Πολλοί γονείς το έχουν δοκιμάσει και το ίδιο έχουν κάνει κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες –και έχουν καλό λόγο. Η επίμονη τήρηση συγκεκριμένων «κανόνων», ακόμα και αυτών που είναι εγγενώς αυθαίρετοι, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αλλαγή συμπεριφορών και αντιλήψεων.
Η ορατή προσήλωση σε κανόνες από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες μπορεί επίσης να βοηθήσει ώστε να αποκατασταθεί η αξιοπιστία, να ανακτηθεί επιρροή και να αυξηθεί η πιθανότητα επίτευξης των προτιμητέων αποτελεσμάτων.
Ωστόσο, υπάρχουν επίσης καταστάσεις στις οποίες η διαμόρφωση ορισμένων κανόνων μπορεί να σταθεί εμπόδιο στη λήψη καλών αποφάσεων. Αυτό είναι όλο και πιο εμφανές και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, θέτοντας σε κίνδυνο την οικονομική και κοινωνική ευημερία.
Οι οικονομολόγοι έλκονται από τους κανόνες στη χάραξη πολιτικής ως ένα τρόπο να ξεπεραστεί η κληρονομιά λαθών του παρελθόντος και δομές που υπονομεύουν την οικονομική ανάπτυξη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Οι πιο δημοφιλείς εξ αυτών ήταν η υιοθέτηση συγκεκριμένων και δημοσιοποιημένων στόχων για τον πληθωρισμό από τις κεντρικές τράπεζες, ορίων στα δημοσιονομικά ελλείμματα και περιορισμών στις αυξήσεις του δημόσιου χρέους. Οι κανόνες που ίσχυαν για τις εταιρείες, ιδιαίτερα τις τράπεζες, επεκτάθηκαν στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και σε μια εποχή μεγαλύτερης έμφασης στην προστασία του καταναλωτή.
Τέτοιοι κανόνες υπήρξαν αποτελεσματικοί. Έχουν συμβάλει σε πιο σταθερές και εδραιωμένες πληθωριστικές προσδοκίες, σε καλύτερη δημοσιονομική πολιτική, σε μεγαλύτερη επικέντρωση στο χρέος και σε ένα λιγότερο ευάλωτο τραπεζικό σύστημα. Και υποστηρίχθηκαν από μια εγχώρια πλειοψηφούσα γνώμη που τάσσονταν υπέρ της απορρύθμισης, του φιλελευθερισμού και της δημοσιονομικής σύνεσης, και από μια διεθνή πλειοψηφούσα γνώμη που τάσσονταν υπέρ μιας όλο και πιο βαθιάς παγκοσμιοποίησης.
Αλλά αυτό που ήταν αποτελεσματικό στο παρελθόν μπορεί τώρα να στέκεται εμπόδιο στην οικονομική ευημερία σε τρεις συγκεκριμένες περιπτώσεις: στην εξειδίκευση των δημοσιονομικών κανόνων του Ηνωμένου Βασιλείου, στον στόχο πληθωρισμού των ΗΠΑ και στους δημοσιονομικούς περιορισμούς της Ευρώπης.
Την περασμένη εβδομάδα, η υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ρέιτσελ Ριβς, επανέλαβε τη συνολική προσήλωση της νέας κυβέρνησης των Εργατικών στους δημοσιονομικούς κανόνες, τονίζοντας ότι «εάν δεν μπορούμε να το αντέξουμε οικονομικά, δεν μπορούμε να το κάνουμε». Είχε προηγηθεί η παρουσίαση μιας «μαύρης τρύπας» 22 δισ. στερλινών στον προϋπολογισμό, η οποία προκάλεσε μια σειρά περικοπών δαπανών, συμπεριλαμβανομένης της ακύρωσης ορισμένων οδικών και σιδηροδρομικών έργων και του περιορισμού των πιστώσεων για καύσιμα το χειμώνα που θα λάβουν πλέον λιγότεροι συνταξιούχοι.
Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας κυβέρνησης που όχι μόνο υιοθέτησε πλήρως τους δημοσιονομικούς κανόνες της προκατόχου της, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του βάρους του χρέους μέχρι το τέλος μιας περιόδου πέντε ετών, αλλά και τους ενίσχυσε - συμπεριλαμβανομένης μιας νέας αυτοεπιβαλλόμενης απαίτησης να μοιράζεται με το Γραφείο Ευθύνης του Προϋπολογισμού ένα λεπτομερές τριετές σχέδιο δαπανών κάθε δύο χρόνια για το πώς ξοδεύεται το δημόσιο χρήμα.
Όσο σημαντικό και αν είναι αυτό για την επικοινωνία και τη διατήρηση της αξιοπιστίας της αγοράς, υπάρχει ο κίνδυνος η τρέχουσα εξειδίκευση των δημοσιονομικών κανόνων να εμποδίσει την κρίσιμη «αναπτυξιακή αποστολή» της κυβέρνησης. Αυτή η προδιαγραφή δεν διαφοροποιεί αρκετά τόσο τις πηγές όσο και, το σημαντικότερο, τις χρήσεις των κονδυλίων. Είναι επίσης αυθαίρετη ως προς τον χρονικό της ορίζοντα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήταν χρήσιμο να επανεκτιμήσει τους δημοσιονομικούς κανόνες με μια ομάδα αξιόπιστων εμπειρογνωμόνων που θα αναλάβει να τους ενσωματώσει με πιο εξελιγμένο τρόπο στην αναπτυξιακή αποστολή της κυβέρνησης. Για να μειωθεί ο κίνδυνος διατάραξης της αγοράς -κάτι για το οποίο η κυβέρνηση φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα μετά την εμπειρία με την πρώην πρωθυπουργό Λιζ Τρας- αυτό θα συνοδευόταν από θεσμικά μέτρα για την ενίσχυση της επικοινωνίας με τους συμμετέχοντες στην αγορά, παρόμοια με αυτά που κάνει η κυβέρνηση των ΗΠΑ με τη Συμβουλευτική Επιτροπή Δανεισμού του Υπουργείου Οικονομικών.
Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη βρίσκονται επίσης εγκλωβισμένες σε κανόνες που, ενώ έχουν καλές προθέσεις, ωστόσο χρειάζονται κάποια μεταρρύθμιση. Αυτό συμπεριλαμβάνει τον στόχο της Fed για πληθωρισμό 2% που άρμοζε για τον κόσμο του χθες με την ανεπαρκή συνολική ζήτηση, αλλά είναι πολύ «σφιχτός» για τον κόσμο του σήμερα και του αύριο με τον παγκόσμιο κατακερματισμό, την επανασύνδεση των αλυσίδων εφοδιασμού και τους περιορισμούς στην προσφορά.
Τα τελευταία ισχνά οικονομικά στοιχεία ενισχύουν από που εξελίχθηκε σε μια υπερβολική προσέγγιση στην καθοδήγηση της μελλοντικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων των υπερβολικά λεπτομερών τριμηνιαίων «dot plots» των οικονομικών προβλέψεων.
Στην Ευρώπη, οι εγχώριοι και περιφερειακοί δημοσιονομικοί περιορισμοί υπονομεύουν τις επενδύσεις που χρειάζονται για να δοθεί ώθηση στην παραγωγικότητα και στην ανάπτυξη.
Ο αείμνηστος Αμερικάνος στρατηγός Ντάγκλας ΜακΆρθουρ φέρεται πως είχε πει ότι «οι κανόνες είναι φτιαγμένοι κυρίως για να παραβιάζονται και πολύ συχνά για να κρύβονται πίσω από αυτούς οι τεμπέληδες».
Δεν είναι αυτό που προωθώ εδώ. Αντιθέτως, προτείνω ότι η εξειδίκευση ορισμένων κανόνων χρειάζεται να επικαιροποιηθεί ώστε να διασφαλίζει πως εξυπηρετούν τον αρχικό τους σκοπό και αντανακλούν τον κόσμο του σήμερα και του αύριο. Ελλείψει αυτού, θα μπορούσαν κάλλιστα να καταλήξουν να εμποδίζουν την οικονομική και κοινωνική ευημερία.