Η Γερμανία, όπως είπε το βράδυ της Κυριακής ο Armin Laschet, βρίσκεται σε αχαρτογράφητα νερά. Οι εκλογές, που σκοπό έχουν να αποφασίσουν ποιος θα διαδεχθεί την Angela Merkel, την ηγέτιδα των τελευταίων 16 ετών, άφησαν τη χώρα -αλλά και τον κόσμο- χωρίς μια οριστική απάντηση. Οι εκλογές της Κυριακής άφησαν τον Laschet, τον υποψήφιο της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) της Merkel, να συναγωνίζεται με τον Olaf Scholz των Σοσιαλδημοκρατών για την κορυφαία θέση της Γερμανίας. Το SPD τερμάτισε με ελαφρύ προβάδισμα την εξαιρετικά αμφίρροπη εκλογική μάχη, που όπως φαίνεται θα την ακολουθήσουν πολλές εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού.
«Σπάνια υπήρξε κατάσταση, τη βραδιά των εκλογών, όπου δεν ήταν ξεκάθαρο το ποιος θα είναι καγκελάριος», είπε ο Laschet. «Όλη η Ευρώπη παρακολουθεί τι θα συμβεί στη Γερμανία».
Ο κίνδυνος τώρα είναι το Βερολίνο να βρεθεί σε μια κατάσταση ημιπαράλυσης, όπως έγινε κατά τη διάρκεια των παρατεταμένων διαβουλεύσεων που ακολούθησαν τις τελευταίες εκλογές της Bundestag το 2017, όταν χρειάστηκαν σχεδόν έξι μήνες για να σχηματίσει η Merkel την τέταρτη και τελευταία της κυβέρνηση. Ωστόσο αυτή είναι μια εποχή που η Γερμανία χρειάζεται επειγόντως να σχεδιάσει την ανάκαμψή της από την κρίση του κορωνοϊού και να προετοιμαστεί για την προεδρία των G7 το 2022.
Το SPD ήταν με πολλούς τρόπους ο ξεκάθαρος νικητής των εκλογών. Φαίνεται πως ήρθε πρώτο ως ποσοστό της λαϊκής ψήφου ενώ βελτιώθηκε σημαντικά από το εκλογικό ναδίρ του 2017, όταν εξασφάλισε την υποστήριξη μόνο ενός στους πέντε ψηφοφόρους. Για ένα κόμμα που για μήνες ήταν «κολλημένο» στο μόλις 15% στις δημοσκοπήσεις, πολύ χαμηλότερα από τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Πράσινους, εμφάνισε εντυπωσιακή ανάκαμψη.
Εν τω μεταξύ, το CDU, σε συμμαχία με το βαυαρικό αδελφό κόμμα Χριστιανοκοινωνική Ένωση, φάνηκε να οδεύει για το χειρότερο αποτέλεσμα στην ιστορία, 8 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές.
Ήταν ένα ανησυχητικό αποτέλεσμα για τον Laschet, του οποίου το ποσοστό αποδοχής πάντα ήταν πολύ χαμηλότερο από αυτό του Scholz, ενός δημοφιλούς υπουργού Οικονομικών και αναπληρωτή καγκελάριου. Αλλά επέμενε πως εξακολουθεί να έχει εντολή για τον σχηματισμό κυβέρνησης. «(στη Γερμανία) δεν ήταν πάντα τα κόμματα που ήρθαν πρώτα, αυτά που παρείχαν τον καγκελάριο», δήλωσε στην τηλεόραση. Εντούτοις, το ασαφές αποτέλεσμα -που προέκυψε από το όλο και πιο κατακερματισμένο εκλογικό τοπίο στη χώρα- σημαίνει πως ούτε το CDU/CSU ούτε το SPD θα καθορίσουν ποιος θα είναι ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας. Αυτή η απόφαση θα ανήκει σε μεγάλο βαθμό σε δύο μικρότερα κόμματα, τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες, που πρέπει να αποφασίσουν με ποιον θέλουν να συνασπιστούν.
