Η ηγέτιδα της γαλλικής ακροαριστεράς Μαρίν Λεπέν και ο αρχηγός του κόμματος Ζορντάν Μπαρντελά χαμογελούσαν πλατιά καθώς παρουσίαζαν στους ψηφοφόρους το «εισιτήριό» τους, με στόχο την ανάληψη της εξουσίας το 2027 -με εκείνην ως πρόεδρο και εκείνον ως πρωθυπουργό.
Χρησιμοποιώντας την αγγλική λέξη (σ.τ.μ: ticket), η επίσημη παρουσίαση του διδύμου τον Ιανουάριο ήταν μια νέα κίνηση στο πλαίσιο της γαλλικής πολιτικής, όπου ο πρόεδρος εκλέγεται άμεσα και η θέση έχει ισχυρές θεσμικές εξουσίες. Οι πρωθυπουργοί διορίζονται μετά, προκειμένου να διευθύνουν την κυβέρνηση και συχνά θυσιάζονται σε περιόδους κρίσης, όταν οι πρόεδροι πρέπει να κάνουν «επανεκκίνηση».
Η ανακοίνωση σε μια κοινή συνέντευξή τους υπογράμμισε το πώς η Λεπέν είχε χρίσει τον 28χρονο Μπαρντελά ως το πρόσωπο της νέας, επαγγελματικής Εθνικής Συσπείρωσης (Rassemblement National) (σ.τ.μ. όπως έχει μετονομαστεί ο Εθνικός Συναγερμός), την οποία έχτιζε για περισσότερο από μια δεκαετία. Στοιχημάτιζε πως οι πιθανότητές της να διαδεχθεί τον μακροχρόνιο αντίπαλό της, τον κεντρώο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ήταν ισχυρότερες με τον Μπαρντελά στο πλευρό της.
Η Λεπέν είπε την περασμένη εβδομάδα στους Financial Τimes πως σκέφτηκε το «εισιτήριο» στο πλαίσιο μιας στρατηγικής για να προετοιμάσει τον γαλλικό λαό να επιλέξει την Εθνική Συσπείρωση. «Όσο περισσότερο μας γνωρίζει ο κόσμος και όσο περισσότερο γνωρίζει ακριβώς τι θα κάνουμε, τόσο περισσότερο θα μπορεί να γυρίσει την πλάτη στις καρικατούρες και στους φόβους που ανακινούν για εμάς οι αντίπαλοί μας», είπε.
Αλλά τώρα η δύναμη του δεσμού μεταξύ της 55χρονης Λεπέν και του πολύ νεότερου υπαρχηγού της θα μπορούσε να μπει σε δοκιμασία στην πολιτική αναταραχή που προκάλεσε η απόφαση του Μακρόν να κηρύξει πρόωρες εκλογές για την Εθνοσυνέλευση. Ο πρόεδρος προέβη στην κίνηση-σοκ μετά το «ξύλο» που έφαγε ο κεντρώος συνασπισμός του στις ευρωεκλογές αυτού του μήνα, όπου το ψηφοδέλτιο της Εθνικής Συσπείρωσης με επικεφαλής τον Μπαρντελά κέρδισε 31% των ψήφων έναντι του 15% που έλαβε ο συνασπισμός του Μακρόν.
Στην πρώτη φάση των εκλογών των δυο γύρων την Κυριακή, η αντιμεταναστευτική, λαϊκιστική Εθνική Συσπείρωση φάνηκε και πάλι να ανεβαίνει, δημιουργώντας την πιθανότητα ο Μπαρντελά να αναλάβει την πρωθυπουργία εντός εβδομάδων. Τα αποτελέσματα φέρνουν το κόμμα σε τροχιά να κερδίσει τις περισσότερες έδρες στη Βουλή και δυνητικά ακόμα και μια ξεκάθαρη πλειοψηφία στον τελικό γύρο των εκλογών στις 7 Ιουλίου.
Η Εθνική Συσπείρωση αποδείχθηκε ικανή στο να απευθύνεται σε κόσμο που ανησυχεί για το κόστος διαβίωσης εν μέσω του πληθωρισμού και έχει αξιοποιήσει τη δυσαρέσκεια για τη χειροτέρευση των δημόσιων υπηρεσιών, ενώ εκμεταλλεύεται την οργή για τον αλαζονικό πρόεδρο Μακρόν.
