Από το ρημαγμένο εμπορικό κέντρο Neptune Magnet Mall στο Μουμπάι, ένας κολοσσός της διεθνούς πετρελαϊκής ναυτιλίας έχει αναδυθεί τους τελευταίους 18 μήνες, φαινομενικά από το πουθενά.
Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η εταιρεία έχει αγοράσει περισσότερα τάνκερ πετρελαίου απ’ ότι οποιοσδήποτε άλλος, με αποτέλεσμα να μετατραπεί από μια άγνωστη ινδική ναυτιλιακή επιχείρηση σε έναν από τους μεγαλύτερους πλοιοκτήτες του κόσμου.
Η Gatik Ship Management είχε μόλις δυο δεξαμενόπλοια χημικών το 2021. Μέχρι τον Απρίλιο είχε αποκτήσει έναν στόλο 58 πλοίων με εκτιμώμενη συνδυασμένη αξία 1,6 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με την VesselsValue.
Εν τούτοις, η προέλευση και η ιδιοκτησία της επιχείρησης παραμένουν μυστήριο, ενώ τα εταιρικά της αρχεία είναι ελάχιστα. Ο όμιλος ενεγράφη ως εξαγωγέας στην Ινδία στις 31 Μαρτίου του τρέχοντος έτους, αλλά δεν εμφανίζεται στο επίσημο εταιρικό μητρώο της Ινδίας.
Ένα σημαντικό στοιχείο είναι πως η Gatik μοιράζεται μια διεύθυνση στο μίζερο εμπορικό κέντρο με την εγγεγραμμένη στο Μουμπάι εταιρεία Buena Vista Shipping, άλλη μια ακόμα σχετικά άγνωστη επιχείρηση που πριν από δυο χρόνια ανέφερε πως είχε περιουσιακά στοιχεία λίγο περισσότερα από 100.000 δολαρίων.
Ποιος είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης της Buena Vista Shipping και ποιος χρηματοδότησε την ταχεία επέκταση του στόχου της Gatik έχει μπερδέψει την πετρελαϊκή αγορά. Αλλά ναυλομεσίτες, αναλυτές και traders εμπορευμάτων υποπτεύονται πως υπάρχει σχέση με τον μεγαλύτερο πελάτη της: τον ρωσικό πετρελαϊκό κολοσσό Rosneft.
Ο νεοαποκτηθείς στόλος της Gatik έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό για τη μεταφορά πετρελαίου από τη Ρωσία κυρίως προς λιμάνια στην Ινδία, όπως δείχνουν τα δεδομένα παρακολούθησης δεξαμενόπλοιων. Ανάλυση των δεδομένων της εταιρείας analytics Kpler, την οποία πραγματοποίησαν οι Financial Times, δείχνει πως ο ινδικός όμιλος έχει μεταφέρει τουλάχιστον 83 εκατ. βαρέλια ρωσικού αργού και πετρελαϊκών προϊόντων –αρκετά για να καλυφθεί η συνολική πετρελαϊκή ζήτηση του Ηνωμένου Βασιλείου για περισσότερο από δυο μήνες. Πάνω από το ήμισυ αυτών έχει προέλθει από τη Rosneft. Τα συνολικά στοιχεία πιστεύεται πως είναι ακόμα μεγαλύτερα από αυτά που έχει η Kpler.
«Ήταν αναπόφευκτο μετά τις κυρώσεις της Δύσης πως οι ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες θα ήθελαν να μπουν στη ναυτιλία και νομίζω πως η Gatik είναι το απόλυτο παράδειγμα αυτού», λέει ο επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης αργού πετρελαίου της Kpler, Viktor Katona.
«Μια εταιρεία σε μια χώρα που έχει χαρακτηριστεί ως φιλική προς το ρωσικό κράτος, εμφανίζεται από το πουθενά, αγοράζει έναν τεράστιο αριθμό δεξαμενόπλοιων μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο, και σχεδόν αποκλειστικά εξυπηρετεί ρωσικές ροές».
