Πριν από δεκαοκτώ χρόνια άρχισα να σκέφτομαι τους κινδύνους συγκέντρωσης στις αμερικανικές αγορές μετοχών. Το θέμα ήταν οι τράπεζες: τότε υπήρχε τέτοια μεθυστική αισιοδοξία για την χρηματοοικονομική καινοτομία που η κεφαλαιοποίηση του χρηματοπιστωτικού τομέα είχε αυξηθεί σε σημείο που αντιπροσώπευε σχεδόν το ένα τέταρτο του δείκτη Standard and Poor's.
Πολλοί επενδυτές υπέθεσαν ότι αυτή η μονόπλευρη εικόνα ήταν φυσιολογική και θα συνεχιζόταν επ' αόριστον. Στη συνέχεια, όμως, έσκασε το 2007 η πιστωτική φούσκα και ο χρηματοοικονομικός τομέας συρρικνώθηκε, δημιουργώντας έναν πιο ισορροπημένο κόσμο μετοχών στον οποίο η υγειονομική περίθαλψη, η βιομηχανία, η τεχνολογία και άλλοι επιχειρηματικοί τομείς είχαν παρόμοια βαρύτητα, απηχώντας την οικονομία.
Θα μπορούσε αυτό το έπος να επαναληφθεί το 2024; Είναι ένα ερώτημα που βαραίνει τώρα το μυαλό ορισμένων επενδυτών — αλλά αυτή τη φορά με την τεχνολογία, όχι τις τράπεζες. Πέρυσι η κεφαλαιοποίηση των αποκαλούμενων «Magnificent Seven» μετοχών τεχνολογίας — Apple, Amazon, Alphabet, Meta, Microsoft, Nvidia και Tesla — εκτινάχθηκε κατά 72%, εν μέσω μεγάλου ενθουσιασμού για την τεχνολογική καινοτομία γενικά και την τεχνητή νοημοσύνη ειδικότερα.
Ο Torsten Slok της Apollo υπολογίζει ότι αυτό τους έδωσε κεφαλαιοποίηση 12 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ποσό ισοδύναμο με το άθροισμα της κεφαλαιοποίησης καναδικών, βρετανικών και ιαπωνικών χρηματιστηρίων. Σημαίνει επίσης ότι ο τομέας της πληροφορικής αντιπροσωπεύει περίπου το 30% του S&P (ή το 37% εάν συμπεριλάβετε τον τομέα των τηλεπικοινωνιών που συνδέονται στενά).
Μερικοί επενδυτές πιστεύουν - ή ελπίζουν - ότι αυτό το μονόπλευρο μοτίβο θα συνεχιστεί. Ισως. Εξάλλου, οι εταιρείες τεχνολογίας (σε αντίθεση με τις τράπεζες) παράγουν απτά προϊόντα που αναμφισβήτητα προωθούν την πραγματική οικονομική ανάπτυξη. Και αυτή η εικόνα δεν είναι (ακόμη) τόσο ακραία, όσο ήταν κατά τη διάρκεια της φούσκας dotcom του 2000, όταν ο τομέας της πληροφορικής έφτασε να αντιστοιχεί στο 35% του S&P — πριν καταρρεύσει.
Ωστόσο, τα νεύρα αρχίζουν να τεντώνονται: ο Nasdaq βυθίστηκε αυτή την εβδομάδα αφότου η Barclays υποβάθμισε το outlook της Apple. Και η ιστορία του 2007 — και του 2001 — υποδηλώνει ότι αν κάτι οδηγήσει στο να διαρραγεί η εικόνα γύρω από την τεχνολογική καινοτομία, θα μπορούσε να υπάρξει μια μεταδοτική απώλεια εμπιστοσύνης που θα βλάψει πολλούς επενδυτές.
Άλλωστε, όπως σημειώνει η AllianceBernstein, η συγκέντρωση της αγοράς στους Magnificent Seven έχει «διαστρεβλώσει την έκθεση στους δείκτες». Εάν συμπεριλάβετε αυτήν την ομάδα στον δείκτη Russell 1000 που χρησιμοποιείται συχνά από αμοιβαία κεφάλαια, ανέβηκε κατά 23% το 2023. Χωρίς αυτή, η άνοδος είναι μόλις 12%.
Ωστόσο, καθώς οι επενδυτές αναλογίζονται αυτήν την τομεακή ανισορροπία, υπάρχει ένας δεύτερος τύπος συγκέντρωσης που έχει επίσης εμφανιστεί, αλλά συγκέντρωσε πολύ λιγότερη προσοχή. Σχετίζεται με την ιδιοκτησία των μετοχών.
