Το τέλος του χειμώνα είναι παραδοσιακά καιρός για γιορτή. Δεν ισχύει το ίδιο το 2020, καθώς η έλευση της άνοιξης στο βόρειο ημισφαίριο επισκιάστηκε από τα αυστηρά lockdown για την επιβράδυνση της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Ωστόσο, στη μάχη κατά της πανδημίας, ορισμένοι επιστήμονες βλέπουν ελπίδες στην έλευση του θερμότερου και πιο ηλιόλουστου καιρού. Αν ο Covid-19 ακολουθεί την εποχικότητα άλλων μολύνσεων του αναπνευστικού συστήματος, τότε οι επόμενοι μήνες θα βοηθήσουν στην καταστολή του ιού -προσωρινά, τουλάχιστον.
Ορισμένες μελέτες δείχνουν πως ο νέος κορωνοϊός πράγματι θα ακολουθήσει την εποχικότητα που δείχνουν τα γενετικά «ξαδέλφια» του, που κυκλοφορούν στην ανθρωπότητα εδώ και πολλά χρόνια. Αυτή η έρευνα υποδηλώνει επίσης πως ο Covid-19 θα δυσκολευτεί περισσότερο να πιάσει στα τροπικά κλίματα απ’ ό,τι στις περιοχές του κόσμου με εύκρατο κλίματα.
«Με βάση αυτά που έχουμε καταγράψει μέχρι τώρα, φαίνεται πως ο ιός δυσκολεύεται περισσότερο να εξαπλωθεί μεταξύ ανθρώπων σε θερμότερα κλίματα», σύμφωνα με τον Mohammad Sajadi, επίκουρο καθηγητή στο Ινστιτούτο Ιολογίας του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, ο οποίος μελετά την επιδημία που έχει μολύνει σχεδόν 400.000 ανθρώπους παγκοσμίως.
Επιστήμονες των πανεπιστημίων Beihang και Tsinghua στην Κίνα, που έχουν εξετάσει το πώς μεταδόθηκε ο κορωνοϊός σε 100 κινεζικές πόλεις, συμπέραναν πως «η υψηλή θερμοκρασία και η υψηλή σχετική υγρασία μειώνουν σημαντικά τη μετάδοση του Covid-19».
Η έρευνα του καθηγητή Sajadi υποδεικνύει πως, αν και ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί οπουδήποτε, ωστόσο μεταδίδεται πιο αποτελεσματικά μεταξύ των ανθρώπων όταν η υγρασία είναι χαμηλή και η θερμοκρασία είναι μεταξύ 5 και 11 βαθμών Κελσίου.
Επί του παρόντος, οι περιοχές που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από τον Covid-19 βρίσκονται 30-50 μοίρες βόρεια του ισημερινού -περιοχή που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Κίνας και των ΗΠΑ, καθώς και το νότιο μέρος της Ευρώπης.
Όμως η ομάδα του Μέριλαντ προβλέπει πως αυτή η ζώνη της εντονότερης μετάδοσης του ιού θα κινηθεί βορειότερα, στη βόρεια Ευρώπη και στον Καναδά, τις επόμενες εβδομάδες -προτού επιβραδυνθεί σε όλο το βόρειο ημισφαίριο το καλοκαίρι και ενταθεί στις περιοχές με εύκρατο κλίμα, νότια του ισημερινού. Οι Κινέζοι ερευνητές έχουν επίσης προβλέψει πτώση της μετάδοσης με την έλευση του καλοκαιριού.
Ωστόσο, μελέτη του Πανεπιστημίου της Βασιλείας στην Ελβετία και του Ινστιτούτου Karolinska στη Σουηδία -που αφορούσε μεταξύ άλλων στην τροφοδότηση με εποχικά δεδομένα από άλλες επιδημίες κορωνοϊού των μοντέλων της τρέχουσας πανδημίας- συνιστά προσοχή.
«Η έλευση της άνοιξης και του καλοκαιριού μπορεί να δώσουν την εντύπωση πως (ο ιός) έχει περιοριστεί αποτελεσματικά, αλλά οι μολύνσεις να αυξηθούν και πάλι τον χειμώνα του 2020-2021», συμπεραίνει.
