Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες άτακτες φυγές ξένων επιχειρήσεων που έχει δει ποτέ μια χώρα.
Επενδύσεις που συσσωρεύτηκαν με την πάροδο των ετών, συνολικού ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκκαθαρίζονται ή πωλούνται. Αλλά η διαδικασία απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί, ακόμη και από εταιρείες που δεσμεύτηκαν να αποχωρήσουν, και η Μόσχα έχει κλιμακώσει την απάντησή της. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε την περασμένη εβδομάδα να μεταβιβαστούν όλα τα δικαιώματα του τεράστιου έργου υγροποιημένου φυσικού αερίου Sakhalin-2 σε ρωσική οντότητα -πρόκειται για την πρώτη φορά που το Κρεμλίνο εθνικοποιεί μια εταιρεία από τότε που ξεκίνησε η εταιρική μαζική φυγή.
Οι εταίροι στο Sakhalin-2 στην Απω Ανατολή -Shell, Mitsubishi και Mitsui- έχουν στη διάθεσή τους ένα μήνα για να αποφασίσουν εάν θα παραμείνουν συμμέτοχοι στη νέα οντότητα ή αν θα φύγουν, κινδυνεύοντας να μην αποζημιωθούν πλήρως. Η Shell είχε απομειώσει περισσότερο από το ήμισυ της προηγούμενης λογιστικής της αξίας 3 δισ. δολαρίων για το εγχείρημα, αλλά οι όποιες ελπίδες να πουλήσει το μερίδιό της, ενδεχομένως σε έναν κινέζο αγοραστή, είναι πλέον περίπλοκες.
Οι Ιάπωνες εταίροι είναι πιθανό να παραμείνουν. Η Ιαπωνία λαμβάνει σχεδόν το ένα δέκατο του φυσικού της αερίου από ρωσικό LNG. Η κίνηση του Κρεμλίνου φαίνεται να στοχεύει στη διασφάλιση της παραγωγής, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει στο αδελφό εγχείρημα, το Sakhalin-1, όπου η παραγωγή έχει μειωθεί κατά 80% από τότε που η ExxonMobil υποσχέθηκε να αποχωρήσει τον Μάρτιο.
Η υπόθεση τονίζει το γεγονός ότι το να φύγεις από τη Ρωσία είναι πολύ πιο δύσκολο από το να δηλώσεις την πρόθεσή σου να φύγεις. Οι εταιρείες αντιμετωπίζουν δύσκολα νομικά, λειτουργικά και ηθικά ζητήματα. Κάποιοι που δήλωσαν ότι θα φύγουν δεν το έκαναν πλήρως, προκαλώντας κατηγορίες για υποκρισία κατά των δυτικών επιχειρήσεων. Μια βάση δεδομένων του Yale School of Management αναφέρει ότι περισσότερες από 1.000 εταιρείες έχουν ανακοινώσει εθελοντική περικοπή των δραστηριοτήτων στη Ρωσία, εκ των οποίων οι 305 έχουν «κόψει καθαρά» τις δραστηριότητες -αλλά άλλες 243 τις συνεχίζουν κανονικά.
Ενώ οι απομειώσεις μπορεί να είναι δαπανηρές, μια μελέτη του Yale από τα τέλη Φεβρουαρίου έως τον Απρίλιο έδειξε ότι οι αγορές «ανταμείβουν» τις εταιρείες που εγκατέλειψαν τη Ρωσία. Τα κέρδη ιδίων κεφαλαίων για εταιρείες που βγήκαν «ξεπέρασαν κατά πολύ» το εφάπαξ κόστος απομείωσης για τη μείωση των αξιών των περιουσιακών στοιχείων.
Αλλά οι εταιρείες που αποχωρούν έχουν περιορισμένες επιλογές. Το κλείσιμο θα μπορούσε να αφήσει άνεργους Ρώσους υπαλλήλους· εν μέρει για αυτόν τον λόγο, το Κρεμλίνο αρχικά απείλησε να κρατικοποιήσει περιουσιακά στοιχεία των εταιρειών που αποχωρούσαν, αλλά πριν από την περασμένη εβδομάδα είχε δείξει ελάχιστα σημάδια να το πράξει. Η εύρεση αγοραστών μπορεί να είναι δύσκολη, όταν τόσες πολλές επιχειρήσεις φεύγουν. Μερικές, όπως η McDonald's, έχουν πουλήσει σε Ρώσους αγοραστές, αλλά οι πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, εάν προεξοφληθούν, συνεπάγονται μεταφορά αξίας στη Ρωσία, κάτι που μπορεί να μοιάζει λάθος. Ορισμένες εταιρείες προσπάθησαν να απομονώσουν περιουσιακά στοιχεία από τις ίδιες και από Ρώσους αγοραστές, αλλά αυτό είναι νομικά περίπλοκο.
Πολλές ξένες επιχειρήσεις έχουν μια κατανοητή αίσθηση ηθικής ευθύνης προς το εγχώριο προσωπικό - ειδικά όταν τα κανάλια προπαγάνδας της Μόσχας απεικονίζουν τις δυτικές χώρες ως εμπλεκόμενες σε μια αδικαιολόγητη εκστρατεία εναντίον της Ρωσίας και του λαού της. Ωστόσο, οι δυτικές κυβερνήσεις είναι ενωμένες ενάντια στον απρόκλητο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, αποφεύγοντας ταυτόχρονα την άμεση στρατιωτική ανάμειξη υπό τον φόβο της ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης. Αντ' αυτού επέλεξαν να πιέσουν τη Μόσχα με οικονομικά μέσα. Οι πληθυσμοί τους καλούνται να κάνουν θυσίες της εκτίναξης των τιμών και των πιθανών ελλείψεων ενέργειας.
Υπάρχει μια πειστική περίπτωση για τις περισσότερες δυτικές εταιρείες -εκτός από αυτές που πωλούν, ας πούμε, ζωτικής σημασίας φάρμακα- να συμμετάσχουν σε αυτήν την προσπάθεια. Εάν πρέπει να κλείσουν τις ρωσικές επιχειρήσεις, θα πρέπει να προσφέρουν στο τοπικό προσωπικό τους ίδιους όρους όπως αν αποσύρονταν για καθαρά επαγγελματικούς λόγους. Υπάρχει και άλλος τρόπος για βοηθήσουν. Με το κόστος ανάκαμψης να ανέρχεται πλέον σε περισσότερα από 750 δισ. δολάρια, οι εταιρείες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τις εκκλήσεις του προέδρου Volodymyr Zelenskyy -και να ανακατευθύνουν τις ρωσικές επενδύσεις τους, και όχι μόνο, στην Ουκρανία.