουσίμα, είχε καταρρεύσει και μια έκρηξη είχε ανατινάξει την οροφή του. Γινόταν λόγος για εκκένωση του Τόκιο.
Οι ιαπωνικές μετοχές έκλεισαν εκείνη την ημέρα με πτώση 6%. «Αλλά τον Αύγουστο του 2024», λέει, παραπονούμενος για το ακατανόητο κραχ της Δευτέρας που εξαφάνισε αξία εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από την αγορά, «αρκεί μια ισχνή έκθεση για τις θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ και μια μέτρια αύξηση του overnight επιτοκίου της Τράπεζας της Ιαπωνίας για να στείλει τον Nikkei 12% χαμηλότερα μέσα σε μια μέρα. Ολόκληρη η αγορά διαπραγματεύεται σαν να είναι penny stock».
Η συνεδρίαση της Τρίτης, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Nikkei ανέκαμψε με μια εξίσου παράλογη άνοδο 10%, ελάχιστα έκανε για να διαλύσει την αίσθηση μιας αναδυόμενης αγοράς που έχει αποσυνδεθεί από τα θεμελιώδη μεγέθη και στην οποία μπορεί να παίξει μόνο ο πιο εθισμένος στον κίνδυνο κερδοσκόπος. Μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας, ο ευρύτερος δείκτης Topix σαν μεθυσμένος μετακινήθηκε από το να είναι ένας από τους σημαντικότερους δείκτες αναφοράς με τις καλύτερες επιδόσεις του 2024 σε έναν από τους χειρότερους, και στη συνέχεια επέστρεψε σε οριακά θετικό έδαφος.
Οπωσδήποτε αυτή δεν είναι η εικόνα μιας νηφάλιας, αλλά αναζωογονημένης επενδυσιμότητας που η Ιαπωνία έχει προσπαθήσει να μεταδώσει τόσο στους παγκόσμιους επενδυτές, όσο και σε εκατομμύρια επιφυλακτικά εγχώρια νοικοκυριά. Έχει βάψει με όλο και πιο παχιά στρώματα μπογιάς την επιγραφή, αλλά πολλοί μπορούν ακόμη να δουν καθαρά τα φώτα που γράφουν «καζίνο».
Υπάρχει λοιπόν τώρα τρόπος επιστροφής;
Βραχυπρόθεσμα, η αταξία πρέπει ακόμη να συμμαζευτεί, και η διαδικασία μπορεί να μην ξεκινήσει καν όσο μια ύφεση στις ΗΠΑ και ένας πόλεμος στη Μέση Ανατολή προβάλλουν ως εξωτερικές απειλές. Την Τετάρτη δόθηκε μια ομιλία από τον αναπληρωτή διοικητή της Τράπεζας της Ιαπωνίας, η οποία εκλήφθηκε από τις αγορές ως ήπιων τόνων, μόλις μια εβδομάδα αφότου ο διοικητής είχε δώσε σήμα για το αντίθετο.
Το ευμετάβλητο γεν, στο οποίο υπήρξαν πολλαπλές κυβερνητικές παρεμβάσεις προκειμένου να κινηθεί υψηλότερα έναντι του δολαρίου από τον Απρίλιο, είχε, μέχρι τη Δευτέρα, ανατιμηθεί αρκετά και τόσο γρήγορα ώστε οι ιαπωνικές αρχές θα μπορούσαν να επέμβουν για να το αποδυναμώσουν και πάλι. Τα σχόλια του αναπληρωτή διοικητή χρησίμευσαν για να επιτευχθεί αυτό, χωρίς όμως να ενισχύσουν την αίσθηση ότι η Τράπεζα της Ιαπωνίας έχει αναλάβει σοβαρά την ευθύνη για τα μηνύματα που εκπέμπει.
Υπάρχουν ίσως τρία διαφορετικά συμπεράσματα που θα βγάλουν οι επενδυτές σχετικά με το αν θα πρέπει να συνεχίσουν με την Ιαπωνία.
