«Αν και νοιώθετε αυτή την οργή, μην αναλωθείτε από αυτήν. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου ήμασταν εξοργισμένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και ενώ επιδιώκαμε τη δικαιοσύνη και πήραμε δικαιοσύνη, κάναμε επίσης και λάθη».
Αυτά είπε ο Τζο Μπάιντεν στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Ισραήλ. Αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έδωσε λεπτομέρειες δημόσια αναφορικά με τα λάθη που είχε κάνει η Αμερική. Άρα ποια ήταν αυτά;
Ευρύτερα μιλώντας, οι ΗΠΑ επιχείρησαν να νικήσουν την «τρομοκρατία» με συμβατικά στρατιωτικά μέσα. Εξαπέλυσε πολέμους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ που οδήγησαν σε εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους. Αλλά περισσότερα από 20 χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου της κατά της τρομοκρατίας, η Αμερική είναι πιθανότατα λιγότερο ισχυρή και σεβαστή ανά τον κόσμο απ’ ότι ήταν το 2001. Και η ίδια της η κοινωνία είναι σοβαρότατα πληγωμένη.
Κινδυνεύει το Ισραήλ να επαναλάβει πολλά από αυτά τα λάθη; Οπωσδήποτε. Αλλά το Ισραήλ έχει πολύ μικρότερο περιθώριο για λάθη. Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Προστατεύονται από δυο ωκεανούς και έχουν ένα παγκόσμιο δίκτυο συμμάχων και εξαρτώμενων δυνάμεων. Το Ισραήλ, αντιθέτως, είναι μια μικρή χώρα σε μια εχθρική γειτονιά.
Η επιθυμία να καταστρέψεις την οργάνωση που κατέσφαξε τους πολίτες σου είναι απόλυτα φυσιολογική. Ο όρκος του Ισραήλ να εξολοθρεύσει τη Χαμάς θυμίζει πολύ τους όρκους της Αμερικής να καταστρέψει την αλ Κάϊντα και τους Ταλιμπάν μετά την 11η Σεπτεμβρίου.
Οι ΗΠΑ μπορούν να επικαλεστούν μια μερική επιτυχία στην άμεση μάχη κατά της αλ Κάϊντα. Ο Οσάμα μπιν Λάντεν, ο ηγέτης της, σκοτώθηκε το 2011 και η οργάνωση δεν έχει καταφέρει να εξαπολύσει άλλη εντυπωσιακή επίθεση στην ηπειρωτική Αμερική.
Ο Ισλαμισμός, όμως, είναι μια ιδέα και η τρομοκρατία είναι μια τακτική. Άρα, η καταστροφή μίας ισλαμιστικής τρομοκρατικής οργάνωσης δεν βάζει τέλος στο πρόβλημα. Νέες ομάδες, όπως το ISIS, έχουν αναδυθεί. Η Ευρώπη, ιδιαίτερα η Γαλλία, έχει πληγεί σκληρά από ισλαμιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις. Και τζιχαντιστές ένοπλοι κερδίζουν έδαφος στην Αφρική.
Η ίδια η Χαμάς μοιάζει περισσότερο με τους Ταλιμπάν παρά με την αλ Κάϊντα επειδή είναι μια κυβερνώσα αρχή σε ένα καθορισμένο έδαφος για αρκετά χρόνια. Αυτό θα πρέπει να αποτελεί προειδοποίηση επειδή, περισσότερα από 20 χρόνια αφότου οι Αμερικανοί στρατιώτες εισήλθαν στην Καμπούλ, οι Ταλιμπάν κυβερνούν και πάλι το Αφγανιστάν.
Τόσο η Χαμάς, όσο και οι Ταλιμπάν εφαρμόζουν τρομοκρατικές τακτικές. Αλλά η δυσάρεστη αλήθεια είναι πως είναι επίσης κοινωνικά και πολιτικά κινήματα με βαθιές ρίζες.
Πόσες φορές ανακοίνωσαν οι συμμαχικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν ότι σκότωσαν τον τάδε ή τον δείνα διοικητή των Ταλιμπάν; Πάντα υπήρχε ένας αντικαταστάτης. Πράγματι, ένας πόλεμος εναντίον ενός ξένου κατακτητή τροφοδοτεί τον εθνικισμό και τον φανατισμό από τον οποίο ευδοκιμούν οργανώσεις όπως οι Ταλιμπάν και η Χαμάς. Με τους Ταλιμπάν να έχουν αποκατασταθεί στο Αφγανιστάν, ποιος θα μπορούσε να αποκλείσει ότι η Χαμάς θα εξακολουθεί να διοικεί τη Γάζα σε 20 χρόνια, όσο απίθανο κι αν αυτό φαίνεται τώρα;
Παρά τις στρατιωτικές της νίκες, η Αμερική απέτυχε να βρει μια βιώσιμη πολιτική διευθέτηση είτε στο Ιράκ, είτε στο Αφγανιστάν. Αντιμετωπίζοντας τους Παλαιστίνιους ως ένα καθαρά θέμα ασφάλειας, το Ισραήλ είναι έτοιμο να επαναλάβει αυτό το λάθος. Η «αποκατάσταση της αποτροπής» δεν θα είναι αρκετή.
