O Βλαντιμίρ Πούτιν υπονόησε αυτή την εβδομάδα ποιος ήταν ο εγκέφαλος πίσω από τον πιο βάρβαρο βομβαρδισμό που εξαπέλυσε η Ρωσία από το ξεκίνημα της εισβολής της στην Ουκρανία.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμα στο οποίο εξύμνησε την επιχείρηση και προειδοποίησε ότι θα ακολουθήσουν και άλλες, ο Ρώσος πρόεδρος ανέφερε τη Δευτέρα ότι οι επιθέσεις σε διάφορες πόλεις στην Ουκρανία – οι οποίες αποτελούν αντίποινα για την επίθεση στη γέφυρα Κερτς που συνδέει τη Ρωσία με την προσαρτημένη ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας – διατάχτηκαν «με προτροπή του υπουργείου Άμυνας».
Το σχόλιο φωτογράφιζε τον Σεργκέι Σουροβίκιν, έναν σκληροπυρηνικό στρατηγό που είχε αναλάβει τη θέση του νέου διοικητή των ρωσικών δυνάμενων στην Ουκρανία δύο ημέρες νωρίτερα.
Επιλέγοντας έναν άνθρωπο που έχει λάβει στο παρελθόν παρατσούκλια όπως «Στρατηγός Αρμαγεδδών» και «ο βάναυσος», ο Πούτιν έστειλε σήμα ότι θα αντιδράσει στις αποτυχίες της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης με κλιμάκωση του πολέμου, εκτιμούν αναλυτές.
«Ο Σουροβίκιν είναι σαν τον στρατάρχη Ζούκοφ», τον διοικητή του Κόκκινου Στρατού της Σοβιετικής Ένωσης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, δήλωσε ο Ρουσλάν Πουκχόφ, διευθυντής του Κέντρου Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών, μια δεξαμενή σκέψης. «Είναι ένας σκληρός τύπος που ξέρει πώς να διαχειρίζεται έναν πόλεμο. Είναι ένα πραγματικό κτήνος, όχι κάποιος χαζός τύπος που πίνει βότκα ή ένας ψευτοδιανοούμενος. Είναι πραγματικός μαχητής ο οποίος δεν φοβάται να πεις στους ανώτερους την αλήθεια» πρόσθεσε.
Πρώην επικεφαλής της ρωσικής αεροπορίας, ο Σουροβίκιν ανέλαβε τα ηνία καθώς η επτάμηνη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία έχει φτάσει στο πιο δύσκολο σημείο για τη Μόσχα. Τις τελευταίες εβδομάδες, η Ουκρανία έχει ανακτήσει εδάφη από τη Ρωσία παρά την απόφαση του Πούτιν να προσαρτήσει μονομερώς τέσσερις περιοχές στα νοτιοανατολικά – φέρνοντας τη Μόσχα στην ταπεινωτική θέση να χάσει γη που είχε ανακηρύξει ως ρωσική λίγες ημέρες νωρίτερα.
Έκτοτε, το Κρεμλίνο έχει επιτρέψει να αναπτυχθεί ένα κύμα δημόσιας κριτικής κατά των ένοπλων δυνάμεων, καθώς τα προβλήματα του στρατού όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, τα πυρομαχικά και την επιμελητεία, όπως επίσης και η άκρως αντιδημοφιλής κίνηση επιστράτευσης, έχουν γίνει πολύ κραυγαλέα για να αγνοηθούν.
«Τα ρωσικά στρατιωτικά προβλήματα δεν είναι από αυτά που μπορούν να επιλυθούν με το διορισμό διαφορετικού διοικητή», τόνισε ο Μάικλ Κόφμαν, στρατιωτικός αναλυτής και διευθυντής στο Πρόγραμμα Σπουδών για τη Ρωσία στο CNA, μια αμερικανική δεξαμένη σκέψης στον τομέα της άμυνας. «Αλλά αν κοιτάξετε την απόδοση [του Σουροβίκιν] από το καλοκαίρι [όταν διοικούσε τα ρωσικά στρατεύματα στο νότιο μέτωπο], οι ρωσικές δυνάμεις στον Νότο τα πήγαν τα λιγότερο άσχημα».