Παρά τη «γυαλισμένη» εικόνα που πλασάρει το δίδυμο, η Λεπέν και ο Μπαρντελά εξακολουθούν να έχουν μια ριζοσπαστική ατζέντα που θα κλυδώνιζε τη γαλλική κοινωνία. Περιλαμβάνει πολιτικές όπως η περικοπή της μετανάστευσης, ο τερματισμός του δικαιώματος ιθαγένειας εκ γεννήσεως και η δημιουργία μιας «εθνικής προτίμησης» για Γάλλους πολίτες στην κοινωνική στέγαση και στα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας.
Στο Μέγαρο την Ηλυσίων, οι αξιωματούχοι από καιρό υποστηρίζουν κατ’ ιδίαν πως το ζεύγος θα στραφεί ο ένας εναντίον του άλλου στη δίψα τους για εξουσία. «Πιάστηκαν» από πρόσφατες δημοσκοπήσεις που έδειξαν πως ο προστατευόμενος Μπαρντελά έχει επισκιάσει σε δημοφιλία τη μέντορά του Λεπέν και πως περισσότερος κόσμος θα υποδεχόταν θετικά τη δική του άνοδο στην προεδρία, απ’ ό,τι τη δική της.
Ερωτηθείς αν θα μπορούσε να παραμερίσει τη Λεπέν για να θέσει ο ίδιος υποψηφιότητα το 2027, ο Μπαρντελά δήλωσε στους FT: «Όχι, όχι, όχι. Δεν έχω αυτή τη φιλοδοξία». Στο γραφείο του έχει κρεμασμένο ένα μεγάλο πορτρέτο του ίδιου και της Λεπέν και εξακολουθεί να χρησιμοποιεί το επίσημο «vous» (εσείς) όταν της απευθύνεται, αν και εκείνη του έχει πει ότι δεν χρειάζεται να το κάνει.
Η Λεπέν πρόσθεσε: «Η ιδέα... ότι θα στεναχωριόμουν που είναι πιο δημοφιλής στις δημοσκοπήσεις από εμένα, αντίθετα, είμαι ευχαριστημένη... Θα χρειαστώ έναν δημοφιλή πρωθυπουργό για να κυβερνήσω τη Γαλλία».
Το 2011 η Λεπέν ανέλαβε επισήμως το κίνημα που είχε συνδημιουργήσει ο πατέρας της Ζαν-Μαρί πριν από σχεδόν 40 χρόνια. Αλλά πριν από αυτό, κατέληξε να πιστεύει πως το κόμμα χρειαζόταν να αποστασιοποιηθεί από τα «βάρη» των ιδρυτών του, συμπεριλαμβανομένου του πατέρα της και του δημοσιογράφου Πιέρ Μπουσκέτ, που ήταν στη γαλλική μεραρχία των Waffen-SS κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Με ιστορικές ρίζες στον φασισμό, το Εθνικό Μέτωπο (Front National-FN), όπως λεγόταν αρχικά το κόμμα, παρέμεινε στο περιθώριο της γαλλικής πολιτικής λόγω του Ζαν-Μαρί, ο οποίος καταδικάστηκε το 1990 για ρητορική μίσους, επειδή κάποτε παρομοίασε τους θαλάμους αερίων των ναζί με μια «λεπτομέρεια της ιστορίας».
Η Γαλλία εκείνη την περίοδο εξακολουθούσε να υπολογίζει την ιστορική κληρονομιά της συνεργασίας της κυβέρνησης του Βισί με τη ναζιστική Γερμανία, με αποτέλεσμα το Εθνικό Μέτωπο να είναι «ραδιενεργό» για τους περισσότερους ψηφοφόρους. Όταν η Λεπέν ήταν οκτώ χρόνων -είναι η μικρότερη από τις τρεις κόρες του Λεπέν-, μια μεγάλη βόμβα με στόχο τον πατέρα της εξερράγη καταστρέφοντας το σπίτι τους στο Παρίσι. Κανείς δεν τραυματίστηκε και το έγκλημα δεν εξιχνιάστηκε ποτέ.