Ο εθνικός μύθος παρουσιάζει την πολιτική οικονομία των ΗΠΑ ως μια οικονομία που βασίζεται στον δημοκρατικό μετοχικό καπιταλισμό. Από ορισμένες απόψεις, αυτό είναι αλήθεια: το 61% του πληθυσμού κατέχει σήμερα μετοχές, συχνά μέσω συνταξιοδοτικών προγραμμάτων 401K. Και η γνώση των αγορών είναι αναμφισβήτητα μεγαλύτερη από ό,τι σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Αλλά το «βρώμικο» μυστικό πίσω από αυτόν τον μύθο είναι ότι, ενώ η πρόσβαση σε μετοχές είναι ευρέως διαδεδομένη, η ιδιοκτησία γίνεται πιο συγκεντρωμένη. Πριν από δύο δεκαετίες, το πλουσιότερο 10% των Αμερικανών κατείχε το 77% των μετοχών και των αμοιβαίων κεφαλαίων, σύμφωνα με υπολογισμούς της Λιν Άλντεν, μιας στρατηγικής αναλύτριας. Το φτωχότερο 50% κατείχε μόλις 1% εκατό, αφήνοντας τη μεσαία προς την ανώτερη ομάδα πληθυσμού με 12%.
Σήμερα, ωστόσο, το πλουσιότερο 10% κατέχει το 92,5% της αγοράς - μια «υψηλή συγκέντρωση ρεκόρ», σημειώνει η Αλντεν. Και ενώ το πλουσιότερο 1% κατείχε μόλις το 40% πριν από δύο δεκαετίες, το μερίδιό του ήταν 54% στα πιο πρόσφατα στοιχεία από το 2022.
Αυτό είναι εντυπωσιακό, ιδιαίτερα από τη στιγμή που τα family offices που διαχειρίζονται συνήθως τα περιουσιακά στοιχεία των κροίσων της Αμερικής στην πραγματικότητα, σε σχετικούς όρους, απομακρύνονται από τις δημόσιες αγορές. Μια έρευνα σε 330 family offices από την Campden Wealth και την RBC δείχνει ότι οι κατανομές του χαρτοφυλακίου τους σε μετοχές εισηγμένων και ιδιωτικές κεφαλαιαγορές ήταν αντίστοιχα 28,5% και 29,2% πέρυσι — η πρώτη φορά που το δεύτερο ποσοστό ξεπέρασε το πρώτο.
Ένας κυνικός μπορεί να υποστηρίξει ότι η συγκέντρωση είναι απλώς μια αναπόφευκτη συνέπεια ενός μοντέλου καπιταλισμού στον οποίο ο νικητής κερδίζει τα πάντα (ή, όπως σημείωσε ο οικονομολόγος Τόμας Πικετί, ενός κόσμου στον οποίο οι αποδόσεις κεφαλαίου συνεχίζουν να ξεπερνούν την πραγματική ανάπτυξη και τους μισθούς).
Ένας θυμωμένος κυνικός θα μπορούσε επίσης να επισημάνει ότι κανείς δεν θα νοιάζεται αν αυτό το μοτίβο σημαίνει ότι οι πλούσιοι της Αμερικής θα σηκώσουν το κύριο βάρος οποιασδήποτε μελλοντικής κατάρρευσης των μετοχών τεχνολογίας, τουλάχιστον σε ακαθάριστους όρους (σε σχετικούς όρους, πιθανώς οι λιγότερο πλούσιοι θα νιώθουν τον περισσότερο πόνο, καθώς τα 401K τους τείνουν να επικεντρώνονται στον δείκτη, και επομένως είναι λιγότερο διαφοροποιημένα και προστατευμένα από τα χαρτοφυλάκια των family offices).
Αλλά αν μη τι άλλο, αυτές οι αυξανόμενες συγκεντρώσεις αξίζουν πολύ περισσότερο δημόσιο διάλογο, αφού αμφισβητούν την εικόνα που έχει η Αμερική για το εαυτό της σε ότι αφορά την πολιτική οικονομία και τη χρηματοπιστωτική δημοκρατία.
Αμφιβάλλω ότι οτιδήποτε από αυτά θα συγκεντρώσει πολύ τηλεοπτικό χρόνο στις προεκλογικές εκστρατείες του 2024. Ο Λευκός Οίκος του Τζο Μπάιντεν γενικά δεν μιλάει πολύ για το χρηματιστήριο. Επιβάλλεται, όμως, οι πολιτικοί να κάνουν ερωτήσεις σχετικά με το πώς μπορούν να δημιουργήσουν έναν μετοχικό κόσμο στον οποίο όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι θα αισθάνονται ότι έχουν θέση στο παιχνίδι.
Και οι επενδυτές, από την πλευρά τους, θα πρέπει να παρακολουθήσουν αυτές τις Magnificent Seven - και να θυμούνται τι συνέβη το 2007 και το 2001.