Πριν από πέντε χρόνια, τα μέλη της πιο διάσημης επιχειρηματικής δυναστείας της Ιταλίας συγκεντρώθηκαν σε μια μεγάλη έπαυλη του 18ου αιώνα έξω από το Τορίνο, μετά την κηδεία της Μαρέλα Ανιέλι, της χήρας του θρυλικού μεγιστάνα του 20ού αιώνα Τζιάνι Ανιέλι.
Αλλά αντί για μια συγκινησιακά φορτισμένη οικογενειακή επανασύνδεση, η συνάντηση αποτέλεσε το σημείο ανάφλεξης μιας βεντέτας που έχει διχάσει την οικογένεια, καθώς η Μαργαρίτα Ανιέλι, το μοναδικό εν ζωή παιδί του αποθανόντος ζευγαριού, τσακώθηκε με τον γιο της Τζον Έλκαν για τη δισεκατομμυρίων ευρώ περιουσία του πατέρα της. Έκτοτε δεν έχουν ξανασυναντηθεί, σύμφωνα με διάφορους συγγενείς.
Το οικογενειακό σχίσμα ήρθε και πάλι στο προσκήνιο τον περασμένο μήνα, όταν πραγματοποιήθηκε έφοδος των αρχών στο σπίτι και στα γραφεία του Έλκαν, επικεφαλής της οικογενειακής επιχείρησης και προέδρου της αυτοκινητοβιομηχανίας Stellantis, μετά από καταγγελία της μητέρας του ότι είχε βοηθήσει τη μητέρα της να μην πληρώσει φόρους στην Ιταλία.
«Η Μαργαρίτα Ανιέλι κυνηγά τα τρία μεγαλύτερα παιδιά της και τους γονείς της στα δικαστήρια τα τελευταία 20 χρόνια», ανέφεραν μετά τις εφόδους οι δικηγόροι του Έλκαν.
Η 20ετής διένεξη έχει στρέψει τη Μαργαρίτα ενάντια των τριών μεγαλύτερων παιδιών της σε έναν αγώνα που η 68χρονη ισχυρίζεται ότι δίνει για χάρη των πέντε παιδιών που έκανε με τον δεύτερο άντρα της. H διαμάχη αφορά περιουσιακά στοιχεία δισεκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένων έργων τέχνης του Μονέ και του Πικάσο και μεριδίου στην Dicembre, τη μητρική της εισηγμένης Exor, η αξία της οποίας έχει αυξηθεί κατά 2.700% στα 33 δισ. δολάρια υπό τη διοίκηση του Έλκαν μετά τον θάνατο του παππού του, πριν από περισσότερο από δύο δεκαετίες.
Eκτός από τη Fiat, την αυτοκινητοβιομηχανία που ο Τζιάνι Ανιέλι έκανε μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο και που τώρα είναι κομμάτι του ομίλου Stellantis, η Exor έχει μεγάλα μερίδια σε πολλές επιχειρήσεις, από τη Ferrari και τoν ποδοσφαιρικό σύλλογο της Γιουβέντους μέχρι την ολλανδική Phillips και το περιοδικό Economist.
«To διακύβευμα είναι η ιδιοκτησία της Dicembre και άρα της Exor. Αν η Μαργαρίτα κερδίσει στα πολλά δικαστικά μέτωπα, θα υπάρξει ανακατανομή των ποσοστών ιδιοκτησίας της Dicembre και ο Έλκαν θα έχανε την πλειοψηφία», δήλωσε ο Μάουρο Ορλάντι, καθηγητής ιδιωτικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο Luiss στη Ρώμη.
Όταν ο Τζιάνι Ανιέλι πέθανε το 2003, η χήρα του και η κόρη του κληρονόμησαν η καθεμία από μερίδιο 37,5% στην Dicembre καθώς και περιουσιακά στοιχεία αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, από έργα τέχνης μέχρι ακίνητα στην Ιταλία και στο εξωτερικό. Ο Έλκαν, ο χρισμένος διάδοχος του παππού του, είχε ήδη πάρει το 25% της εταιρείας.
