Την ώρα που η ακραία άνοδος στις ευρωπαϊκές τιμές αερίου ταρακουνά τις αγορές, ξαφνικά ο στασιμοπληθωρισμός επανέρχεται στο προσκήνιο ως κίνδυνος που θα πρέπει οι επενδυτές να συνυπολογίζουν στο outlook τους, επισκιάζοντας την ανάκαμψη από την πανδημία της Covid-19.
Η απειλή μπορεί να απέχει πολύ από το να αποτελέσει μια επανάληψη της δεκαετίας του 1970, όταν ο διψήφιος πληθωρισμός, η αυξανόμενη ανεργία και η ισχνή οικονομική ανάπτυξη άφησαν τα σημάδια τους στη συλλογική μνήμη των αγορών. Εντούτοις, ο κίνδυνος ενός σεναρίου στασιμοπληθωρισμού, με επιβράδυνση της ανάπτυξης και αύξηση των τιμών, είναι αρκετός για να ανησυχήσει τους επενδυτές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Εν ολίγοις, ο στασιμοπληθωρισμός κινδυνεύει να υπονομεύσει τον «ρόδινο» υπολογισμό των αγορών για ισχυρή ανάπτυξη που θα στηρίζεται στη φθηνή χρηματοδότηση αέναα, που αυτή τη στιγμή προεξοφλούν οι αποτιμήσεις των assets.
Υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση από την πλευρά των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής πως οι οικονομίες βρίσκονται πιο κοντά στην πλήρη απασχόληση απ’ ό,τι νόμιζαν προηγουμένως και πως οι διαταράξεις στις προμήθειες που έχουν προκληθεί από την πανδημία θα διατηρήσουν τον πληθωρισμό σε υψηλότερο επίπεδο και για πιο μακρύ χρονικό διάστημα απ’ όσο αναμένονταν προηγουμένως.
Αυτό οδηγεί τη Federal Reserve των ΗΠΑ και την Τράπεζα της Αγγλίας προς τον περιορισμό των μέτρων τόνωσης που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της Covid-19 και έχει ενθαρρύνει τα «γεράκια» του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που ζητούν για τερματισμό των έκτακτων αγορών κρατικών ομολόγων νωρίτερα του σχεδιαζόμενου.
Η πρόσφατη άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων παγκοσμίως αποτελεί ένδειξη πως οι αγορές όχι μόνον το λαμβάνουν αυτό υπόψη αλλά επιτέλους αρχίζουν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη και τις διαταράξεις στην αλυσίδα προμηθειών.
Η άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων αντανακλά εν μέρει τις ανησυχίες πως οι συμφορήσεις στα λιμάνια και οι επιπτώσεις των μεταλλάξεων του κορωνοϊού στη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού θα σημαίνουν πως οι πιέσεις στα κόστη μπορεί να αποδειχθούν πιο αμετακίνητες παρά μεταβατικές.
Αυτές οι ανησυχίες, με τη σειρά τους, αυξάνουν τον κίνδυνο ο υψηλότερος πληθωρισμός να γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, αναγκάζοντας επιχειρήσεις να θέσουν ως προτεραιότητα την επιβίωση αντί για την ανάπτυξη, και τα κέρδη αντί για το μερίδιο της αγοράς, περνώντας τα υψηλά κόστη στους τελικούς χρήστες. Οι αυξημένες τιμές λιανικής και οι διαταραχές της αγοράς εργασίας από το άνοιγμα της οικονομίας μετά την πανδημία, θα ωθούσαν με τη σειρά τους τους εργαζόμενους να αναζητήσουν «διόρθωση» του πραγματικού εισοδήματος απαιτώντας υψηλότερους μισθούς.
Την ίδια ώρα, οι επίμονοι περιορισμοί στις προμήθειες έχουν εντείνει τις πολιτικές πιέσεις για πιο συντηρητικές δημοσιονομικές πολιτικές. Το γεγονός μαζί με την αναμενόμενη απόσυρση της στήριξης των κεντρικών τραπεζών δημιουργεί ερωτήματα αναφορικά με τη μακροβιότητα της παγκόσμιας ανάκαμψης πέραν της αρχικής ανάκαμψης τύπου V από τα πρώτα lockdowns.
