Πριν από μόλις ένα δεκαπενθήμερο οι ρωσικές δυνάμεις σφυροκοπούσαν το Χάρκοβο από τις θέσεις τους στα προάστια της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ουκρανίας.
Οι ίδιοι αυτοί στρατιώτες έχουν πλέον απωθηθεί έως και 30 χιλιόμετρα πίσω, προς τα ρωσικά σύνορα, μετά μια επιτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση που ενθαρρύνει το Κίεβο να αυξήσει τις στρατιωτικές του φιλοδοξίες και τις ελπίδες του πως θα διώξει τους εισβολείς από τη χώρα.
«Η νίκη είναι μια εξελισσόμενη έννοια» είπε αυτή τη βδομάδα στους Financial Times ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Dmytro Kuleba. Η Ουκρανία θα μπορούσε να απελευθερώσει όλα τα εδάφη της και να κερδίσει τον ρωσικό ναυτικό στόλο στη Μαύρη Θάλασσα «αν είμαστε αρκετά δυνατοί στο στρατιωτικό μέτωπο» και αν το Κίεβο λάβει «περισσότερη στρατιωτική υποστήριξη» είπε.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, που τη Δευτέρα υπέγραψε νόμο για πακέτο στήριξης της Ουκρανίας ύψους 40 δισ. δολαρίων, έχει επίσης πει πως ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin «δεν έχει τρόπο να βγει» από τον πόλεμο.
Κάποιοι Ουκρανοί πρώην αξιωματούχοι πιστεύουν πως οι δυνάμεις τους θα μπορούσαν να διώξουν τους Ρώσους στρατιώτες πριν τελειώσει η χρονιά, συμπεριλαμβανομένων αυτών στην ανατολική περιοχή Ντονμπάς όπου επικεντρώνονται τώρα οι μάχες. «Αν έχουμε όλα όσα χρειαζόμαστε μέχρι τον Ιούνιο, θα μπορούσαμε να τους βγάλουμε έξω μέχρι τον Οκτώβριο» είπε ο Andriy Zagorodnyuk, πρώην υπουργός Άμυνας και διευθυντής του Κέντρου Στρατηγικών Άμυνας του Κιέβου.
Πολλοί αμυντικοί αξιωματούχοι και αναλυτές της Δύσης είναι πιο επιφυλακτικοί.
H Avril Haines, διευθύντρια εθνικών πληροφοριών των ΗΠΑ, προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα πως η Ρωσία είναι προετοιμασμένη για μια παρατεταμένη σύρραξη και πως ο Putin εξακολουθεί να έχει στόχους που πηγαίνουν «πέραν της Ντονμπάς». Τα ρωσικά αεροπορικά πλήγματα και οι πυραυλικές επιθέσεις συνεχίζουν να πλήττουν κρίσιμες υποδομές της Ουκρανίας, από σιδηρόδρομους και εγκαταστάσεις ενέργειας, μέχρι εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων και πυρομαχικών.
«Υπάρχει ένα αναδυόμενο αφήγημα πως η Ουκρανία κερδίσει» λέει ο Samuel Cranny-Evans, στρατιωτικός αναλυτής του Royal United Services Institute, ενός think tank με έδρα στο Λονδίνο. «Μια πιο ρεαλιστική εικόνα, νομίζω, είναι πως η Ουκρανία δεν χάνει και η Ρωσία δεν κερδίζει».
Ακόμα και έτσι, η αύξηση της ουκρανικής αισιοδοξίας αντανακλά το πώς έχει αλλάξει δραματικά η στρατιωτική ισορροπία κατά τη διάρκεια των 80 ημερών του πολέμου. Πριν τις 24 Φεβρουαρίου, όταν ο Putin διέταξε την επίθεση, πολλοί νόμιζαν ως οι Ρώσοι στρατιώτες θα νικούσαν τάχιστα τις ουκρανικές δυνάμεις. Αλλά μετά την εντυπωσιακή αποτυχία της ρωσικής προέλασης στο Κίεβο και στα βόρεια της χώρας, η ψυχολογία έχει αλλάξει.
«Η νίκη είναι ένας υποκειμενικός νοητός χώρος, ένα αφήγημα, και η Ουκρανία και οι σύμμαχοί τους πρέπει να το κάνουν πιο δικό τους», λέει ο Mathieu Boulegue, senior research fellow στο πρόγραμμα Ρωσίας και Ευρασίας του think tank Chatham House. «Έχει να κάνει με το να ενισχύεις όχι μόνο αυτό που έχει χάσει η Ρωσία αλλά και αυτό που συνεχίζει να κερδίσει η Ουκρανία, και πως η υποστήριξη της Δύσης κάνει τη διαφορά».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μάχη πληροφοριών για τη μικρή πόλη Ποπάσνα στο δυτικό άκρο της περιοχής Λουχάνσκ στη Ντονμπάς. Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σημειώσει σταδιακά αυξανόμενη πρόοδο εκεί από τότε που επικέντρωσαν εκ νέου τη στρατηγική τους στην κατάληψη της τεράστιας αυτής περιοχής στα τέλη Απριλίου.
Όταν οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν την Ποπάσνα στις 8 Μαΐου, μια ημέρα πριν από τους ετήσιους εορτασμούς για την «Ημέρα της Νίκης» της Μόσχας, τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης την περιέγραψαν ως «απελευθέρωση» και «σημαντική νίκη». Τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης το χαρακτήρισαν τακτική «απόσυρση».