Την επόμενη χρονιά, όταν η επιβίωση της χρεωμένης Fiat ήταν αμφίβολη, η Μαργαρίτα αποφάσισε ότι ήθελε να αποχωρήσει από την οικογενειακή επιχείρηση και συμφώνησε να λάβει 1,2 δισ. ευρώ για να μεταβιβάσει το μερίδιό της στην Dicembre στη μητέρα της και να παραιτηθεί κάθε δικαιώματος στην οικογενειακή περιουσία.
Μετά τον διακανονισμό, που έγινε με βάση το ελβετικό δίκαιο καθώς η Μαρέλα και η Μαργαρίτα ζούσαν εκείνη την εποχή στην Ελβετία, η γιαγιά πούλησε μέρος της Dicembre στα μικρότερα αδέλφια του Έλκαν, Λάπο και Τζινέβρα, που έχουν πλέον από 20% έκαστος, και πούλησε σταδιακά το υπόλοιπο του ποσοστού της στον Τζον.
Αλλά όχι πολύ καιρό μετά τη συμφωνία, η Μαργαρίτα άλλαξε γνώμη, όταν, όπως είπε, ανακάλυψε ότι η περιουσία του πατέρα της περιλάμβανε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που ήταν κρυμμένα στο εξωτερικό, από τα οποία δικαιούνταν, όπως ισχυριζόταν, ένα ποσοστό. Το 2010 έχασε δικαστική μάχη που αφορούσε την αμφισβήτηση της ισχύος της συμφωνίας του 2004, αλλά αυτό δεν έβαλε τέλος στην οικογενειακή διένεξη.
O διακανονισμός προέβλεπε επίσης ότι η Μαργαρίτα έπρεπε να δίνει κάποιο ετήσιο εισόδημα στη μητέρα της. Τώρα ισχυρίζεται ότι η μητέρα της δεν πλήρωσε φόρο εισοδήματος για τα χρήματα αυτά το 2018 ή το 2019, υποστηρίζοντας ότι όφειλε να το κάνει με βάση τη νομοθεσία στην Ιταλία, όπου η Μαρέλα πέρασε το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων χρόνων της ζωής της και άρα δεν ήταν κάτοικος Ελβετίας.
Εκπρόσωπος της Μαργαρίτα δήλωσε στους Financial Times ότι δεν έκανε ποτέ τίποτα περισσότερο από το να υπερασπίζεται τα συμφέροντα των πέντε παιδιών της με τον δεύτερο σύζυγό της Σερζ ντε Παλέν και να «σέβεται τη βούληση του πατέρα της καθώς είχε δωρίσει μόνο το 25% της Dicembre στον Τζον Έλκαν, αφήνοντας τα υπόλοιπα στη Μαργαρίτα και τη χήρα του Μαρέλα Καρατσιόλο».
Η μεταμέλεια του πωλητή
Οι δικηγόροι του Έλκαν λένε ότι η Μαργαρίτα πήρε τα χρήματά της το 2004, «σε μια εποχή που το μέλλον της οικογένειάς της και των επιχειρηματικών συμφερόντων του γιου της ήταν αβέβαια» και ότι στη συνέχεια άλλαξε γνώμη μετά την επιτυχημένη ανάκαμψη της Fiat, ελπίζοντας να αποκτήσει μέρος του επιπρόσθετου πλούτου της οικογένειας.
Οι δικηγόροι της Μαργαρίτα το αρνούνται αυτό, λέγοντας ότι «την προκάλεσαν» τα τρία μεγαλύτερα παιδιά της, αναφερόμενοι στη μήνυση που υπέβαλε η Μαρέλα στην Ελβετία το 2015 και στη συνέχεια ανέλαβε ο Τζον την επόμενη χρονιά για την επικύρωση της εγκυρότητας του διακανονισμού της κληρονομιάς το 2004. Ο Λάπο και η Τζινέρβα Έλκαν συμμετείχαν στη μήνυση μετά τον θάνατο της γιαγιάς τους. Υπάρχουν και άλλες εν εξελίξει δικαστικές υποθέσεις στην Ελβετία σχετικά με την περιουσία της Μαρέλα.
