Τα παγκόσμια χρηματιστήρια βρίσκονται σε αναταραχή, επηρεασμένες από τα απογοητευτικά στοιχεία για τις θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ που ανακοινώθηκαν την περασμένη Παρασκευή. Όπως συμβαίνει πάντα μετά από τέτοιες κινήσεις, οργιάζουν οι εικασίες πως η Federal Reserve θα μειώσει τα επιτόκια.
Η FOMC έχει μπροστά της λίγες διαφορετικές επιλογές. Θα μπορούσε να αποφασίσει μια επείγουσα μείωση επιτοκίων πριν την τακτική προγραμματισμένη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου, όπως έκανε στην κρίση της Covid τον Μάρτιο του 2020. Ή θα μπορούσε να περιμένει μέχρι τον Σεπτέμβριο, αλλά να μειώσει τα επιτόκια κατά περισσότερο από τις 25 μονάδες βάσης που άφησε να εννοηθεί προηγουμένως. Το πιθανότερο, όμως, είναι ότι απλά θα συνεχίσει την ίδια πορεία.
Πρώτον, είναι σημαντικό να θυμόμαστε -όπως οπωσδήποτε κάνει η Fed- πως το χρηματιστήριο δεν είναι η οικονομία. Η Fed ανταποκρίνεται στον πληθωρισμό και την ανάπτυξη, όχι στο επίπεδο ή την αστάθεια των τιμών των μετοχών. Αντιδρά στο χρηματιστήριο μόνο όταν η αστάθεια απειλεί τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Για την ώρα, δεν υπάρχουν αποδείξεις πως αυτό συμβαίνει.
Ούτε υπάρχουν αποδείξεις ότι βρισκόμαστε στα αρχικά στάδια μιας ύφεσης. Το χρηματιστήριο έχει προβλέψει εννέα στις πέντε προηγούμενες υφέσεις, όπως παρατήρησε ο νομπελίστας Πωλ Σάμιουελσον. Δεν είναι ένα αξιόπιστο σήμα για μια επικείμενη κάμψη.
Επιπλέον, μια άθλια έκθεση για τις αγορές εργασίας δεν αποτελεί τάση. Οι αριθμοί των θέσεων εργασίας ήταν καλοί μέχρι τον Ιούνιο. Αν και η ανεργία αυξήθηκε κατά δυο δέκατα της ποσοστιαίας μονάδας τον Ιούλιο, ωστόσο η οικονομία πρόσθεσε 114.000 θέσεις εργασίας. Η είσοδος περισσότερων εργαζομένων στο εργατικό δυναμικό δεν είναι κάτι κακό.
Πάνω απ’ όλα, είναι σημαντικό να έχουμε υπ’ όψιν, όπως και η Fed, ότι τα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας κάνουν «θόρυβο».
Τα στοιχεία του Ιουλίου επηρεάστηκαν από την αναταραχή που προκάλεσε ο Τυφώνας Μπέριλ. Μπορούν επίσης να υπόκεινται σε σημαντικές αναθεωρήσεις μόλις είναι διαθέσιμα περισσότερα δεδομένα. Η Fed είναι πιθανό να περιμένει για αυτά προτού αντλήσει οριστικά συμπεράσματα.
Ενώ η έκθεση της περασμένης Παρασκευής για την απασχόληση μπορεί να προκάλεσε την αντίδραση της αγοράς, ωστόσο υπήρχαν και άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν στην αναστάτωση των επενδυτών.
Ο αέρας διαρρέει από τη φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς οι επενδυτές αμφισβητούν το αν μια έκρηξη της παραγωγικότητας βρίσκεται πράγματι στα χαρτιά. Δεν είναι σύμπτωση που τεχνολογικές μετοχές όπως η Nvidia και η Samsung οδήγησαν χαμηλότερα τις αγορές στις αρχές της εβδομάδας. Έπειτα υπάρχει η άλυτη κρίση στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, και ένας επαπειλούμενος πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν που απειλεί να παρασύρει και άλλες χώρες.