Οι δυτικές κυρώσεις στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου ως αντίδραση στην πλήρη εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 έχουν αναδιαμορφώσει τελείως τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου. H Rosneft, ο πετρελαϊκός κολοσσός που ελέγχεται από το Κρεμλίνο και είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός της Ρωσίας, βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Ο Ίγκορ Σέτσιν, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας και στενός σύμμαχος του Πούτιν, είναι ένας από τους πιο σκληροπυρηνικούς του Κρεμλίνου –με το παρατσούκλι Darth Vader.
Η ΕΕ έχει επιβάλει μια σειρά περιορισμών στο ρωσικό αργό, προσφάτως ένα πλαφόν στην τιμή του πετρελαίου που διαχειρίζονται οι ευρωπαϊκές εταιρείες· οι μεγαλύτεροι πελάτες της Rosneft, οι Trafigura και Vitol, απέρριψαν τις συμφωνίες που είχαν συνάψει πέρυσι. Μετά τις κυρώσεις, το Νέο Δελχί έχει επιλέξει να αυξήσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, αντί να επιβάλλει το ίδιο κυρώσεις ή να ακολουθήσει το πλαφόν τιμών που επέβαλαν οι G7.
Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο εμφανίστηκε η Gatik. Η VesselsValue, που παρακολουθεί τις πωλήσεις δεξαμενόπλοιων, υπολογίζει πως η Gatik έχει αγοράσει τουλάχιστον 56 πλοία από τον Μάρτιο του 2022, συμπεριλαμβανομένων 13 πλοίων μόνο τον Δεκέμβριο, όταν ξεκίνησε το εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο.
Οι αγορές έφεραν την Gatik μεταξύ των μεγαλύτερων πλοιοκτητών δεξαμενόπλοιων του κόσμου, σύμφωνα με την Rebecca Galanopoulos της VesselsValue. «Για να το κάνουμε πιο ξεκάθαρο, από τα σχεδόν 14.000 εν ενεργεία δεξαμενόπλοια, η πλειονότητα αυτών των εταιρειών - 1.361 - κατέχουν λιγότερα από 10 εν ενεργεία δεξαμενόπλοια- μόνο 20 εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Gatik, κατέχουν 50 ή περισσότερα".
Τα πλοία έχουν επίσης χαθεί στη σκιά. Μέχρι πρόσφατα, στα τέλη Μαρτίου, τουλάχιστον 35 από τα πλοία της Gatik διέθεταν δυτική ασφάλιση - όρος της οποίας είναι η τήρηση του ανώτατου ορίου τιμών της G7 στις πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου που επιβλήθηκε από τον περασμένο Δεκέμβριο. Στις αρχές Απριλίου, ωστόσο, κανένα από τα πλοία της Gatik δεν διέθετε ασφάλιση από κανέναν από τους αναγνωρισμένους μεγάλους αμοιβαίους παρόχους.
Τα γερασμένα πλοία του αυξανόμενου στόλου της Gatik είχαν προηγουμένως μεταφέρει αργό πετρέλαιο σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τα ναυτιλιακά αρχεία. Μόλις αποκτήθηκαν από τον ινδικό όμιλο, άρχισαν να επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στη διαδρομή Ρωσία-Ινδία.
Με τον τρόπο αυτό, η Gatik, που στα σανσκριτικά σημαίνει «ταχύτητα», συνέβαλε στη διευκόλυνση μιας από τις σημαντικότερες αλλαγές στις ροές πετρελαίου εδώ και δεκαετίες. Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία προμήθευε λιγότερο από το 1% του αργού πετρελαίου της Ινδίας. Τώρα αντιπροσωπεύει περίπου το 30%, σύμφωνα με τις επίσημες εμπορικές στατιστικές.
Το Νέο Δελχί δεν επέπληξε δημοσίως τη Ρωσία για την εισβολή και σε αντάλλαγμα επωφελήθηκε από εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου, τα οποία συχνά πωλούνται με μεγαλύτερη έκπτωση από ό,τι σε άλλους αγοραστές.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2023, το πετρέλαιο που αγόρασε η Ινδία κόστιζε 48,03 δολάρια το βαρέλι πριν από την αποστολή- 10 δολάρια λιγότερο από τον μέσο όρο που πλήρωναν άλλες χώρες, σύμφωνα με έρευνα της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου που βασίστηκε σε αρχεία πώλησης ρωσικού πετρελαίου.