Η δυναμική πίσω από το άνοιγμα της οικονομίας ξεθωριάζει και η επιχειρηματική εμπιστοσύνη στις προοπτικές της παγκόσμιας ζήτησης έχουν κορυφωθεί. Η ανάκαμψη στις επενδύσεις των ιδιωτικών επιχειρήσεων -που από μόνες τους αποτελούν βασικό παράγοντα για την άμβλυνση των προβλημάτων στις παγκόσμιες προμήθειες- βρίσκεται ακόμα στα αρχικά της στάδια και είναι ευάλωτη σε μια επιβράδυνση λόγω της αβέβαιης ζήτησης.
Η πιθανότητα πως περνάμε το ανώτατο σημείο της πραγματικής ανάπτυξης και το ανώτατο σημείο της ρευστότητας της αγοράς καθιστούν πιθανότερο οι υψηλότερες αποδόσεις των ομολόγων να προοιωνίζονται το τέλος του καλύτερου σημείου αυτού του οικονομικού κύκλου.
Τα χαμηλότερα επιτόκια της αγοράς έχουν δράσει ως κρίσιμοι μηχανισμοί σταθεροποίησης της ανάπτυξης τον τελευταίο χρόνο, δημιουργώντας σωτήριο δημοσιονομικό χώρο ώστε να μπορέσουν οι κυβερνήσεις να αντιδράσουν στις τεράστιες κοινωνικές πιέσεις της πανδημίας. Βοήθησαν επίσης ώστε να διευκολυνθεί η εταιρική αναδιάρθρωση, να δοθεί ώθηση σε μια στροφή των επιχειρήσεων προς την πράσινη τεχνολογία, να αυξηθούν και πάλι τα εταιρικά κέρδη και να μειωθούν τα πιστωτικά κόστη.
Οι υψηλότερες αποδόσεις των ομολόγων όχι μόνο θα αντιστρέψουν τα μέτρα σταθεροποίησης της ανάπτυξης, αλλά θα οδηγήσουν και τις κεφαλαιακές απώλειες στις συμμετοχές ομολόγων, θα μειώσουν την προστασία στα χαρτοφυλάκια μετοχών και θα εντείνουν τις πιέσεις στις αναδυόμενες αγορές. Τα αυξανόμενα κόστη δανεισμού θα μπορούσαν επίσης δυνητικά να ξαναξυπνήσουν τα φαντάσματα της δημοσιονομικής κρίσης του ευρώ.
Η επανεμφάνιση του πληθωρισμού θα εγείρει ερωτήματα αναφορικά με έναν βασικό παράγοντα στήριξης της αγοράς στην εποχή της Covid-19, ότι οι μεγάλες αυξήσεις της δημοσιονομικής στήριξης μπορούν να χρηματοδοτούνται από τη νομισματική επέκταση με ελάχιστες επιπτώσεις.
Οι επενδυτές σε μεγάλο βαθμό το θεωρούσαν αυτό δεδομένο μέχρι τώρα. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής αντιμετωπίζουν μια πρωτοφανή νέα πρόκληση για να βρουν μια ομαλή έξοδο προς την εποχή της «νέας κανονικότητας».
Αυτό δεν σημαίνει μόνο ότι πρέπει να μετριαστεί η υπερδιέγερση των σημερινών μέτρων τόνωσης της ζήτησης για να αντιμετωπιστεί η αυτοεκπληρούμενη ψυχολογία των δημόσιων φόβων του πληθωρισμού. Η επιτακτική ανάγκη είναι να δημιουργηθούν πιο στοχευμένες δημόσιες επενδύσεις και κίνητρα για τα ιδιωτικά κεφάλαια προς την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, της γήρανσης του πληθυσμού και των περιορισμών των κατακερματισμένων αλυσίδων προμήθειας.
Εδώ βρίσκεται η πραγματική οικονομική σταθερότητα -αναπτυξιακή, πληθωριστική, χρηματοπιστωτική, δημοσιονομική και κοινωνική. Η επανάσταση της πολιτικής της μετά κορωνοϊού εποχής μόλις τώρα αρχίζει.
* Η αρθρογράφος είναι επικεφαλής οικονομολόγος της G+ Economics