Αρκετά χρόνια μετά τα χειρότερα της μεγάλης ύφεσης, η Federal Reserve ξεκίνησε στα τέλη του 2015 έναν κύκλο αυξήσεων επιτοκίων για να ομαλοποιήσει τη στάση της νομισματικής της πολιτικής και να αποσοβήσει πιθανή αύξηση του πληθωρισμού.
Την Πέμπτη, η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ έδωσε σήμα πως αν μπορούσε να γυρίσει τον χρόνο πίσω, μπορεί να είχε ενεργήσει διαφορετικά, ακολουθώντας μια νέα πορεία που θα περιχαρακώσει τις προσδοκίες ότι η Fed θα διατηρήσει τα επιτόκιά της κοντά στο μηδέν για πολλά χρόνια.
Σε μια virtual ομιλία στο ετήσιο συνέδριο στο Jackson Hole, ο Τζέι Πάουελ, ο πρόεδρος της Fed, εγκατέλειψε την μακροχρόνια πολιτική της κεντρικής τράπεζας για προληπτική σύσφιξη για αποτροπή της απότομης αύξησης των τιμών καταναλωτή. Ο κ. Πάουελ είπε πως η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ θα αφήσει τον πληθωρισμό να ξεπεράσει τον στόχο του 2% για χρονικές περιόδους προκειμένου να αντισταθμιστούν αστοχίες του παρελθόντος, ενώ θα δεχθεί πως η ανεργία μπορεί να κινηθεί πολύ χαμηλότερα απ’ ότι κατά το παρελθόν χωρίς να τροφοδοτήσει υψηλότερες τιμές και μισθούς.
Η μετριοπαθής στροφή αναγνωρίζει σιωπηρά πως τα επιτόκια της Fed την περασμένη δεκαετία ήταν αντίθετα από την οικονομική πραγματικότητα της βραδείας ανάπτυξης, των ισχυρών παγκόσμιων αποπληθωριστικών πιέσεων και της μεγάλης «χαλαρότητας» στην αγορά εργασίας, ακόμα και με χαμηλά επίπεδα ανεργίας.
Η κίνηση τονίζει επίσης την αποφασιστικότητα της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ να διατηρήσει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν, πιθανόν για πολλά χρόνια, για να βοηθήσει την οικονομία να ανακάμψει από την ύφεση που προκαλεί η πανδημία του κορωνοϊού.
«Το ερώτημα είναι αν αυτό θα οδηγήσει σε επανάληψη της δεκαετίας του 1970 όταν ο πληθωρισμός ξέφυγε απ’ τον έλεγχο, ή εάν θα μοιάζει με τη δεκαετία του 1930 όταν η Fed χρειάστηκε να εγκαταλείψει την ονομαστική ‘άγκυρα’ για να αντισταθμίσει επιθετικά τη Μεγάλη Ύφεση», σύμφωνα με τον Gary Richardson, καθηγητή οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και ειδήμονα στην ιστορία της Fed. «Ελπίζουμε πως θα είμαστε κάπου ανάμεσα στα δύο. Μια χρυσή τομή».
Η αλλαγή στρατηγικής της Fed ήρθε ως αποτέλεσμα της επανεξέτασης του πλαισίου νομισματικής πολιτικής της που ξεκίνησε στις αρχές του 2019 και είχε κατά το μεγαλύτερο μέρος της οριστικοποιηθεί πριν ξεσπάει η πανδημία. Η Fed καθυστέρησε την παρουσίαση των συμπερασμάτων της, όμως κατά κάποιον τρόπο, ήδη λειτουργεί με τη νέα αυτή φιλοσοφία.
Τον Ιούλιο του 2019 η Fed άρχισε να μειώνει τα επιτόκια ως αντίδραση στον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας, ανατρέποντας μερικώς τις αυξήσεις που είχε εισάγει το προηγούμενο έτος –και δείχνοντας πως δεν φοβάται τον πληθωρισμό αν και η ανεργία βρίσκονταν σε ιστορικό χαμηλό.
Καθώς η Covid-19 εξαπλώθηκε σε όλες τις ΗΠΑ τον Μάρτιο, η Fed αγνόησε τις ανησυχίες πως οι ελλείψεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υψηλότερες τιμές. Αποφάσισε πως η πανδημία θα ήταν ένα αποπληθωριστικό σοκ και μείωσε τα επιτόκια στο μηδέν.
Η ουσία της αλλαγής είναι πως η Fed δεν θα έχει πλέον στόχο για πληθωρισμό 2%, κάτι που τα τελευταία χρόνια φαίνονταν να είναι διαρκώς κάτι ανέφικτο, αλλά θα έχει έναν μέσο στόχο πληθωρισμού 2% που θα εξυπηρετεί ώστε να «καλυφθούν» προηγούμενες εξάρσεις χαμηλού πληθωρισμού. Η Fed δεν προσδιόρισε τη χρονική περίοδο που θα αφορά ο μέσος όρος του πληθωρισμού, αλλά ο κ. Πάουελ είπε πως οποιαδήποτε υπέρβαση θα είναι «μέτρια» και δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια.