Αφού σπούδασε και εκπαιδεύτηκε ως δικηγόρος, η Λεπέν άσκησε το επάγγελμα για περίπου έξι χρόνια προτού εισέλθει στην οικογενειακή επιχείρηση: την πολιτική. Το 2002, ο Ζαν-Μαρί πέρασε απροσδόκητα στον προεδρικό γύρο, προκαλώντας μαζικές διαδηλώσεις κατά του Εθνικού Μετώπου, οι οποίες οδήγησαν με τη σειρά τους σε μια συντριπτική νίκη του τότε προέδρου Ζακ Σιράκ.
Τότε ήταν που η κόρη ξεκίνησε να αλλάξει τα πράγματα, σύμφωνα με τον Λουί Αλιό, δήμαρχο του Περπινιάν, ο οποίος ήρθε σε ρήξη με τον Ζαν-Μαρί για να ταχθεί στο πλευρό της κόρης του, με την οποία είχε παλαιότερα σχέση. «Ήμασταν και οι δύο από μια νεότερη γενιά, οπότε δεν έχουμε εμμονή με το παρελθόν», είπε. «Μετά τις διαμαρτυρίες εναντίον μας, αποφασίσαμε ότι έπρεπε να αλλάξουμε το Εθνικό Μέτωπο από μέσα».
Το εγχείρημα της «αποτοξίνωσης» του κόμματος έγινε η αποστολή της Λεπέν. Άλλαξε το όνομα του κόμματος το 2018, μια κλασική στρατηγική μάρκετινγκ για να κάνει τους ψηφοφόρους να ξεχάσουν το παρελθόν. Είχε ήδη διώξει τον πατέρα της από το κόμμα το 2015 και εξαλείψει άλλα ακραία στοιχεία, αν και οι επικριτές λένε πως τα ίχνη του αντισημιτικού, ρατσιστικού παρελθόντος παραμένουν.
Σταδιακά άλλαξε την πλατφόρμα της Εθνικής Συσπείρωσης για να δώσει έμφαση στα ζητήματα του κόστους διαβίωσης και να εκμεταλλευτεί την υποτιθέμενη περιφρόνηση που δείχνουν οι ελίτ του Παρισιού για τις επαρχιακές περιοχές.
Στο πρόσωπο του Μακρόν, η Λεπέν είχε τον τέλειο αντίπαλό της -έναν πρώην τραπεζίτη, προϊόν κορυφαίων γαλλικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και έναν τεχνοκράτη που ήθελε να κάνει την οικονομία φιλελεύθερη και να ενισχύσει την ΕΕ.
Αλλά στις προεδρικές εκλογές του 2017 έχασε από τον Μακρόν με μεγάλη διαφορά, καθώς (πολιτικά) τραυματίστηκε από την κακή της παρουσία στο debate. Εκείνη η ήττα οδήγησε τη Λεπέν και την ηγεσία της Εθνικής Συσπείρωσης σε μια περίοδο ενδοσκόπησης. Η ίδια και τα στενότερα στελέχη της προσπάθησαν να ανασυγκροτηθούν, τόσο ενισχύοντας την πολιτική της εμπειρία σε ζητήματα από την άμυνα μέχρι την οικονομία όσο και εκπαιδεύοντας μια νέα «γενιά» πολιτικών που αναδείχθηκε σε τοπικό επίπεδο. Αυτοί έγιναν γνωστοί ως «γενιά Μαρίν».
Μεταξύ αυτών ήταν και ο Μπαρντελά, ο οποίος λέει πως είδε για πρώτη φορά τη Λεπέν επί σκηνής σε μια διαδήλωση στην οποία συμμετείχε όταν ήταν 16 ετών. Του έκανε τόση εντύπωση που εντάχθηκε στο κόμμα της την επόμενη μέρα, προωθώντας το στην πόλη του, το Σεν Ντενί, μια περιοχή εργατών και μεταναστών βόρεια του Παρισιού, όπου ζούσε με τη μητέρα του.
Το 2015 δημιούργησε μια ομάδα στο Σεν Ντενί που την ονόμασε «Banlieues Patriotes» (Πατριωτικά Προάστια) και η οποία επεδίωξε να προσελκύσει κατοίκους των διαφορετικών και δυσαρεστημένων γειτονιών της περιφέρειας του Παρισιού. Σύμφωνα με τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, κάποτε μοίραζε φυλλάδια που έγραφαν «Μουσουλμάνοι, ίσως, αλλά πρώτα οι Γάλλοι».