Αυτό θα έδινε μια επιδημική καμπύλη παρόμοια με την επονομαζόμενη Ισπανική γρίπη του 1918-19, όπου σημειώθηκαν τρία ξεχωριστά κύματα της μόλυνσης, που διαχωρίζονταν από περιόδους λιγότερων περιπτώσεων που διαρκούσαν αρκετές εβδομάδες. Κατά ορισμένους υπολογισμούς, ένα τρίτο του πληθυσμού του κόσμου μολύνθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τουλάχιστον 50 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως πέθαναν.
Οι λόγοι για τους οποίους οι ιοί που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα έχουν εποχική συμπεριφορά δεν είναι απόλυτα κατανοητοί, όμως οι επιστήμονες παραπέμπουν σε διάφορους παράγοντες. Ο ένας είναι πως, αν και οι ιοί πολλαπλασιάζονται στο ανθρώπινο σύστημα στην κανονική θερμοκρασία σώματος των περίπου 37 βαθμών Κελσίου, επιβιώνουν και μεταδίδονται καλύτερα εκτός του ανθρώπινου σώματος σε πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες και επίπεδα υγρασίας.
Ένας δεύτερος παράγοντας είναι πως οι άνθρωποι που ζουν στις περιοχές με εύκρατο κλίμα περνούν περισσότερο χρόνο μαζί, σε κλειστούς χώρους, κατά τις περιόδους που ο καιρός είναι πιο ψυχρός. Ένας τρίτος είναι πως το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα είναι λιγότερο αποτελεσματικό τον χειμώνα, εν μέρει επειδή υπάρχει λιγότερη ηλιοφάνεια για να βοηθήσει στην παραγωγή της βιταμίνης D.
Ωστόσο, υπάρχουν επιστήμονες που διαφωνούν, όπως ο Marc Lipsitch, καθηγητής επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, ο οποίος πιστεύει πως ορισμένοι συνάδελφοί του υπερβάλλουν ως προς την πιθανή εποχικότητα του Covid-19. «Μπορεί να αναμένουμε περιορισμένες μειώσεις στη μεταδοτικότητα του ιού σε θερμότερο, πιο υγρό καιρό», είπε, όμως «δεν είναι λογικό να περιμένουμε πως οι μειώσεις αυτές από μόνες τους θα επιβραδύνουν αρκετά τη μετάδοση, ώστε να υπάρξει μια μεγάλη κάμψη».
Ο λόγος είναι πως ο Covid-19 είναι ένας νέος ιός και έτσι συμπεριφέρεται διαφορετικά απ’ ό,τι ιοί που υπάρχουν εδώ και περισσότερο καιρό. «Οι παλιοί ιοί… λειτουργούν με μικρότερο περιθώριο. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ανοσία και πρέπει να βολευτούν με τη μετάδοση μεταξύ των λίγων ανθρώπων που δεν έχουν ανοσία», εξήγησε. «Με απλά λόγια, οι ιοί που κυκλοφορούν για περισσότερο καιρό μπορούν να εξαπλωθούν μέσω του πληθυσμού μόνο όταν οι συνθήκες είναι πιο ευνοϊκές, σε αυτή την περίπτωση, τον χειμώνα».
O Paul Hunter, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιστ Άνγκλια, που πιστεύει ότι ο Covid-19 είναι ευαίσθητος στις υψηλές θερμοκρασίες και την υγρασία, λέει πως είναι θετική είδηση για τις χώρες όπου τα συστήματα υγείας έχουν τη μικρότερη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν μια σοβαρή επιδημία, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες της Αφρικής. Το ίδιο ισχύει και για το ηλικιακό προφίλ στην Αφρική, όπου ο κόσμος είναι μικρότερης ηλικίας, καθώς και τον τρόπο ζωής, όπου ο κόσμος περνά περισσότερο χρόνο σε ανοικτούς χώρους.
«Νομίζω πως η Αφρική δεν θα πληγεί τόσο βαριά από την πανδημία όσο η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική», εκτίμησε.