Ο θάνατος δύο ειρηνοποιών του Περσικού Κόλπου φέτος αποτελεί κακό οιωνό για τη μαστιζόμενη από τους πολέμους Μέση Ανατολή, όπου οι συγκρούσεις ήταν το χαρακτηριστικό της δεκαετίας που ακολούθησε την Αραβική Άνοιξη.
Ο σεΐχης Sabah, ο εμίρης του Κουβέιτ από το 2006, ο οποίος πέθανε τον περασμένο μήνα σε ηλικία 91 ετών, επιδίωξε να επιλύσει περιφερειακές συγκρούσεις στον μισό αιώνα που πέρασε, διαμορφώνοντας εξωτερική πολιτική στο πιο δημοκρατικό κράτος του Κόλπου.
Όταν η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα πρωτοστάτησαν του εμπορικού και ταξιδιωτικού εμπάργκο στο Κατάρ, κατηγορώντας την Ντόχα ότι υποθάλπει τον εξτρεμισμό, ο γηραιός πολιτικός άνδρας σεΐχης Sabah ενδύθηκε τον παραδοσιακό του μανδύα του μεσολαβητή, πηγαίνοντας από πρωτεύουσα σε πρωτεύουσα, επιδιώκοντας να αποκαταστήσει την ενότητα εντός του εξαμελούς Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου.
Η διαμάχη κράτησε περισσότερο από τις προσπάθειές του για επίλυσή της, ωστόσο ο σεΐχης Sabah ισχυρίστηκε πως η μεσολάβηση είχε τουλάχιστον αποτρέψει μια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ των γειτονικών χωρών στον Κόλπο, που κάποτε αποκαλούνταν «αδελφά κράτη» αλλά τώρα εμπλέκονται σε δηλητηριώδεις εκστρατείες λάσπης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο εκλιπών σουλτάνος του Ομάν Qaboos, ο οποίος πέθανε τον Ιανουάριο, διατηρούσε καλές σχέσεις με το Ιράν εντός του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Έτεινε χείρα φιλίας προς το Ισραήλ πολύ πριν τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν υπογράψουν τις συμφωνίες ομαλοποίησης των σχέσεων με το Ισραήλ, για τις οποίες μεσολάβησε η κυβέρνηση Τραμπ, υποστηρίζοντας τη νεότερη γενιά ηγετών στο Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι.
«Η περιοχή έχει χάσει δυο μακροχρόνιους μεσολαβητές και οι νεότερης ηλικίας ηγέτες που έχουν ήδη αναλάβει τα ηνία σε άλλες χώρες του Κόλπου φαίνονται συχνά να ενδιαφέρονται περισσότερο να εδραιωθούν, ιδιαίτερα στρατιωτικά, παρά να κάνουν ειρήνη», σχολίαζε η αναλύτρια Jane Kinninmont. «Έχουν μπερδέψει τον διάλογο και τον συμβιβασμό με την αδυναμία».
Οι ρίζες αυτής της νέας εποχής είναι η Αραβική Άνοιξη. Φοβούμενες την αμφιθυμία των ΗΠΑ, οι συντηρητικές μοναρχίες του Κόλπου έκαναν επίδειξη στρατιωτικής και δημοσιονομικής δύναμης την τελευταία δεκαετία, για να αντισταθμίσουν το αυξανόμενο κύμα του πολιτικού Ισλάμ, μιας υπαρξιακής απειλής για τη βασιζόμενη στις φυλές διακυβέρνησή τους.
Η ισχυρή συμμαχία της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, που πρόσφατα πέρασε από τη συνάντηση που είχαν τα «μεγάλα πνεύματα» του διαδόχου πρίγκιπα του Άμπου Ντάμπι Mohammed bin Zayed al-Nahyan και του νεαρού Σαουδάραβα ομολόγου του Mohammed bin Salman, επιτάχυνε τον περιφερειακό τυχοδιωκτισμό στη Λιβύη και την Υεμένη.
Στην άλλη πλευρά, η Τουρκία του Recep Tayyip Erdogan και ένα μικροσκοπικό κράτος του Κόλπου, το Κατάρ, του οποίου ηγείται ένας millennial, στήριξε τα ισλαμιστικά κινήματα που επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν το κύμα της λαϊκής δύναμης στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Αυτή η αντιπαράθεση που φέρνει την επεκτεινόμενη τουρκική επιρροή απέναντι στους ισχυρούς αυταρχικούς ηγέτες του Κόλπου, αναδύεται ως ένα νέο μεγάλο παιχνίδι για την ηγεσία του σουνιτικού κόσμου, προσθέτοντας μια ακόμα διάσταση στην παραδοσιακή αντιπαλότητα μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Σιιτικού Ιράν, που έχει διαλύσει την Υεμένη μετά από πέντε χρόνια αιματηρού εμφύλιου πολέμου.
Η κα Kinninmont υποστηρίζει πως, αντιθέτως, ήρθε η ώρα οι κυβερνήσεις να αξιοποιήσουν μια ευρύτερη πληθυσμιακή ομάδα, περιλαμβανομένων των νέων και των γυναικών, που ήδη εμπλέκονται ενεργά στον διάλογο από τη βάση, αλλά που συχνά αποκλείονται από τις επίσημες διαδικασίες.
Βλέπει πως υπάρχει ελπίδα από τις γυναίκες σε Υεμένη, Συρία και Λιβύη, που απαιτούν έδρες στις ειρηνευτικές συνομιλίες του ΟΗΕ, οι οποίες συχνά δίνονται στους άνδρες ηγέτες ένοπλων ομάδων. Υπάρχει επίσης μια νέα γενιά γυναικών στον Κόλπο που καταλαμβάνουν ανώτερους διπλωματικούς ρόλους, περιλαμβανομένων των πρέσβεων της Σαουδικής Αραβίας και του Μπαχρέιν στην Ουάσινγκτον DC, την εκπρόσωπο των ΗΑΕ στον ΟΗΕ, την πρέσβη του Ομάν στη Γερμανία και τη βοηθό υπουργό Εξωτερικών του Κατάρ.
Αυτά τα αναδυόμενα ταλέντα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της συνύπαρξης σε μια περιοχή που κυριαρχείται από γαλαζοαίματους που φλερτάρουν μεταξύ της επιθετικότητας και της εξωτερικής μεσολάβησης μέσω οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, αναφέρει.
Καθώς η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ διερευνούν λύσεις για τους πολέμους στην Υεμένη, τη Λιβύη και ίσως ακόμα και την αυτοκαταστροφική διαμάχη με το Κατάρ, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ. Ενώ μια νίκη του Donald Trump θα ενισχύσει το status quo, υπάρχει εκνευρισμός σε ορισμένες πρωτεύουσες με την υπόσχεση του Joe Biden να επανεξετάσει τις σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία, κατά τη δεύτερη επέτειο της δολοφονίας του δημοσιογράφου Jamal Khashoggi.
Εν μέσω αυτών των μεταβολών, οι νέοι ηγέτες του Ομάν και του Κουβέιτ αναμένεται να επιδιώξουν τους ρόλους περιφερειακών διαμεσολαβητών που είχαν οι προκάτοχοί τους, σύμφωνα με την Kristin Smith Diwan, ακαδημαϊκό του Gulf States Institute στην Ουάσινγκτον. «Το ερώτημα είναι αν η απώλεια αυτών των γηραιών πολιτικών ανδρών, με δεκαετίες εμπειρίας και σχεδόν καθολικό σεβασμό, θα αποδυναμώσει αυτές τις προσπάθειες», σημειώνει.