Ο Σουροβίκιν, 56 ετών, είναι διαβόητος για τις εκστρατείες του στη Συρία, όπου υπηρέτησε δύο θητείες ως διοικητής των ρωσικών δυνάμεων που στήριξαν το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τον κατονόμασε μεταξύ των αξιωματούχων που «μπορεί να φέρουν την ευθύνη» για επιθέσεις εναντίον αμάχων, υποστηρίζοντας σε έκθεση του 2020 ότι είχε διατάξει επιθέσεις σε σπίτια, σχολεία και νοσοκομεία. Σε ευθυγράμμιση με αυτές τις τακτικές, ρωσικοί πύραυλοι τη Δευτέρα και την Τρίτη έπληξαν μη στρατιωτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένης μιας παιδικής χαράς στο Κίεβο, παρά τους συνεχιζόμενους ισχυρισμούς της Μόσχας ότι στοχοποιήθηκαν μόνο στρατιωτικές τοποθεσίες.
Ουκρανοί αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν ότι ο διορισμός του Σουροβίκιν και οι πρόσφατες αεροπορικές επιδρομές αποτελούν μέρος μιας εκστρατείας εκφοβισμού.
«Κάθε κλιμάκωση φέρνει πιο επικίνδυνους ανθρώπους. Αυτός ο τύπος ήταν γνωστός ως ο χασάπης της Συρίας. Έφεραν έναν κακό για να μας τρομάξουν. Αλλά δεν θα φοβηθούμε», δήλωσε ο Βαντίμ Πριστάικο, πρεσβευτής της Ουκρανίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Επιτέλους κατάλαβαν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα στο έδαφος... Έφεραν λοιπόν έναν τύπο της αεροπορίας να δοκιμάσει. Για μένα, αυτό σημαίνει ότι ο Πούτιν είναι πραγματικά απογοητευμένος, πραγματικά απελπισμένος».
Ο διορισμός του Σουροβίκιν μπορεί επίσης να κατευνάσει τους Ρώσους σκληροπυρηνικούς που έχουν ζητήσει χτυπήματα στην κρίσιμη υποδομή της Ουκρανίας, λένε αναλυτές.
Είχε τη φήμη του αδίστακτου από την απόπειρα πραξικοπήματος του 1991 από σοβιετικούς σκληροπυρηνικούς, όταν ηγήθηκε μιας στρατιωτικής μονάδας που στάλθηκε για να καταπνίξει τις διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας. Το πραξικόπημα απέτυχε και ο Σουροβίκιν φυλακίστηκε για έξι μήνες αφού τα στρατεύματα υπό τη διοίκηση του σκότωσαν τρεις άοπλους διαδηλωτές. Όμως οι κατηγορίες σε βάρος του αποσύρθηκαν και αφέθηκε ελεύθερος και προήχθη.
Η μετέπειτα καριέρα του Σουροβίκιν σημαδεύτηκε από βάρβαρες ενέργειες και παραβιάσεις του νόμου που έμειναν ατιμώρητες, σύμφωνα με τον Ίλια Βενιάβκιν, ιστορικό ο οποίος έχει γράψει για τον στρατηγό. «Είναι κάποιος που είναι έτοιμος να εκπληρώσει εντολές ό,τι κι αν συμβεί και δεν παραδέχεται ποτέ κανένα λάθος» σημείωσε. «Και θα πουν ότι τα έκανε όλα σωστά και έτσι θα είναι ακόμα πιο σκληρός την επόμενη φορά».
Το 1995, ο Σουροβίκιν συνελήφθη για εμπορία όπλων και του επιβλήθηκε ποινή με αναστολή η οποία αργότερα ανατράπηκε. Το 2004, υφιστάμενος στη μονάδα του τον κατηγόρησε ότι τον ξυλοκόπησε, ενώ ένας άλλος αυτοκτόνησε αφότου ο Σουροβίκιν τον επέκρινε. Κατά τη διάρκεια της αιματηρής εκστρατείας της Ρωσίας στην Τσετσενία στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ο Σουροβίκιν ορκίστηκε να σκοτώσει τρεις Τσετσένους για κάθε στρατιώτη που έχανε. Η Memorial, η παλαιότερη οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ρωσίας, κατηγόρησε τη μονάδα του για εγκλήματα πολέμου, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων, εξαναγκαστικών εξαφανίσεων και τουλάχιστον μία δολοφονία.