Κάποια στιγμή, το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι πρέπει να βρουν μια βιώσιμη πολιτική διευθέτηση, αλλιώς θα αναδυθεί μια άλλη γενιά Παλαιστινίων, ορκισμένη να πάει τον πόλεμο στο Ισραήλ. Και όμως, η ισραηλινή κυβέρνηση φαίνεται να μην έχει ιδέα ποιος ή τι θα μπορούσε να κυβερνήσει τη Γάζα - όταν η Χαμάς θα έχει θεωρητικά καταστραφεί. Όλες οι επιλογές - η Παλαιστινιακή Αρχή, η ισραηλινή κατοχή, μια ξένη ειρηνευτική αποστολή - φαίνονται ανεφάρμοστες.
Η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει επίσης εξετάσει την έναρξη ενός δεύτερου πολέμου - αυτή τη φορά εναντίον της Χεζμπολάχ στο Λίβανο, η οποία είναι πολύ πιο ισχυρή δύναμη από τη Χαμάς. Η ίδια η Χεζμπολάχ θα μπορούσε να περάσει στην επίθεση, γεγονός που οδήγησε ορισμένους στο Ισραήλ να υποστηρίξουν ένα προληπτικό χτύπημα. Η λογική είναι παρόμοια με κάποια από τα επιχειρήματα που οδήγησαν την Αμερική να εισβάλει στο Ιράκ. Η άποψη ήταν ότι, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ήταν απλά πολύ επικίνδυνο να αγνοηθεί μια διαφαινόμενη απειλή για την ασφάλεια. Αλλά πολλοί από αυτούς που ψήφισαν υπέρ του πολέμου στο Ιράκ, συμπεριλαμβανομένου του Μπάιντεν, δέχονται τώρα ότι ήταν λάθος.
Ο τρόπος με τον οποίο διεξήχθη ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας ήταν επίσης βαθιά επιζήμιος για την παγκόσμια θέση της Αμερικής. Οι θάνατοι αμάχων που προκλήθηκαν από τα χτυπήματα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, το στρατόπεδο κράτησης στο Γκουαντάναμο και τα βασανιστήρια που διεξήγαγε η CIA (και τα οποία περιγράφονται λεπτομερώς στην έκθεση της αμερικανικής Γερουσίας) προκάλεσαν μόνιμη ζημιά στην εικόνα της Αμερικής.
Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι πολλοί από εκείνους που επικρίνουν τον πόλεμό του στη Γάζα είναι παραπληροφορημένοι, υποκριτές ή αντισημίτες. Ορισμένοι από τους πιο σφοδρούς επικριτές του Ισραήλ είναι πράγματι επικίνδυνοι εχθροί της ίδιας της ιδέας του εβραϊκού κράτους. Υπάρχει όμως και μια μεγάλη ομάδα που ξεκινάει από μια θέση πραγματικής συμπάθειας για το Ισραήλ - αλλά που θα αποξενωθεί αν, για παράδειγμα, η διακοπή της παροχής νερού και ηλεκτρικού ρεύματος στη Γάζα οδηγήσει σε λιμό ή λοιμό· ή αν το Ισραήλ ισοπεδώσει την περιοχή, όπως οι Ρώσοι κατέστρεψαν κάποτε το Γκρόζνι.
Το Ισραήλ δεν έχει την πολυτέλεια απλώς να παρακάμπτει τη διεθνή κοινή γνώμη. Καθώς εισέρχεται σε μια πολύ επικίνδυνη φάση της ιστορίας του, το εβραϊκό κράτος θα χρειαστεί όλη τη διεθνή υποστήριξη που μπορεί να λάβει - στρατιωτική, οικονομική και διπλωματική.
Ένας πόλεμος κατά της τρομοκρατίας μπορεί επίσης να βλάψει την κοινωνία που τον διεξάγει. Περισσότεροι από 30.000 Αμερικανοί στρατιώτες αυτοκτόνησαν αφότου υπηρέτησαν στο Ιράκ και το Αφγανιστάν: πάνω από τρεις φορές περισσότεροι από όσους πέθαναν στη μάχη. Η οργή κατά της ελίτ και το «αμερικανικό μακελειό» που οδήγησαν στην άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ το 2016 συνδέονται στενά με τα κοινωνικά ερείπια που προκάλεσαν οι πόλεμοι που διεξήγαγε η Αμερική μετά την 11η Σεπτεμβρίου.
Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας ενώνει μια χώρα βραχυπρόθεσμα, αλλά μπορεί να τη διαλύσει μακροπρόθεσμα. Αυτό είναι επίσης ένα μάθημα που ένα τραυματισμένο Ισραήλ πρέπει να σκεφτεί, πριν να είναι πολύ αργά.