Παρά το γεγονός ότι η ελληνική κρίση συνέβη με σχεδόν αποκλειστική ευθύνη των πολιτικών κομμάτων, που κυβερνώντας αλληλοδιαδόχως έριξαν τον δημόσιο προϋπολογισμό στα βράχια, δημιουργώντας τεράστια χρέη και ελλείμματα, ένα μέρος του πολιτικού φάσματος συνεχίζει να προωθεί ξεδιάντροπα τον κρατισμό.
Το περίεργο είναι ότι τη λογική αυτή φαίνεται να ακολουθεί και σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης, νοσταλγώντας ίσως τις ενίοτε μυθώδεις κρατικές «παροχές» του παρελθόντος αλλά και υπό τον φόβο ότι αν ιδιωτικοποιηθούν ορισμένες υπηρεσίες θα πληρώνει περισσότερα.
Όσοι υπεραμύνονται αυτής της λογικής, χωρίς να επιδιώκουν άμεσο όφελος από τη «νομή» του κρατισμού (γιατί αναμφίβολα υπάρχουν οι κομματικοί στρατοί που θέλουν «περισσότερο κράτος» για τους δικούς τους καθαρά ωφελιμιστικούς λόγους) μάλλον ξεχνούν την πραγματικότητα των προηγούμενων δεκαετιών.
Στην πλειονότητά τους οι δημόσιες εταιρίες δεν υπήρξαν ποτέ «αποδοτικές» για την κοινωνία.
Θα αναφέρω κατ' αρχάς τα τρανταχτά παραδείγματα του ΟΣΕ και της Ολυμπιακής που συσσώρευσαν απίστευτα χρέη, τα οποία βεβαίως πλήρωσαν οι φορολογούμενοι, όχι προς όφελος των προσφερόμενων υπηρεσιών, αλλά προς όφελος κομματικών μηχανισμών και συνδικαλιστών, προς όφελος της διαφθοράς και της διαπλοκής.
Από εκεί και πέρα, μπορεί κάθε πολίτης να σκεφτεί άλλα παραδείγματα, είτε αφορούν τον τραπεζικό τομέα (με κορυφαίο παράδειγμα την Αγροτική Τράπεζα, που πήγαινε από αύξηση κεφαλαίου σε αύξηση κεφαλαίου), είτε τα χάλια των ελληνικών τηλεπικοινωνιών, στην εποχή πριν από την απελευθέρωση, είτε και σειρά άλλων οργανισμών, τα σκάνδαλα των οποίων συνεχίζουν να έρχονται στην επιφάνεια, ακόμη και σήμερα.
Με αυτήν την έννοια, ακόμη και το χαμηλό κόστος υπηρεσιών, που εμφανίζεται ως πλεονέκτημα από τους υπέρμαχους του ελληνικού κρατισμού, γίνεται στην πράξη μειονέκτημα. Διότι οι τεράστιες ζημίες και τα χρέη καταλήγουν στην πλάτη του Έλληνα φορολογούμενου, αδιακρίτως και χωρίς κανένα κοινωνικό κριτήριο, εξουδετερώνοντας το όφελος του χαμηλού κόστους υπηρεσιών.
Αλλά και η δήθεν «απεξάρτηση» από τον ιδιώτη επιχειρηματία, που κοιτά μόνο το κέρδος, αποτελεί πρόφαση. Όπως φάνηκε στην πράξη τις προηγούμενες δεκαετίες, γύρω από τις δημόσιες εταιρίες και τους οργανισμούς εμφανίζεται το χειρότερο είδος της επιχειρηματικότητας: η κρατικοδίαιτη.
Αυτή που θεριεύει στηριζόμενη σχεδόν αποκλειστικά στη διαπλοκή με τους πολιτικούς «αφεντάδες» του δημόσιου τομέα, συσσωρεύοντας υπερκέρδη.
Μέσω των απανωτών σκανδάλων που σημάδεψαν την ελληνική πολιτική σκηνή -και συνεχίζουν να έρχονται στην επιφάνεια, ακόμη και σήμερα- προκύπτει πως ο Έλληνας φορολογούμενος πολίτης πλήρωνε και πληρώνει τον λογαριασμό για τα υπερκέρδη αυτών των διαπλεκόμενων.
Στην ουσία, το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής οικονομίας στηριζόταν στην κρατική… πρωτοβουλία των μεγάλων ΔΕΚΟ με τους διαπλεκόμενους κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες όμως να έχουν στην πράξη τον έμμεσο «έλεγχο» αυτών των δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών, λειτουργώντας ως ξενιστές, ως παράσιτα.
Είχαμε, με άλλα λόγια, κρατική πρωτοβουλία υπό… ιδιωτικό έλεγχο, προς όφελος κομμάτων, συνδικαλιστών και συγκεκριμένων μεγάλων (αλλά και μικρότερων) επιχειρηματιών.
Αυτό το δοκιμάσαμε κι απέτυχε παταγωδώς. Με κυβερνήσεις κάθε είδους. Γιατί να πιστέψουμε ότι τώρα θα έρθει ένα άλλο, επίσης πολυσυλλεκτικό κόμμα - και θα συμπεριφερθεί διαφορετικά; Θα σχηματίσει άλλους μηχανισμούς πρωτόγνωρης ηθικής, απαρνούμενο τη λογική του… γκουβέρνου, προς όφελος της κοινωνίας;
Γιατί να μην δοκιμάσουμε επιτέλους κάτι άλλο; Περισσότερη ιδιωτική πρωτοβουλία, περισσότερο ανταγωνισμό, αλλά με κρατικό ρυθμιστικό έλεγχο, ως προς το «δημόσιο συμφέρον» και την κοινωνία;
Είναι βέβαιο ότι και με αυτήν την αλλαγή θα υπάρξουν προβλήματα. Η σχέση της πολιτικής και του κράτους με τον πολίτη-πελάτη και τον επιχειρηματία-σπόνσορα δεν πρόκειται να αλλάξει από τον έναν χρόνο στον άλλο.
Δεν πρόκειται να γίνουμε εν ριπή οφθαλμού ούτε Σουηδία, ούτε Ιρλανδία, ούτε κάποιο άλλο από τα πρότυπα που κυκλοφορούν. Πρέπει να αλλάξουν οι κυρίαρχες νοοτροπίες και συμπεριφορές, κάτι που απαιτεί χρόνο.
Ας αλλάξουμε όμως το «μοντέλο», μήπως δούμε κάποια βελτίωση. Διότι, κακά τα ψέματα, όσο μικρότερος είναι ο ρόλος του κράτους ως συμμετέχοντος στην οικονομία, κι όσο μεγαλύτερος είναι ο υγιής ανταγωνισμός τόσο μειώνονται και τα κόστη της κάθε είδους διαπλοκής και συναλλαγής.
Προς όφελος της κοινωνίας.
ΥΓ.: Η έννοια του ανταγωνισμού είναι ζωτική στη μετάβαση υπηρεσιών από τον κρατικό προς τον ιδιωτικό τομέα. Τα ιδιωτικά μονοπώλια ελάχιστα απέχουν σε ό,τι αφορά την αποδοτικότητά τους για την κοινωνία από τα κρατικά μονοπώλια.