Κανείς δεν ξέρει πώς θα τελειώσει. Αλλά όλοι ξέρουμε πώς ξεκίνησε. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξαπέλυσε μια απρόκλητη επίθεση σε μια αθώα χώρα.
Έχει διαπράξει τη χειρότερη επιθετική ενέργεια σε ευρωπαϊκό έδαφος από το 1945 και έχει δικαιολογήσει αυτή την ποταπή πράξη με εξωφρενικά ψέματα. Έχει επίσης, τουλάχιστον προς το παρόν, ενώσει τη Δύση εναντίον του. Ο Πούτιν δεν είναι ο πρώτος τύραννος που συγχέει την επιθυμία για ειρήνη με τη δειλία. Τώρα όμως, έχει προκαλέσει την οργή των λαών της Δύσης. Το αποτέλεσμα είναι μια σειρά κυρώσεων στη Ρωσία τόσο εντυπωσιακή όσο και δικαιολογημένη.
Ο Πούτιν ίσως είναι ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος που έζησε ποτέ. Είναι αφοσιωμένος στην αποκατάσταση της χαμένης αυτοκρατορίας της Ρωσίας, αδιαφορώντας για τη μοίρα του λαού του και, πάνω απ' όλα, κάτοχος μιας τεράστιας πυρηνικής δύναμης. Ωστόσο, η αντίσταση εναντίον του, όσο επικίνδυνη κι αν είναι, καθίσταται απολύτως αναγκαία. Κάποιοι θα επιμείνουν ότι για τις ενέργειες του Πούτιν φταίει η Δύση και κυρίως ότι είναι αποτέλεσμα της απόφασής της να επεκτείνει το ΝΑΤΟ. Το αντίστροφο συμβαίνει.
Ο Πούτιν μάς υπενθύμισε για ποιο λόγο οι χώρες που γνώριζαν καλύτερα τη ρωσική κυριαρχία ήθελαν τόσο πολύ την επέκταση του ΝΑΤΟ. Έχει επίσης αποδείξει γιατί ήταν απαραίτητο. Η Ευρώπη χρειαζόταν προστατευμένα σύνορα μεταξύ της Ρωσίας και των πρώην κτήσεών της. Η τραγωδία της Ουκρανίας είναι ότι βρέθηκε στη λάθος πλευρά αυτής της γραμμής. Δεν αποτελούσε απειλή για τη Ρωσία, παρά μόνο επειδή ήθελε να είναι ελεύθερη. Η Ρωσία αποτελούσε απειλή για εκείνη.
Οι κυρώσεις είναι συχνά αναποτελεσματικές. Αυτές που επιβλήθηκαν αυτή τη φορά δεν θα είναι. Οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στη δευτερογενή αγορά δημοσίου χρέους στις 22 Φεβρουαρίου. Η Γερμανία ανέστειλε την πιστοποίηση του αμφιλεγόμενου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 την ίδια ημέρα. Στις 24 Φεβρουαρίου, οι ΗΠΑ, η ΕΕ και άλλα μέλη της G7 περιόρισαν τη δυνατότητα της Ρωσίας να συναλλάσσεται σε ξένα νομίσματα. Και δύο ημέρες αργότερα, ορισμένες ρωσικές τράπεζες αφαιρέθηκαν από το δίκτυο πληρωμών Swift, επιβλήθηκε πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων της Τράπεζας της Ρωσίας και απαγορεύτηκαν οι συναλλαγές με την κεντρική τράπεζα.
Μια διεξοδική ανάλυση του Ινστιτούτου Διεθνών Χρηματοοικονομικών συνοψίζει: «Αναμένουμε ότι οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν τις τελευταίες ημέρες θα έχουν δραματική επίδραση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας καθώς και στη χώρα συνολικά». Ένα μεγάλο μερίδιο των 630 δισ. δολαρίων σε ρευστά αποθέματα της χώρας θα αχρηστευτεί. Η κεντρική τράπεζα αναγκάστηκε ήδη να διπλασιάσει τα επιτόκια. Υπάρχουν μαζικές εκροές στις τράπεζες. Με εξαίρεση τον ενεργειακό τομέα, η ρωσική οικονομία ουσιαστικά απομονώνεται.
Δεν θα πονέσει όμως μόνο η Ρωσία. Το κόστος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα παραμείνει στα ύψη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, επιδεινώνοντας την παγκόσμια πληθωριστική πίεση. Οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν. Εάν η Ρωσία διακόψει τις εξαγωγές ενέργειας (με μεγάλο κόστος για την ίδια), η αναταραχή θα είναι ακόμη πιο σοβαρή. Το 9% της ακαθάριστης διαθέσιμης ενέργειας στην ευρωζώνη και στην ΕΕ συνολικά παράγεται από ρωσικό φυσικό αέριο. Αλλά ο χειμώνας, η εποχή της μεγαλύτερης ανάγκης για θέρμανση, τελειώνει.
Πέρα από αυτές τις σχετικά συγκεκριμένες επιπτώσεις, ο συνδυασμός πολέμου, πυρηνικών απειλών και οικονομικών κυρώσεων αυξάνει σημαντικά την αβεβαιότητα. Οι κεντρικές τράπεζες θα δυσκολευτούν ακόμη περισσότερο να αποφασίσουν πώς θα περιορίσουν τη νομισματική πολιτική τους. Το ίδιο ισχύει και για τις κυβερνήσεις, που προσπαθούν να μετριάσουν το πλήγμα των ενεργειακών σοκ.