Μέσω τέτοιων συμφωνιών, η Ινδία απορρόφησε το μεγαλύτερο μέρος του λεγόμενου αργού πετρελαίου των Ουραλίων που η Ρωσία εξήγαγε προηγουμένως στην αγορά της ΕΕ. Ωστόσο, ορισμένα ινδικά διυλιστήρια έχουν διαμαρτυρηθεί ότι το βαρύ ρωσικό μείγμα έχει φράξει τον παλιό εξοπλισμό των διυλιστηρίων, σύμφωνα με τρεις ανθρώπους που γνωρίζουν το θέμα.
Σε απάντηση, ο Σέτσιν της Rosneft υπέγραψε τον Μάρτιο συμφωνία με την Indian Oil Corporation, το κορυφαίο διυλιστήριο της χώρας, για την περαιτέρω αύξηση των εξαγωγών πετρελαίου στην Ινδία και τη «διαφοροποίηση των μειγμάτων». Η Rosneft ήταν η μόνη ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία με παρουσία στην Ινδία πριν από τον πόλεμο λόγω της συμμετοχής της στο διυλιστήριο Nayara στο Γκουτζαράτ, σημείωσε ο Katona της Kpler. «Είχαν ήδη πάτημα στη χώρα και καταλαβαίνουν πώς γίνονται οι business», είπε.
Η ακριβής φύση της σχέσης μεταξύ της Gatik και της Rosneft είναι ασαφής: η Buena Vista, μέλος του προσωπικού της οποίας είπε πως η Gatik είναι «μέρος» του ομίλου, αρνήθηκε να απαντήσει στα ερωτήματα των FT. Αλλά η σχέση είναι ξεκάθαρα στενή.
Ινδοί αξιωματούχοι που εμπλέκονται στην αγορά πετρελαίου για τα διυλιστήριά τους έχουν πει στους FT πως είχαν συναλλαγές άμεσα με τη Rosneft και όχι μέσω μεσαζόντων. Τα φορτία επίσης πωλούνται τώρα με βάση «το κόστος, την ασφάλιση και τον ναύλο» -κάτι που σημαίνει πως η Rosneft είναι υπεύθυνη για την παράδοση του αργού σε λιμάνια-προορισμούς στην Ινδία –αντί για τη βάση «free on board» βάση την οποία προτιμούσε η Rosneft πριν τον πόλεμο, όταν οι αγοραστής οργάνωνε τη μεταφορά.
Ο Σέτσιν, ένας bon vivant που του αρέσει το κρασί, το κυνήγι και η τζαζ, είναι ένας άνθρωπος που γενικά προκαλεί φόβο στη Μόσχα λόγω των δεσμών του με τις υπηρεσίες ασφαλείας. Πρώην στρατιωτικός μεταφραστής που μιλά καλά ισπανικά και πορτογαλικά, ο Σέτσιν έχει επίσης κάνει τη Rosneft ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την εξωτερική πολιτική της Ρωσίας στο εξωτερικό. Αλλά οι κυρώσεις κατά της εταιρείας έχουν δημιουργήσει προκλήσεις για τον ρόλο της ως της κορυφαίας εταιρείας εξαγωγής πετρελαίου της Ρωσίας.
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, η Rosneft δεν διέθετε δικό της σημαντικό στόλο, και βασίζονταν στους αγοραστές για τη μεταφορά του πετρελαίου της. Έκανε μια σύντομη προσπάθεια να κατασκευάσει δεξαμενόπλοια το 2014 με τη ρωσική κατασκευάστρια εταιρεία Zveda, αλλά το σχέδιο σημείωσε μικρή πρόοδο, εν μέρει επειδή η Rosneft δεν πίστεψε ποτέ ότι η Δύση θα διακινδύνευε να διαταράξει τις παγκόσμιες ροές πετρελαίου εμποδίζοντας την πρόσβαση της Ρωσίας στη ναυτιλία, δήλωσε στους FT πρόσωπο που βρίσκεται κοντά στη Rosneft.