Υπάρχουν δύο επιλογές για έναν συνασπισμό που θα μπορούσε να έχει την πλειοψηφία στην Bundestag -απουσία μιας επανάληψης του «μεγάλου συνασπισμού» μεταξύ του SPD και του CDU/CSU, που κανένα από τα δύο κόμματα δεν επιθυμεί. Οι Πράσινοι και το FDP μπορεί να συμμαχήσουν με το CDU/CSU για μια συμμαχία «Τζαμάικα» -που παίρνει την ονομασία της από τα κομματικά τους χρώματα (μαύρο, πράσινο και κίτρινο) που ταιριάζουν με αυτά της σημαίας της Τζαμάικα. Εναλλακτικά, οι Πράσινοι και το FDP θα μπορούσαν να ενωθούν με το «κόκκινο» SPD σχηματίζοντας έναν συνασπισμό-φανάρι. Είναι η πρώτη φορά που δύο μικρότερα κόμματα -που μαζί έχουν το ένα τέταρτο των ψήφων, περίπου όσο είτε το SPD ή το CDU/CSU- έχουν από κοινού καταφέρει να εξασφαλίσουν τόσο μεγάλη επιρροή.
«Όλα τα βλέμματα τώρα θα είναι στους Πράσινους και στο FDP -αυτά θα αποφασίσουν τα πάντα», ανέφερε ο Karl-Rudolf Korte, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Duisburg-Essen. «Και τα δυο τώρα βρίσκονται σε θέση να επιδιώξουν πλειοψηφία για τον εαυτό τους -θα είναι με το SPD ή με το CDU;».
Μιλώντας στην παραδοσιακή συνεδρία ερωταπαντήσεων που πραγματοποιείται στην εθνική τηλεόραση τη βραδιά των εκλογών, ο επικεφαλής του FDP, Christian Lindner, προσπαθούσε διαρκώς να τονίσει τη νέα στρατηγική σημασία του κόμματος και κόμπαζε για την πτώση του SPD και του CDU/CSU, δύο κομμάτων που για δεκαετίες κυριαρχούσαν στη γερμανική πολιτική.
«Κανένα από τα παλιά πολυσυλλεκτικά κόμματα δεν πήρε περισσότερο από 25-26%», είπε ο Lindner. «Περίπου το 75% των Γερμανών δεν επέλεξε το κόμμα που θα δώσει τον επόμενο καγκελάριο».
Για αυτόν τον λόγο, είπε, θα ήταν «σκόπιμο» το FDP και οι Πράσινοι -δυο κόμματα που τα ενώνει η επιθυμία τους να ξεπεράσουν το παλιό πολιτικό κατεστημένο- να συνομιλήσουν μεταξύ τους πρώτα, προτού συνομιλήσουν με το SPD και το CDU/CSU. Η Annalena Baerbock, η υποψήφια καγκελάριος των Πρασίνων, δεν δεσμεύτηκε αλλά και δεν απέκλεισε τέτοιου είδους συνομιλίες.
Θα είναι ένας δύσκολος χορός. Ο Lindner, που αντιτίθεται στην αύξηση φόρων και σε οποιαδήποτε αλλαγή στους περιορισμούς της Γερμανίας για νέο δανεισμό, έχει ξεκαθαρίσει πως βλέπει τη «μεγαλύτερη πολιτική αλληλεπικάλυψη» με το CDU/CSU.
Εν τω μεταξύ, οι Πράσινοι και το SPD, που και οι δυο θέλουν να αυξήσουν τους φόρους και να απελευθερώσουν δισεκατομμύρια ευρώ για νέες επενδύσεις, έχουν ξεκαθαρίσει πως θεωρούν ότι είναι ιδανικοί εταίροι.
Καθώς πρέπει να ξεπεραστούν μεγάλες διαφορές, οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού πιθανότατα θα τραβήξουν βδομάδες.
Ήδη υπάρχουν εικασίες πως η Merkel θα πρέπει να παραμείνει ως υπηρεσιακή καγκελάριος οδεύοντας στο 2022 -αν και ο Scholz είπε πως «φιλοδοξία» του είναι να σχηματίσει νέα κυβέρνηση νωρίτερα, «ώστε η κα Merkel να μη χρειαστεί να βγάλει έναν ακόμα πρωτοχρονιάτικο λόγο».
«Πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να διασφαλίσουμε πως θα έχουμε τελειώσει μέχρι τα Χριστούγεννα», είπε ο Scholz. Αλλά ακόμα και αν η Merkel δεν χρειαστεί να ευχηθεί καλή χρονιά στους Γερμανούς για μια τελευταία φορά, παραμένει άγνωστο το ποιος θα το κάνει.