Θυμάστε την ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση, το σοκ από την κατάρρευση του hedge fund LTCM, τη χρεοκοπία της Ρωσίας και την κατάρρευση της Lehman; Όλα συνέβησαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Ωστόσο, όταν υπάρχουν λιγότερες χρηματοοικονομικές φωτιές που πρέπει να σβήσουν, οι κεντρικές τράπεζες έχουν διαπιστώσει πως η εποχή αυτή είναι μια καλή περίοδος για να αναλογιστούν το πού βρίσκονται οι πολιτικές τους και πού θα πρέπει να πάνε. Υπάρχει πιο ελαφρύ πρόγραμμα συνεδριάσεων πολιτικής και πολλοί συμμετέχοντες στην αγορά βρίσκονται σε διακοπές.
Η ανάγκη για εξέταση της πολιτικής συχνά βρίσκει διέξοδο στη συνάντηση που πραγματοποιείται στο τέλος Αυγούστου στο Jackson Hole του Ουαϊόμινγκ. Αυτή η ετήσια εκδήλωση που οργανώνεται από την Federal Reserve του Kansas City συγκεντρώνει κεντρικούς τραπεζίτες από όλον τον κόσμο, ακαδημαϊκούς, οικονομολόγους και εξειδικευμένα μέσα ενημέρωσης.
Έχει χρησιμεύσει ως ένα σημαντικό και ενδιαφέρον φόρουμ για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών και τη διερεύνηση νέων τρόπων σκέψης. Όπως έδειξε με δραματικό τρόπο το 2010, ο τότε πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Μπεν Μπερνάνκι, αυτό υπήρξε επίσης το φόρουμ για την ανακοίνωση νέων κατευθύνσεων πολιτικής.
Και φέτος το καλοκαίρι; Ευελπιστώ, αν και δυστυχώς δεν προσδοκώ, πως η ομάδα των ικανών διδακτόρων οικονομολόγων και άλλων θεωρητικών θα συζητήσουν για μια σειρά ζητημάτων που είναι καθοριστικής σημασίας για την οικονομική ευημερία της Αμερικής και για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα· και ίσως υπάρξει μια νύξη ως προς την κατεύθυνση και το περιεχόμενο της σκέψης τους, όταν ο πρόεδρος Τζέι Πάουελ εκφωνήσει την πολυαναμενόμενη ομιλία του τον επόμενο μήνα.
Ποια είναι αυτά τα ζητήματα; Αυτή είναι η λίστα μου:
Πρώτον, γιατί οι προβλέψεις της Fed πέφτουν τόσο έξω, είτε για τον πληθωρισμό είτε για την ανεργία –τη λεγόμενη «διπλή εντολή»- τα τελευταία χρόνια; Και σε ποιο βαθμό έχει αυτό οδηγήσει σε μια πιο μακροπρόθεσμη στροφή προς την υπερβολική εξάρτηση από τα δεδομένα για τη διαμόρφωση της πολιτικής της κεντρικής τράπεζας; Υπάρχει και ένα περαιτέρω σχετικό ερώτημα: ποιες είναι οι επιπτώσεις του ασυνήθιστου αριθμού των πρόσφατων μεταστροφών στα σήματα νομισματικής πολιτικής;
Δεύτερον, οι εξελισσόμενες διαρθρωτικές και διεθνείς αλλαγές στο πώς λειτουργούν η αμερικανική και οι παγκόσμιες οικονομίες έχουν μεγαλύτερες επιπτώσεις για τον σχεδιασμό πολιτικής απ’ ότι τα «θορυβώδη» βραχυπρόθεσμα δεδομένα. Δεν είναι, λοιπόν, τώρα η ώρα να συνδυαστεί η εξάρτηση από τα δεδομένα με μια πολύ μεγαλύτερη «ένεση» στρατηγικής σκέψης που να είναι στραμμένη προς το μέλλον;
Τρίτον, δεδομένου ότι οι αναθεωρήσεις που έγιναν το 2020 στο πλαίσιο νομισματικής πολιτικής της Fed ήταν παρωχημένες σχεδόν από την ημέρα που δημοσιεύθηκαν, και δυνητικά βλαπτικές, δεν υπάρχει επείγουσα ανάγκη για επιτάχυνση της επαναξιολόγησής τους;
