H ημέρα του Brexit αλλάζει ριζικά τη σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρώπη, μετατοπίζει τη θέση της χώρας στον κόσμο και σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής για τις διεθνείς σχέσεις. Αλλά ελάχιστα θα αλλάξουν άμεσα.
Η περίοδος μετάβασης του Ηνωμένου Βασιλείου θα προσφέρει προσωρινά ένα ασφαλές λιμάνι, ενώ οι Βρυξέλλες και το Λονδίνο θα φιλονικούν για τη μακροχρόνια σχέση τους.
Κατά τη διάρκεια των 11 μηνών που ξεκίνησαν σήμερα, το Ηνωμένο Βασίλειο θα διατηρήσει πολλά από τα πλεονεκτήματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους της Ε.Ε.: οι Βρετανοί υπήκοοι δεν θα λογίζονται ως πολίτες της Ε.Ε., αλλά θα είναι σε θέση να ταξιδεύουν στην ένωση ελεύθερα όπως και πριν. Τα βρετανικά μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα μαζέψουν τα πράγματα τους, αλλά το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει πλήρες μέλος της ενιαίας αγοράς.
Οι επιπτώσεις του Brexit θα γίνονται περισσότερο αισθητές καθώς θα πλησιάζει το τέλος του χρόνου, όταν θα λήξει η μεταβατική περίοδος.
Tι ισχύει από σήμερα 1 Φεβρουαρίου;
Το Ηνωμένο Βασίλειο εισέρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία θα συνεχίζει να εφαρμόζει και να δεσμεύεται από όλους τους νόμους της Ε.Ε. αλλά θα εκδιωχθεί από τους πολιτικούς θεσμούς της Ε.Ε.: δεν θα έχει ευρωβουλευτές, δεν θα έχει θέση στις συνόδους των ηγετών της Ε.Ε., δεν θα έχει λόγο στα συμβούλια των δεκάδων τεχνικών υπηρεσιών της ένωσης.
Η Βρετανία θα έχει μηδενικό λόγο όσον αφορά τους κανόνες της Ε.Ε. που θα συνεχίσουν να ισχύουν στη χώρα τους επόμενους 11 μήνες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει την εξουσία να διερευνήσει παραβιάσεις των νόμων του μπλοκ, και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα έχει την εξουσία να επιβάλλει πρόστιμα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεισφέρει στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. Οι Βρετανοί που έχουν προσληφθεί σε υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχουν το δικαίωμα να εργαστούν για το υπόλοιπο της καριέρας τους. Η διπλωματική παρουσία της Βρετανίας στις Βρυξέλλες – γνωστή ως Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε. – θα μετονομαστεί και η πρόσβαση στων Βρετανών αξιωματούχων στις εγκαταστάσεις και τα στοιχεία της Ε.Ε. θα περιοριστούν σημαντικά. Βρετανοί διπλωμάτες θα πρέπει να ζητήσουν άδεια ακόμα και για να εισέλθουν στα μπαρ και τα καφέ των ευρωπαϊκών θεσμών στις Βρυξέλλες.
Τι σημαίνει για τους πολίτες;
Οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ε.Ε. θα συνεχίσουν να επωφελούνται από την ελεύθερη μετακίνηση κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου. Μετά τη μεταβατική περίοδο, οι Βρετανοί που ζουν στα 27 κράτη μέλη της Ε.Ε. θα διαφυλάξουν τα δικαιώματα παραμονής, αλλά θα αναγκαστούν να ολοκληρώσουν τις όποιες γραφειοκρατικές διαδικασίες επιβάλλει η κάθε κυβέρνηση.
Επαφίεται στην κάθε χώρα της Ε.Ε. να αποφασίσει τις απαιτούμενες γραφειοκρατικές διαδικασίες, όπως το αν θα δημιουργήσει ένα νέο καθεστώς παραμονής για τους πολίτες του Ηνωμένου Βασίλειου. Οι 27 χώρες της Ε.Ε. πρέπει να παράσχουν ψηφιακό έγγραφο παραμονής σε όσους δικαιούνται να παραμείνουν.