Μακροπρόθεσμα, οι οικονομικές επιπτώσεις θα ακολουθήσουν τις γεωπολιτικές εξελίξεις. Εάν το αποτέλεσμα είναι ένας βαθύς και παρατεταμένος διχασμός μεταξύ της Δύσης και ενός μπλοκ με επίκεντρο την Κίνα και τη Ρωσία, θα ακολουθήσουν μεγάλες διαφοροποιήσεις στη διεθνή οικονομική δραστηριότητα. Όλοι θα προσπαθήσουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από εταίρους που θα θεωρήσουν αμφισβητούμενους και αναξιόπιστους . Η πολιτική υπερισχύει της οικονομίας σε έναν τέτοιο κόσμο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η οικονομία θα αναδιαρθρωθεί. Αλλά σε περιόδους πολέμου, η πολιτική πάντα υπερτερεί της οικονομίας. Αυτό που δεν ξέρουμε ακόμη είναι το πώς.
Πιο πολύ, σίγουρα, θα αλλάξει η Ευρώπη. Ένα τεράστιο βήμα έχει ήδη γίνει από τη Γερμανία, που αναγνώρισε ότι η στάση της μετά τον ψυχρό πόλεμο επιβάλλεται να αλλάξει. Πρέπει να γίνει η καρδιά μιας ισχυρής ευρωπαϊκής δομής ασφαλείας, ικανής να προστατευτεί από μια ρεβανσιστική Ρωσία. Κάτι τέτοιο θα απαιτήσει τεράστια προσπάθεια για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης. Είναι ίσως τραγικό, αλλά η Ευρώπη πρέπει επίσης να αναγνωρίσει ότι οι ΗΠΑ δεν θα είναι αξιόπιστοι σύμμαχοι, όσο ο Ντόναλντ Τραμπ, που βλέπει τον Πούτιν ως «ιδιοφυΐα», ηγείται του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Η Βρετανία, από την πλευρά της, πρέπει να αναγνωρίσει ότι θα είναι πάντα μια ευρωπαϊκή δύναμη. Πρέπει να δεσμευτεί πολύ πιο ουσιαστικά στην υπεράσπιση της ηπείρου, κυρίως των συμμάχων της στην Ανατολική Ευρώπη.
Όλα αυτά χρειάζονται αποφασιστικότητα και κοστίζουν χρήματα.
Σε αυτόν τον νέο κόσμο, η θέση της Κίνας θα είναι κεντρικό ζήτημα. Η ηγεσία της πρέπει να καταλάβει ότι η υποστήριξη της Ρωσίας δεν συμβιβάζεται πλέον με φιλικές σχέσεις με τις δυτικές χώρες, καθώς οι τελευταίες θα πρέπει να καταστήσουν τη στρατηγική ασφάλεια πρωταρχική επιταγή της οικονομικής τους πολιτικής. Εάν η Κίνα αποφασίσει να στηριχθεί σε έναν νέο άξονα αλυτρωτικού αυταρχισμού ενάντια στη Δύση, τότε πρέπει να ακολουθήσει παγκόσμιος οικονομικός διχασμός. Κι αυτό είναι κάτι που οι επιχειρήσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους.
Ένας πόλεμος κατόπιν επιλογής, ενάντια στα παιδιά μιας ειρηνικής δημοκρατίας, αποτελεί ενέργεια που εμείς στη Δύση δεν μπορούμε να αφήσουμε να ξεχαστεί. Ούτε μπορούμε να συγχωρήσουμε αυτούς που τον ξεκίνησαν ή αυτούς που τον υποστηρίζουν. Οι μνήμες του παρελθόντος μάς απαγορεύουν να το αφήσουμε να συμβεί. Βρισκόμαστε σε μια νέα ιδεολογική σύγκρουση, όχι μεταξύ κομμουνιστών και καπιταλιστών, αλλά μεταξύ αλυτρωτικής τυραννίας και φιλελεύθερης δημοκρατίας. Από πολλές απόψεις, αυτό είναι πιο επικίνδυνο από ό,τι ήταν ο ψυχρός πόλεμος του παρελθόντος. Ο Πούτιν κατέχει ανεξέλεγκτη και αυθαίρετη εξουσία. Όσο είναι στο Κρεμλίνο, ο κόσμος θα είναι επικίνδυνος. Δεν είναι σαφές εάν το ίδιο ισχύει και για τον Κινέζο Xi Jinping. Αλλά μπορεί να διαπιστώσουμε ότι ισχύει.
Δεν πρόκειται για σύγκρουση με τον ρωσικό λαό. Πρέπει ακόμα να ελπίζουμε ότι θα αποκτήσουν ένα πολιτικό καθεστώς αντάξιο της συνεισφοράς τους στον πολιτισμό μας. Είναι μια σύγκρουση με το καθεστώς τους. Η Ρωσία έχει εξελιχθεί σε παρία που κυβερνάται από έναν γκάνγκστερ. Δεν μπορούμε να ζούμε με ειρήνη και ασφάλεια, έχοντας τέτοιο γείτονα. Αυτή η εισβολή δεν πρέπει να γίνει ανεκτή, διότι τυχόν επιτυχία της, μας απειλεί όλους. Είμαστε σε ένα νέο κόσμο. Πρέπει να το καταλάβουμε και να πράξουμε ανάλογα.