Κάποιοι θα πουν ότι η απογοήτευση για τις αποδόσεις της AI και οι ανησυχίες για τη Μέση Ανατολή είναι λόγοι για να σκεφτεί κανείς ότι η αύξηση των δαπανών θα επιβραδυνθεί και η αμερικανική οικονομία θα διολισθήσει σε ύφεση, δίνοντας στη Fed επιπλέον κίνητρο για μείωση των επιτοκίων.
Αλλά και πάλι, τα μέλη της FOMC είναι πιθανό να τηρήσουν στάση αναμονής. Αντιλαμβάνονται ότι μια έκτακτη μείωση μεταξύ των συνεδριάσεων ή ακόμη και μια μεγαλύτερη από την αναμενόμενη μείωση κατά 50 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο είναι πιθανότερο να πανικοβάλει παρά να καθησυχάσει τις αγορές, οι οποίες θα συμπεράνουν ότι η Fed συμμερίζεται ή ακόμη και υπερβαίνει την απαισιοδοξία τους.
Τελικά, ο πρόεδρος της Fed Τζέι Πάουελ και οι συν αυτώ κατανοούν ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται στη δίνη μιας προεδρικής εκστρατείας. Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει άνθρωπος των χαμηλών επιτοκίων, αλλά είναι βέβαιο ότι θα διαμαρτυρηθεί πως οτιδήποτε κάνει η Fed για να δώσει ώθηση στην οικονομία τώρα, είναι μια προσπάθεια να μαγειρέψει τις εκλογές υπέρ της Κάμαλα Χάρις και των Δημοκρατικών.
Ο Τραμπ αντιλαμβάνεται ότι η νυν κυβέρνηση θεωρείται, δικαίως ή αδίκως, ως ελέγχουσα την οικονομία. Όσο χειρότερες είναι οι επιδόσεις της οικονομίας και των αγορών από τώρα μέχρι τον Νοέμβριο, τόσο το καλύτερο για τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων.
Η Fed είναι απολιτική. Δεν ανταποκρίνεται στις πιέσεις των πολιτικών, όπως έχει φροντίσει να τονίσει ο Πάουελ. Τούτου λεχθέντος, η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας που αποτελεί προϋπόθεση για να παραμείνει απολιτική, δεν είναι απόλυτη. Η διατήρηση αυτής της ανεξαρτησίας που απολαμβάνει η Fed απαιτεί να μην προσελκύει αδικαιολόγητη πολιτική προσοχή και κριτική, τώρα ή στο μέλλον.
Αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως η Fed είναι πιθανό να κινηθεί επιφυλακτικά και σταδιακά. Το guidance της έχει οδηγήσει τις αγορές να περιμένουν μείωση επιτοκίων 25 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο, και ακολούθως ενδεχομένως μερικές επιπλέον μειώσεις 25 μονάδων βάσης μετά τις εκλογές. Είναι απίθανο να απογοητεύσει αυτές τις προσδοκίες με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Οι ιστορικοί μπορεί να συμπεράνουν πως η Fed υπό τον Πάουελ άργησε πολύ να χαλαρώσει τη νομισματική της πολιτική ως απάντηση σε μια οικονομία που αποδυναμώνονταν το 2024, όπως άργησε πολύ να σφίξει την πολιτική ως αντίδραση στον πληθωρισμό στα τέλη του 2021.
Ο χρόνος και τα εισερχόμενα δεδομένα θα δείξουν. Το μόνο που γνωρίζουμε σίγουρα είναι πως ο Πάουελ θα έχει πολλές εξηγήσεις να δώσει όταν προετοιμάζεται στο Jackson Hole για το ετήσιο πανηγύρι της Fed, σε μερικές ημέρες από τώρα.
* Ο συγγραφέας του άρθρου είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Μπέρκλεϊ