Οι δραστηριότητές του τον έβαλαν στο ραντάρ της Λεπέν. Συναντήθηκαν σε συγκέντρωση νεαρών ακτιβιστών της Εθνικής Συσπείρωσης που συνεδρίαζαν υπό την αρχηγό του κόμματος σε μια πιτσαρία στη Ναντέρ μετά από τοπικές εκλογές. Κάθισε δίπλα του και μέχρι να τελειώσει το μεσημεριανό του ζήτησε να εργαστεί στην προεκλογική της καμπάνια το 2017. «Με φόβιζε λίγο, δεδομένης της νεαρής μου ηλικίας» είπε, αλλά συμφώνησε να αναλάβει τη δουλειά.
«Φαινόταν ένας πειθαρχημένος και ευφραδής νεαρός άνδρας, τον οποίο βρήκα πολύ Γάλλο, με τον τρόπο που ντυνόταν είχε μια κομψότητα», είπε η Λεπέν.
Η Λεπέν και η ομάδα της βοήθησαν να δημιουργηθεί ένα αφήγημα γύρω από τον Μπαρντελά, τονίζοντας την παιδική του ηλικία σε κοινωνική στέγη, με μια διαζευγμένη μητέρα που αγωνιζόταν να τα βγάλει πέρα. Έχει πει ότι οι απόψεις του διαμορφώθηκαν βλέποντας τη φθορά της διακίνησης ναρκωτικών και της εγκληματικότητας στην περιοχή του και τις ταραχές που ξέσπασαν το 2005, όταν δύο έφηβοι έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια αστυνομικής καταδίωξης.
Η πραγματική ιστορία ήταν ελαφρώς διαφορετική. Ο πατέρας του Μπαρντελά ήταν ιδιοκτήτης μικρής επιχείρησης που τον έστειλε σε ιδιωτικά καθολικά σχολεία και του έδωσε μια πιο αστική ανατροφή, σύμφωνα με τη βιογραφία του Πιέρ-Στεφάν Φορ. Δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη γεωγραφία στο πανεπιστήμιο και δεν έχει εργαστεί στον ιδιωτικό τομέα.
Ο Πασκάλ Χουμό, ειδικός σύμβουλος για τα μέσα ενημέρωσης που συνεργάστηκε με τον Μπαρντελά για τέσσερα χρόνια, δήλωσε ότι ο πολιτικός είναι «καθαρό προϊόν μάρκετινγκ» που ακολούθησε τη γραμμή της Λεπέν. Ο Χουμό τον βοήθησε να υιοθετήσει ένα ύφος ομιλίας με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να ξεκινάει κάθε εμφάνισή του στα μέσα ενημέρωσης με άμεση οπτική επαφή και ένα δυνατό «bonjour». «Ποιος είναι πραγματικά ο Ζορντάν Μπαρντελά; Δεν ξέρουμε», είπε.
Όταν η Λεπέν προσπέρασε πιο υψηλόβαθμα στελέχη για να βάλει τον 23χρονο τότε στην κορυφή της λίστας της Εθνικής Συσπείρωσης για τις ευρωεκλογές του 2019, κάποιοι την προειδοποίησαν ότι ήταν πολύ επικίνδυνο. Ήρθε στην πρώτη θέση, μια μονάδα μπροστά από τη λίστα του Μακρόν.
Με τον Μπαρντελά, η Εθνική Συσπείρωση κέρδισε τμήματα του εκλογικού σώματος που προηγουμένως ήταν επιφυλακτικά απέναντι στη Λεπέν, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, των υπαλλήλων γραφείων και της επιχειρηματικής κοινότητας.
Ο μεγαλύτερος influencer στη γαλλική πολιτική έχει μεγάλο κοινό στο TikTok που έχει βοηθήσει στην προσέλκυση νέων ψηφοφόρων. Έχει επίσης επικεντρωθεί περισσότερο στις πολιτικές ταυτότητας από ό,τι η Λεπέν, δηλώνοντας πρόσφατα ότι πρέπει να δοθεί μια «πολιτιστική μάχη» κατά του ισλαμισμού στη Γαλλία.
Θα επικρατήσει το «εισιτήριο» ή θα διαλυθεί όπως προβλέπουν οι αντίπαλοι; «Το εισιτήριο είναι πολύ σταθερό», δήλωσε ο Μπαρντελά στους FT ειρωνικά. «Είναι τυπωμένο σε χοντρό χαρτί που δεν σκίζεται».