«Είναι γεγονός ότι οι Έλκαν κινήθηκαν νομικά ενάντια στη μητέρα τους στην Ελβετία πριν ακόμα δημοσιευτεί η διαθήκη της γιαγιάς τους», ανέφερε ο δικηγόρος.
Ο ξάδερφος της Μαργαρίτα, Λούπο Ρατάτσι, δήλωσε ότι πιστεύει πως η συμπεριφορά της Μαργαρίτα εμπεριέχει μια «μεταμέλεια του πωλητή».
«Θυμάμαι να μου λέει ότι η Fiat θα καταλήξει όπως η Parmalet», τόνισε στους FT, αναφερόμενος στην ιταλική εταιρεία τροφίμων που κατέρρευσε το 2003. «Αν δεν είχε αυξηθεί τόσο πολύ η αξία του μεριδίου της στην Dicembre αφότου το πούλησε, δεν θα είχε υπαναχωρήσει από τον διακανονισμό».
Mεγάλα κέρδη
Ο Τζον Έλκαν κατέχει πλέον το 60% της Dicembre, η οποία ελέγχει ουσιαστικά την Exor. Ως ο μεγαλύτερος μέτοχος της Stellantis, η Exor ετοιμάζεται να λάβει μερίσματα περίπου 700 εκατ. ευρώ μετά τα ετήσια κέρδη-ρεκόρ 18,6 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα η αυτοκινητοβιομηχανία.
Τα περιουσιακά στοιχεία της Exor, η οποία ήταν προηγουμένως γνωστή ως IFIL, έχουν αυξηθεί περίπου στα 33 δισ. ευρώ από περίπου 1,2 δισ. ευρώ όταν πέθανε ο παππούς του Έλκαν.
Τα μέλη της οικογένειας ήλπιζαν ότι οι διαφορές θα μπορούσαν να ξεπεραστούν, με την Τζινέρβα Έλκαν να λειτουργεί ως διαμεσολαβήτρια μεταξύ της γιαγιάς, της μητέρας και των αδερφών της. Αλλά οι ελπίδες αυτές εξανεμίστηκαν στη δεξίωση μετά την κηδεία της Μαρέλα, όπου η Μαργαρίτα και ο Τζον είχαν έναν ακόμα καβγά, σύμφωνα με διάφορους προσκεκλημένους.
Ένα βασικό σημείο διαφωνίας τώρα είναι πού έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της η Μαρέλα. Η νομική ομάδα της Μαργαρίτα έχει υποστηρίξει ότι διέμενε στην Ιταλία και άρα η διαθήκη της έπρεπε να βασίζεται στο ιταλικό δίκαιο, όπου τα παιδιά δικαιούνται πάντα ένα ποσοστό της περιουσίας του γονιού.
Οι δικηγόροι των τριών Έλκαν έχουν υποστηρίξει στο δικαστήριο ότι η Μαργαρίτα παραιτήθηκε από το δικαίωμά της σε οποιαδήποτε περαιτέρω αξίωση κληρονομιάς, όταν υπέγραψε τη συμφωνία του 2004.
«Το 2004, η κυρία Ντε Παλέν αποφάσισε ελεύθερα να πουλήσει τις μετοχές της [στη Dicembre], μια συναλλαγή που δεν μπορεί να ανατραπεί τώρα», δήλωσε στους Financial Times εκπρόσωπος των Έλκαν.
Αλλά οι δικηγόροι της Μαργαρίτα διαφωνούν. Σε αγωγές που έχει υποβάλει στην Ιταλία και την Ελβετία, αμφισβητεί την εγκυρότητα της διαθήκης της μητέρας της, που συντάχθηκε στην Ελβετία το 2011, από την οποία αποκλείστηκε με βάση τη συμφωνία του 2004.