Όμως οι κυρώσεις και οι περιορισμοί σήμαιναν ότι η Rosneft και άλλοι Ρώσοι παραγωγοί έπρεπε όχι μόνο να βρουν νέους πελάτες, αλλά και πλοία για τη μεταφορά του πετρελαίου. Καθώς οι τιμές που πληρώνονταν για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου αυξήθηκαν, ένας παγκόσμιος «στόλος-φάντασμα» με πλοία η ιδιοκτησία των οποίων είναι ασαφής και που ήταν πρόθυμη να ρισκάρει τις κυρώσεις, αυξήθηκε για να εξυπηρετήσει αυτή την προσοδοφόρα νέα αγορά.
Στο Μουμπάι, οι επισκέψεις στα γραφεία των ινδικών εταιρειών δίνουν ελάχιστες επιπλέον απαντήσεις για τις εταιρείες Gatik και Buena Vista. Στην πρώην διεύθυνση που είχε δοθεί και για τις δύο εταιρείες στο εμπορικό κέντρο, η αλληλογραφία που απευθυνόταν στη μυστηριώδη εταιρεία ήταν στοιβαγμένη στο πάτωμα. Πολλές ναυτιλιακές εταιρείες εδρεύουν στο εμπορικό κέντρο Neptune Magnet Mall.
Στις 31 Μαρτίου, η Gatik Ship Management χρησιμοποίησε τη διεύθυνση του εγκαταλελειμμένου γραφείου στο εμπορικό κέντρο όταν εγγράφηκε ως εμπορικός εξαγωγέας στη Γενική Διεύθυνση Εξωτερικού Εμπορίου της Ινδίας.
Πρόσφατα, η Buena Vista μετεγκαταστάθηκε σε ένα νέο, λαμπερό κτίριο σε ένα από τα πλουσιότερα προάστια της πόλης που βρίσκεται δίπλα σε μια λίμνη. Ένας υπάλληλος επιβεβαίωσε ότι η Gatik ήταν «μέρος» του ομίλου πριν αρνηθεί να απαντήσει σε περαιτέρω ερωτήσεις. Η διοίκηση ήθελε να κρατήσει «χαμηλό προφίλ», δήλωσε το άτομο.
Η Buena Vista δεν απάντησε σε αιτήματα για σχόλια.
Οι εγγεγραμμένοι διευθυντές της Buena Vista είναι δύο Ινδοί υπήκοοι, ο Umesh Suvarna Vasu και ο John Pinto Agnelo, ενώ η εταιρεία έχει επίσης γραφείο στο Ντουμπάι. Οι ναυτικοί πίνακες ευρέσεως εργασίας δείχνουν ότι η εταιρεία έχει προσλάβει για διάφορους ρόλους τον τελευταίο χρόνο, συμπεριλαμβανομένων των αρχιμαγείρων και των πετρελαιοδηγών. Άνθρωποι στο εμπορικό κέντρο που στεγαζόταν το παλιό γραφείο της Buena Vista είπαν ότι η εταιρεία έκανε πολλές προσλήψεις πριν από τη μετεγκατάστασή της.
Όλα τα πλοία της Gatik, εκτός από δύο, είναι νηολογημένα σε εταιρείες που έχουν στην κατοχή τους ένα μόνο πλοίο και οι οποίες είναι εγγεγραμμένες στις Νήσους Μάρσαλ και η ιδιοκτησία των εταιρειών αυτών δεν είναι δημόσια.
Ωστόσο, σε ένα άρθρο του 2016 στο ρωσικό περιοδικό Pioneer σχετικά με την αγάπη του για την τζαζ, ο Σέτσιν μίλησε με λυρισμό για ένα από τα αγαπημένα του συγκροτήματα, την «υπέροχη» κουβανική ορχήστρα, το Buena Vista Social Club.
Είτε από σύμπτωση είτε εσκεμμένα, ένα από τα πλοία του στόλου της Gatik ονομάζεται Buena Vista. Το όνομα του εγγεγραμμένου ιδιοκτήτη του στις Νήσους Μάρσαλ: Social Club Inc...