Τέταρτον, μπορεί η Fed να βρει αρκετή σιγουριά και μετριοφροσύνη ώστε να αντιμετωπίσει αναλυτικά δυο βασικά και αλληλοσχετιζόμενα ζητήματα που θα έχουν επίπτωση στο αν η πολιτική συμβάλει στην οικονομική ευημερία, ή αν αφαιρεί από αυτήν -δηλαδή, ποιος είναι ο κατάλληλος στόχος πληθωρισμού και ποιο είναι το επίπεδο των ουδέτερων επιτοκίων, όπου οι νομισματικές συνθήκες δεν είναι ούτε πολύ σφιχτές, ούτε πολύ χαλαρές;
Πέμπτον, δεν είναι τώρα η ώρα η Fed να δώσει πολύ μεγαλύτερη έμφαση στον κίνδυνο να βλάψει αδικαιολόγητα την πραγματική οικονομία και την απασχόληση, αντί για τον κίνδυνο αναζωπύρωσης της πληθωριστικής φλόγας;
Έκτον, με την αγελαία σκέψη και την έλλειψη γνωστικής ποικιλομορφίας να έχουν βάλει τόσες φορές «τρικλοποδιά» στη Fed, δεν ήρθε η ώρα να εξεταστεί το ενδεχόμενο στροφής προς την πρακτική της Τράπεζας της Αγγλίας να διορίζει εξωτερικούς ειδήμονες στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς (FOMC), που είναι η κορυφαία επιτροπή χάραξης πολιτικής της κεντρικής τράπεζας;
Έβδομον, δεν είναι η ώρα να αναγνωριστεί πως η τρέχουσα προσέγγιση ως προς την επικοινωνία, και ιδιαίτερα ο καίριος ρόλος της Περίληψης των Οικονομικών Προβλέψεων –που περιλαμβάνει τα «dot plot» γραφήματα προσδοκιών- τροφοδοτεί την σύγχυση της αγοράς και την αστάθεια των επιτοκίων, αντί να παρέχει εποικοδομητική διαφάνεια για τις αγορές ως προς το προς τα πού οδεύουν η πολιτική και η οικονομία και για ποιον λόγο;
Όγδοον και τελευταίο, δεν είναι η ώρα να είμαστε ποιο ανοικτοί για τους κινδύνους που εγκυμονεί η τρέχουσα δημοσιονομική προοπτική των ΗΠΑ για την παγκόσμια θέση του δολαρίου, την αξιοπιστία των αμερικανικών κρατικών ομολόγων ως των σημαντικότερων «ασφαλών assets» των παγκόσμιων αγορών, και την ομαλή λειτουργία του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος ως του κυρίαρχου και αξιόπιστου διαμεσολαβητή του πλούτου και των αποταμιεύσεων άλλων χωρών;
Κανένα από αυτά τα ζητήματα δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί. Είναι επίσης ξεκάθαρα άβολα για τη Fed, που ακόμα δεν έχει ανακάμψει πλήρως από τα λάθη πολιτικής της. Ωστόσο, είναι κεντρικής σημασίας για την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής και την πολιτική ανεξαρτησία της ισχυρότερης κεντρικής τράπεζας του κόσμου.
Κατανοώ πως ο πειρασμός μπορεί κάλλιστα να είναι να συνεχιστεί η αποφυγή δύσκολων ερωτημάτων. Δυστυχώς, αυτό απλώς θα τα καθιστούσε πιο επείγοντα και δυσεπίλυτα, εγκυμονώντας μεγαλύτερους κινδύνους για την ευημερία της αμερικανικής οικονομίας και της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
* Μοχάμεντ Ελ Εριάν, πρόεδρος του Queens’ College στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ και σύμβουλος των Allianz και Gramercy