Τέσσερα από τα πέντε παιδιά του Ντε Παλέν έχουν συνταχθεί με τη μητέρα τους σε υποθέσεις που αμφισβητούν τη διαθήκη της γιαγιάς τους. Σε μια υπόθεση, η οποία διαρκεί τέσσερα χρόνια, η Μαργαρίτα αμφισβητεί επίσης εάν η Ελβετία θα έπρεπε να έχει δικαιοδοσία επί της περιουσίας της μητέρας της.
Σύμφωνα με αρκετούς ανεξάρτητους νομικούς εμπειρογνώμονες, εάν η καταγγελία για φορολογική απάτη που οδήγησε στις εφόδους που έγιναν αυτόν τον μήνα είναι επιτυχής και οι εισαγγελείς καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η Μαρέλα ζούσε στην Ιταλία πριν πεθάνει και όχι στην Ελβετία όπως ισχυρίστηκε, θα μπορούσε να βοηθήσει τη νομική ομάδα της Μαργαρίτα να υποστηρίξει ότι η διαμάχη για τη διαθήκη της μητέρας της πρέπει να κριθεί με βάση την ιταλική νομοθεσία.
Ωστόσο, ο εκπρόσωπος των Έλκαν είπε ότι «δεν υπάρχει κανένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο ο έλεγχος και η ιδιοκτησία της Dicembre μπορεί να αλλάξουν από τους ελιγμούς της κυρίας Ντε Παλέν».
Οικογενειακό σχίσμα
Η διαμάχη έχει διχάσει τα δύο παιδιά της Μαργαρίτας. Ο Λάπο και η Τζινέβρα έχουν ταχθεί με τον αδερφό τους Τζον και έχουν διακόψει κάθε επαφή με τη μητέρα και τα ετεροθαλή αδέρφια τους, σύμφωνα με φίλους και συγγενείς.
Άνθρωποι που βρίσκονται κοντά και στις δύο πλευρές της οικογένειας λένε ότι η σχέση μεταξύ της Μαργαρίτα, μιας καλλιτέχνιδας που δεν έχει εργαστεί ποτέ στην οικογενειακή επιχείρηση, και των τριών παιδιών της από τον γάμο της με τον Αλέν Έλκαν ήταν «δύσκολη» από την αρχή.
Μερικά μέλη της ευρύτερης οικογένειας που δεν θέλησαν να κατονομαστούν υποστηρίζουν ότι το αίσθημα θλίψης της Μαργαρίτα είναι δικαιολογημένο, υποστηρίζοντας ότι της είχαν κρύψει ορισμένα περιουσιακά στοιχεία σε σχέση με τη συμφωνία του 2004 και άλλα, συμπεριλαμβανομένων έργων τέχνης αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, είχαν εξαφανιστεί μετά τον θάνατο της Μαρέλα.
«Ο πατέρας της Μαργαρίτα τής άφησε πίνακες τους οποίους κράτησε η μητέρα της μέχρι τον θάνατό της [με νομική συμφωνία] αλλά μερικά από αυτά τα έργα τέχνης έχουν χαθεί», είπε ο εκπρόσωπός της.
Ωστόσο, ο εκπρόσωπος των 'Ελκαν σημείωσε ότι «δεν λείπει απολύτως κανένας πίνακας ζωγραφικής, αυτά τα έργα τέχνης ήταν προσωπική ιδιοκτησία της Μαρέλα Καρατσιόλο Ανιέλι και κατά τον θάνατό της καταγράφηκαν όλα στην περιουσία της από τον διορισμένο από το ελβετικό δικαστήριο διαχειριστή», προσθέτοντας ότι η Μαργαρίτα φαινόταν «αποφασισμένη να προκαλέσει συναισθηματικό πόνο στα τρία μεγαλύτερα παιδιά της».
Με επτά νομικές υποθέσεις σε εξέλιξη, που θα χρειαστούν χρόνια για να ολοκληρωθούν, φίλοι και συγγενείς λένε ότι οι πιθανότητες διευθέτησης είναι μικρές και η οικογένεια είναι «απίθανο να μονιάσει» σύντομα.