Παρά τη φήμη του, ο Σουροβίκιν έχει δείξει ότι είναι ικανός να εμπνέει τους άνδρες του, είπε ο Πουκχόφ του Κέντρου Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών. «Έχει περάσει από τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων δύο θητειών στη φυλακή, και ακόμη και αυτό δεν τον έσπασε. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να εμπνεύσει τα στρατεύματα και να έχει φήμη σε όλες τις ένοπλες δυνάμεις».
Η φήμη του στρατηγού βοήθησε να υπάρξουν θετικά σχόλια από μερικούς από τους πιο σκληρούς επικριτές του ρωσικού στρατού, όπως ο ισχυρός άνδρας της Τσετσενίας Ραμζάν Καντίροφ και ο Εβγένι Πριγκόζιν, ιδρυτής της ρωσικής ομάδας μισθοφόρων Wagner.
Ο Καντίροφ είπε ότι ήταν «100% ικανοποιημένος» με τη διεξαγωγή του πολέμου μετά τα χτυπήματα της Δευτέρας, ενώ ο Πριγκόζιν αποκάλεσε τον Σουροβίκιν «θρυλικό» και είπε ότι η ρεβανσιστική εικόνα του ήταν κάτι που επιδιώκει όλη η Ρωσία.«Ο Σουροβίκιν δεν είχε χρόνο να βάλει όλα τα πυρομαχικά του στη δεξαμενή του τον Αύγουστο του 1991» τόνισε σε μήνυμα του στο Telegram ο Πριγκόζιν το Σαββατοκύριακο. «Αν είχε, θα ζούσαμε σε μια εντελώς διαφορετική χώρα, μια χώρα 10 φορές πιο ισχυρή».
Οι έπαινοι από τους σκληροπυρηνικούς υποδηλώνουν ότι ο Σουροβίκιν συμμερίζεται το αίτημά τους για την επιστράτευση των ρώσων εφέδρων ως «τροφή για κανόνια», δήλωσε ο Κιρίλ Ρογκόφ, επισκέπτης ερευνητής στο Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών στη Βιέννη.
Η απόφαση του Πούτιν γύρισε μπούμερανγκ στο εσωτερικό, με περισσότερους ανθρώπους να καταφεύγουν στο Καζακστάν για να ξεφύγουν από το στρατό από αυτούς που τελικά επιστρατεύτηκαν. Αλλά η πρόσκληση επιπλέον 200.000 ανδρών επιτρέπει στη Ρωσία να πολεμήσει χωρίς να ανησυχεί για μεγάλες απώλειες, είπε ο Ρογκόφ. «Τους τελευταίους μήνες, έπρεπε να προσέχουν πόσους άντρες χάνουν, γιατί οι μισθοφόροι στρατιώτες απλώς έσκιζαν τα συμβόλαιά τους και έτρεχαν σε φυγή», είπε ο Ρογκόφ. «Τώρα μπορούν να σταματήσουν να προβληματίζονται για μεγάλες απώλειες».
Ο διορισμός του Σουροβίκιν «ταιριάζει στην παραδοσιακή μυθολογία: υπάρχουν άχρηστοι διοικητές που οδηγούν τον ρωσικό στρατό στην ήττα και πρέπει να βρεθεί ένας άγριος πολεμιστής που μπορεί να ανατρέψει τον πόλεμο, να τακτοποιήσει τις προμήθειες και να χρησιμοποιήσει σιδηρά πυγμή για να αποκαταστήσει την τάξη» υπογράμμισε ο ιστορικός Βενιάβκιν.
Ο Πούτιν φαίνεται ότι αποφάσισε ότι «η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε επειδή δεν είχε ανθρώπους έτοιμους να χρησιμοποιήσουν ακραία βία» πρόσθεσε. «Επομένως τώρα, αν έχουμε μια γεωπολιτική απειλή που ορίζεται μόνο από τον Πούτιν και τους ανθρώπους στην εξουσία, είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε δύναμη κρίνουν κατάλληλη για να αμυνθούν εναντίον της».