Η συμφωνία αποχώρησης δεν εξασφαλίζει στους Βρετανούς του εξωτερικού πλήρη δικαιώματα ελεύθερης μετακίνησης εντός της ένωσης. Διασφαλίζει δικαιώματα για τους Βρετανούς πολίτες μόνο στη χώρα της Ε.Ε. στην οποία διαμένουν. Τούτο σημαίνει ότι ένας Βρετανός υπήκοος ο οποίος ζει, για παράδειγμα, στην Πορτογαλία, δεν θα έχει κατ’ ανάγκη το δικαίωμα να μετακινηθεί στην Πολωνία για να αναλάβει μια νέα δουλεία το ίδιο εύκολα με έναν πολίτη της Ε.Ε.
Αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ζητήσει να αναγνωριστούν δικαιώματα ελεύθερης μετακίνησης στους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν στην Ε.Ε.
Τι ισχύει για τους πολίτες της Ε.Ε. που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Τα 3 εκατ. πολιτών της Ε.Ε. που διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν διορία ως τον Ιούνιο του 2021 να εγγραφούν στο ειδικό πρόγραμμα της Βρετανίας που τους επιτρέπει να παραμείνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο με τα υφιστάμενα δικαιώματα και μετά το Brexit.
Το πρόγραμμα είναι ανοιχτό σε όσους ζουν στη χώρα για τουλάχιστον πέντε χρόνια. Όσοι δεν έχουν μείνει για τόσο διάστημα μπορούν να λάβουν άδεια παραμονής και εργασίας στη Βρετανία για μια πενταετία. Για να πληροί κανείς τα κριτήρια θα πρέπει να έχει έλθει στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν από το τέλος της μεταβατικής περιόδου η οποία λήγει στο τέλος Δεκεμβρίου του 2020.
Από την αρχή του 2021, οι πολίτες της Ε.Ε. που έρχονται στο Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να χρειάζονται βίζα και άδεια εργασίας αν θέλουν να χτίσουν εκεί τη ζωή τους. Η Βρετανία και η Ε.Ε. έχουν διαμηνύσει ότι θέλουν να θεσπίσουν ένα σχήμα που θα άρει την υποχρέωση έκδοσης βίζας για διαμονές που δεν υπερβαίνουν τις 90 ημέρες.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις;
Η ελεύθερη διακίνηση αγαθών θα συνεχιστεί κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου. Αλλά η Βρετανία δεν θα εκπροσωπείται πλέον στην κρίσιμη τεχνική προεργασία που διενεργεί η Ε.Ε. για να αποφασίσει ποια προϊόντα θα πουληθούν στην αγορά της και κάτω από ποιες προϋποθέσεις.
Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Χημικών Προϊόντων, για παράδειγμα, έχει την εξουσία να αποφασίσει κατά πόσον μια νέα ουσία είναι ασφαλής για τους καταναλωτές, ενώ η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή θέτει βασικούς κανόνες οι οποίοι επηρεάζουν το κόστος συμμόρφωσης για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Η ημέρα του Brexit σηματοδοτεί και την αρχή μιας περιόδου αβεβαιότητας για τις επιχειρήσεις. Δεν έχουν ιδέα τι τους περιμένει μετά το τέλος του έτους, επειδή το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ε.Ε. δεν έχουν διαπραγματευτεί ακόμα μια εμπορική συμφωνία. Οτιδήποτε και αν αποφασιστεί, θα υπάρχει ένα σκληρό σύνορο για το εμπόριο αγαθών ανάμεσα στη Βρετανία και την Ευρώπη το οποίο δεν υπήρχε προηγουμένως.
Αυτό πιέζει τις επιχειρήσεις να προσαρμόσουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες, να μετατοπίσουν δραστηριότητες και να αναλύσουν τα κόστη.