Οι Krishna Guha και Ernie Tedeschi, αναλυτές της Evercore ISI, έγραψαν σε σημείωμα προς πελάτες πως θεωρούν την αλλαγή ως «μνημειώδη και φιλική προς το ρίσκο», λέγοντας ότι «πηγαίνει τη σημαντικότερη κεντρική τράπεζα του κόσμου πέραν του πλαισίου της στόχευσης για τον πληθωρισμό, που κυριάρχησε στην παγκόσμια νομισματική πολιτική για ένα τέταρτο του αιώνα».
Η Fed έχει επίσης ενστερνιστεί την ιδέα πως σε αυτό το περιβάλλον μπορεί να επιτρέψει τη μείωση της ανεργίας, χωρίς δυσμενείς επιπτώσεις για τις τιμές καταναλωτή, όμως με σημαντικά οφέλη για τις κοινότητες χαμηλού εισοδήματος και τις μειονότητες.
«Εν ολίγοις, μια σφιχτή αγορά εργασίας δεν αποτελεί ‘απόκλιση’ που χρειάζεται να διορθωθεί, αλλά ένα αποτέλεσμα που η FOMC επιδιώκει να επιτύχει», ανέφερε ο Steven Friedman, senior macroeconomist της MacKay Shields.
Ένα άμεσο ζήτημα για αυτούς που παρακολουθούν τη Fed είναι το πόσο γρήγορα θα μεταφραστεί η νέα στρατηγική σε ένα πιο λεπτομερές forward guidance από τη FOMC. Για εβδομάδες οι αξιωματούχοι της Fed συζητούσαν το αν θα πρέπει να συνδέσουν οποιεσδήποτε μελλοντικές αυξήσεις επιτοκίων με συγκεκριμένους μακροοικονομικούς δείκτες, περιλαμβανομένου του πληθωρισμού, αλλά δεν έχουν πάρει απόφαση.
«Το επόμενο βήμα είναι ουσιώδες –η επιτροπή πρέπει να κάνει τα λόγια, πράξεις», είπε ο κ. Friedman. «Απουσία δράσης πολιτικής, η δέσμευση της επιτροπής για αποτελέσματα άνω του αντικειμενικού πληθωρισμού θα μπορούσαν να αμφισβητηθούν αμέσως».
Πάντως, οι επενδυτές έχουν εκφράσει τον σκεπτικισμό τους για τη δυνατότητα της Fed να παραγάγει πληθωρισμό. Παρά την τεράστια νομισματική στήριξη που παρείχαν οι κεντρικές τράπεζες από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, ο πληθωρισμός έχει παραμείνει χαμηλός.
«Δεν θα είναι πιο εύκολο τώρα, απ’ ότι ήταν τότε, να παραχθεί πληθωρισμός», είπε ο Mark Holman, διευθύνων σύμβουλος της TwentyFour Asset Management. «Αυτή η τροποποίηση θα εφαρμοστεί μόνο όταν ο πληθωρισμός αυξηθεί, και γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι αυτό».
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η αγαπημένη μέτρηση της Fed για τον πληθωρισμό -οι δομικές Προσωπικές Δαπάνες Κατανάλωσης- αυξήθηκαν πάνω από τον στόχο του 2% μόνο το 2018. Η πιο πρόσφατη μέτρηση έδειξε πως οι δομικές τιμές, που εξαιρούν ευμετάβλητα στοιχεία όπως τα τρόφιμα και το πετρέλαιο, κινήθηκαν μόνο 0,9% υψηλότερα σε ετήσια βάση τον Ιούνιο.
Τα μέτρα της αγοράς για τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό παραπέμπουν σε υποτονική προοπτική, με τον 10ετή break-even πληθωρισμό, που προκύπτει από τις τιμές σε κρατικούς τίτλους προστατευμένους από τον πληθωρισμό, να κυμαίνονται γύρω στο 1,74%.
Ο Jonathan Golub, chief strategist αμερικανικών μετοχών της Credit Suisse, ανέφερε πως βλέπει παραλληλισμούς με την Ιαπωνία και την μακροχρόνια μάχη της να αναβιώσει την οικονομία και να δημιουργήσει πληθωρισμό. «Είχαμε 30 χρόνια την Ιαπωνία να προχωρά σε πολύ επιθετική πολιτική και δεν είχαμε ούτε πληθωρισμό, ούτε ανάπτυξη εκεί», είπε.
«Γιατί πιστεύουμε πως εμείς θα διαφέρουμε;»