Εν τω μεταξύ, μια κοντινή προσπάθεια των Ρώσων να διασχίσουν ένα ποτάμι κατέληξε σε βαριά ήττα, με εικόνες από drone που δημοσιεύτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δείχνουν περισσότερα από 30 τεθωρακισμένα οχήματα να έχουν καταστραφεί ή εγκαταλειφθεί.
Η συνολική εικόνα είναι αυτή του αδιεξόδου. Η ιδιωτική ρωσική ομάδα μισθοφόρων Wagner πιστεύει ότι η Ρωσία χρειάζεται έως και 800.000 στρατιώτες για μια αποφασιστική νίκη στην Ουκρανία, σύμφωνα με κανάλι που διαχειρίζεται στο Telegram. Ωστόσο, η Ρωσία έχει μόνο περίπου 100.000 στρατιώτες στην Ουκρανία.
«Οι Ρώσοι κάθονται πίσω από την πρώτη γραμμή και βομβαρδίζουν δυνατά με πυροβολικό, αλλά δεν έχουν επαρκές πεζικό και οι συνδυασμένες οπλικές επιχειρήσεις τους παραμένουν ισχνές», είπε ο Cranny-Evans. «Οι Ουκρανοί βρίσκονται στην αντίθετη θέση: έχουν στρατεύματα και τακτικές ικανότητες, αλλά δεν διαθέτουν τη δύναμη πυρός. Το αποτέλεσμα είναι ένα κάποιο αδιέξοδο».
Για να προχωρήσει σε μια ολοκληρωτική αντεπίθεση, η Ουκρανία είπε ότι χρειάζεται περισσότερο πυροβολικό μεγάλης εμβέλειας για να επιτεθεί σε ρωσικές θέσεις βαθιά πίσω από τις γραμμές του μετώπου. Οι δυτικοί σύμμαχοι έχουν προμηθεύσει περίπου 120 πυροβόλα μακράς εμβέλειας.
Ο στρατός της Ουκρανίας χρειάζεται επίσης περισσότερα φορτηγά, τεθωρακισμένα οχήματα και καύσιμα, δήλωσε ο Myroslav Hai, αξιωματικός σε μια από τις ειδικές ταξιαρχίες της Ουκρανίας.
«Οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν περισσότερη εμπειρία, καλύτερες τακτικές, ανώτερη επιμελητεία, καλύτερη διοίκηση και έλεγχο. Γι' αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λιγότερο οπλισμό πιο αποτελεσματικά από τους Ρώσους. Αλλά δεν αρκεί να αλλάξει ο πόλεμος απόλυτα», είπε.
Η Liudmyla Buimister, βουλευτής που υπηρετεί επίσης ως διοικητής του στρατού, είπε ότι η Ουκρανία απαιτεί επίσης περισσότερα μαχητικά αεροσκάφη, οπλισμένα drones και εξελιγμένες αντιαεροπορικές άμυνες για να εξαπολύσει μια ολοκληρωτική αντεπίθεση. «Χωρίς η αεροπορική δύναμη να προστατεύει τον ουρανό, θα είναι πρόκληση η πραγματοποίηση μιας τεράστιας επίθεσης», είπε.
Μακροπρόθεσμα, η συνεχιζόμενη δυτική παροχή στρατιωτικής βοήθειας θα μπορούσε να αλλάξει την ισορροπία προς όφελος της Ουκρανίας, λένε οι αναλυτές.
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες. Το Ηνωμένο Βασίλειο εκτιμά πως 15.000 άτομα σκοτώθηκαν στα πεδία των μαχών και άλλοι περίπου 30.000 έχουν τραυματιστεί, ενώ οι Ουκρανοί λένε ότι ο αριθμός των Ρώσων νεκρών ανέρχεται σε 26.000. Και ενώ η Μόσχα μπορεί ακόμα να υπολογίζει σε τεράστιες προμήθειες πυροβολικού, Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι οι δυτικές κυρώσεις ανάγκασαν τη Ρωσία να χρησιμοποιεί τσιπ υπολογιστών από πλυντήρια πιάτων σε μέρος του στρατιωτικού της εξοπλισμού.
Εν τω μεταξύ, ο στρατός της Ουκρανίας έχει μια σταθερή βάση ανθρώπινου δυναμικού και ο δυτικός στρατιωτικός εξοπλισμός αντικαθιστά σιγά-σιγά τα όπλα της σοβιετικής εποχής, γεγονός που θα διευκολύνει την προμήθεια πυρομαχικών.
Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Ben Wallace δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι η Βρετανία υποστηρίζει επίσης οποιαδήποτε χώρα του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, όπως η Πολωνία, εάν προμηθεύσει τα αεροσκάφη MiG της Σοβιετικής εποχής στην Ουκρανία - ένα σχέδιο που ακυρώθηκε τον Μάρτιο μετά τις ανησυχίες των ΗΠΑ ότι κάτι τέτοιο θα προσκαλούσε Ρώσους αντίποινα και κλιμάκωση του πολέμου.
Ωστόσο, δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο το αν αυτή η υποστήριξη θα επιτρέψει στην Ουκρανία να ανακαταλάβει ολόκληρη τη χώρα.
«Μπροστά μας έχουμε ένα δύσκολο και μακρύ στάδιο αγώνα για την πλήρη κάθαρση της χώρας μας και την εδραίωση της κυριαρχίας εντός των κρατικών συνόρων», δήλωσε η Hanna Maliar, αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας. «Η Ρωσία έχει ακόμα πολλούς πόρους που μπορεί να χρησιμοποιήσει».