Το πιο επιφυλακτικό θα είναι ότι η εβδομάδα που πέρασε αποκάλυψε το πραγματικό πρόσωπο μιας οικονομίας και μιας χρηματιστηριακής αγοράς που, παρά τα πραγματικά φωτεινά σημεία και τις καλοσχεδιασμένες προσπάθειες καλλωπισμού, παραμένει αρκετά άσχημη. Οι εταιρείες ζόμπι αφέθηκαν να ζήσουν για πολύ καιρό. Οι βελτιώσεις στη διακυβέρνηση, την αποδοτικότητα του κεφαλαίου, την ποικιλομορφία και τον επαγγελματισμό της διοίκησης ήρθαν πολύ αργά και πολύ σποραδικά.
Τα κεφάλαια έχουν κατανεμηθεί άθλια. Ο υποσχόμενος ενάρετος κύκλος των μισθολογικών αυξήσεων και της διαρκούς αναθέρμανσης δεν έχει αναδειχθεί σωστά. Πάρα πολλές εταιρείες δεν θα έπρεπε να είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, και η όλη παράσταση στηρίζεται σε έναν συρρικνούμενο, γηράσκοντα πληθυσμό.
Η πιο αισιόδοξη άποψη είναι ότι, προκαλώντας ακριβώς το παραπάνω συμπέρασμα, οι τελευταίες μια-δυο εβδομάδες έχουν ξεβγάλει με χρήσιμο τρόπο το νευρικό χρήμα, που η ιαπωνική αγορά θα ήταν πάντα καλύτερα να μην είχε. Τα long-only κεφάλαια που αμφιταλαντεύονταν για την Ιαπωνία, ενώ το γεν φαινόταν ανεπανόρθωτα αδύναμο, μπορεί τώρα να αποφασίσουν ότι αυτό δεν ισχύει πλέον. Όταν μεγαλύτερα και πιο σταθερά κεφάλαια έρθουν για να ρίξουν μια ματιά στο σκηνικό, θα το κάνουν ακριβώς επειδή υπάρχουν τόσα πολλά ακόμα λάθος - αλλά θεωρητικά βελτιώσιμα - στην αγορά.
Αντίθετα από τα συστατικά στοιχεία των αμερικανικών και μεγάλων ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων, όπου η αναποτελεσματικότητα στην αξιοποίηση των κεφαλαίων σε μεγάλο βαθμό έχει τιμωρηθεί και εξαφανιστεί, η Ιαπωνία εξακολουθεί να την διαθέτει σε αφθονία. Για τους επενδυτές που έχουν χρόνο και διάθεση να ανακαλύψουν ποιες εταιρείες είναι στα πρόθυρα να κάνουν το άλμα προς την αποδοτικότητα των κεφαλαίων, υπάρχει μεγάλη ευκαιρία. Αλλά αυτό υποδηλώνει, ορθώς, πως το να αγοράζεις ολόκληρη την αγορά πάντα θα είναι αρκετά ριψοκίνδυνο. Το ιστορικό υψηλό όλων των εποχών που επιτεύχθηκε από τον ευρύτερο Topix φέτος ήταν παραπλανητικό λόγω του πόσο άνισα κινήθηκαν μεμονωμένες μετοχές εντός του. Προσοχή: αυτό το μέρος είναι μόνο για stockpickers.
Το τρίτο, και ενδεχομένως πιο ενδιαφέρον, συμπέρασμα είναι πως παρακολουθούμε κάτι αρκετά εξαιρετικό ώστε να προκληθεί φόβος ότι θα το χάσουμε: τους σπασμούς και τις καταστροφές που συνεπάγεται η «ομαλοποίηση» της Ιαπωνίας μετά από δεκαετίες ανωμαλίας.
Η εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική, ο αποπληθωρισμός, το ταμπού της χρεοκοπίας και μια απροθυμία για συγκέντρωση, έχουν όλα χαρακτηρίσει την Ιαπωνία για την επενδυτικό κόσμο. Η ομαλοποίηση, με τη μια ή την άλλη μορφή, θα είναι εξαιρετικά επώδυνη και ενδεχομένως, ενόσω βρίσκεται σε εξέλιξη, θα κάνει την Ιαπωνία να μοιάζει πολύ με αναδυόμενη αγορά.
Συνηθίστε το.