Τραπεζικό στέλεχος μου εκμυστηρεύτηκε προχθές, μεταξύ σοβαρού και αστείου, ότι μετά τον θόρυβο που έχει ξεσπάσει και σε πολιτικό επίπεδο γύρω από την υπόθεση του Ταμιευτηρίου, δεν θα είναι παράξενο αν για να πάρει μια επιχείρηση δάνειο «αναγκάζεται να βάλει εγγύηση τη μάνα και τον πατέρα του ιδιοκτήτη, σε μια… αποτίμηση όχι παραπάνω από το 30-50% της αξίας τους, ώστε να έχει το δάνειο πραγματική κάλυψη 200-300% και να έχει ο τραπεζικός το κεφάλι του ήσυχο».
Δυστυχώς όμως για την αγορά μας τα πράγματα δεν είναι καθόλου αστεία.
Την ώρα που οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν ανάγκη αναχρηματοδότησης των δανείων τους, διότι πολύ απλά δεν μπορούν να τα εξυπηρετήσουν, την ώρα που ένα μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κόσμου είναι πρακτικώς αποκλεισμένο από το τραπεζικό σύστημα, εμείς χειροτερεύουμε την κατάσταση διά της καθιερωμένης ελληνικής μεθόδου: της υπερβολής!
Είναι γεγονός ότι στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα υπήρξαν λαθροχειρίες. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις οι λαθροχειρίες ήταν καραμπινάτες και πολύ μεγάλες σε μέγεθος. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται η κάθαρση και η απόδοση ευθυνών, όπως γίνεται ήδη σε αρκετές υποθέσεις.
Πολύ φοβάμαι, όμως, βλέποντας όσα διαδραματίζονται σε δικαστικό, αλλά και σε πολιτικό επίπεδο, ότι διατρέχουμε κίνδυνο ταχείας διολίσθησης από μια συγκροτημένη διαδικασία κάθαρσης και απόδοσης ευθυνών, σε ένα γενικευμένο κυνήγι μαγισσών, που θα έχει ως βασικό στόχο, όχι τη δίκαιη απόδοση ευθυνών, αλλά την προσφορά πολιτικά εξαργυρώσιμου «θεάματος» στο εξαγριωμένο από την κρίση «κοινό».
Είτε αρέσει είτε όχι, τα δάνεια, ιδίως τα επιχειρηματικά, δεν αξιολογούνται με «στενά», απόλυτα κριτήρια πουθενά στον κόσμο. Κι όσο μεγαλώνει το μέγεθος του δανείου, αλλά και του πελάτη, τόσο πιο περίπλοκη γίνεται η κατάσταση.
Αν ίσχυε το αντίθετο, δεν θα υπήρχαν πολυπρόσωπες κατά κανόνα επιτροπές που συνεδριάζουν για να συναξιολογήσουν, ούτε θα γίνονταν ρυθμίσεις διαφόρων ειδών για τη διευκόλυνση του πελάτη, όταν αυτός έχει δυσκολίες.
Όλα θα ήταν απλά, σχεδόν σαν τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου, ακόμη και όταν φτάναμε στο στάδιο των «μισητών» αναγκαστικών πλειστηριασμών. Ούτε και θα υπήρχε λόγος για ανταγωνισμό μεταξύ των τραπεζών. Ό,τι έδινε ο ένας θα έδινε κι ο άλλος στον πελάτη του.
Ακριβώς γι' αυτούς τους λόγους συνήθως οι δικαστικές υποθέσεις του είδους ξεκινούν (και στηρίζονται) από πορίσματα των αρμόδιων εποπτικών αρχών - στην περίπτωσή μας της Τράπεζας της Ελλάδος, τα στελέχη της οποίας κατά τεκμήριο γνωρίζουν σε βάθος τον τρόπο λειτουργίας του τραπεζικού τομέα και βγάζουν ενίοτε κατευθυντήριες γραμμές.
Τις τελευταίες ημέρες όμως, παρατηρείται το εξής αξιοπερίεργο. Από τη μία, αμφισβητείται έμμεσα σε πολιτικό επίπεδο η επάρκεια της ΤτΕ, παρότι όσες διώξεις έχουν ασκηθεί στηρίζονται σε εκθέσεις στελεχών της.
Κι από την άλλη, ορισμένοι δικαστικοί λειτουργοί εμφανίζονται έτοιμοι να υποκαταστήσουν πλήρως την τραπεζική λειτουργία, ερμηνεύοντας οι ίδιοι ποια πρέπει να είναι τα κριτήρια χορήγησης δανείων και αναχρηματοδοτήσεων, ώστε να… μην ασκηθεί δίωξη.
Εάν δεν έχει χαθεί η κοινή λογική, θα πρέπει έγκαιρα να αναρωτηθούμε τι επιπτώσεις θα έχει για την ελληνική αγορά χορηγήσεων αν ολόκληρες επιτροπές τραπεζικών στελεχών αρχίσουν να σύρονται στα δικαστήρια, επειδή οι καλύψεις που ζήτησαν για να δώσουν αναχρηματοδότηση δεν κρίθηκαν -δικαστικά- απολύτως «επαρκείς».
Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα τραπεζικά στελέχη έχουν έτσι κι αλλιώς συντηρητικό χαρακτήρα. Δεν είναι -και δεν θα έπρεπε να είναι- ριψοκίνδυνα. Στην Ελλάδα μάλιστα οι περισσότεροι έχουν έτσι κι αλλιώς εδώ και χρόνια τον φόβο της κατηγορίας για απιστία.
Σε όσους γνωρίζουν τον κλάδο είναι γνωστό ότι γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν προωθούνται μέχρι σήμερα επιβεβλημένες αναδιαρθρώσεις σε επιχειρηματικά δάνεια. Διότι οι αναδιαρθρώσεις σημαίνουν την κατοχύρωση απωλειών για την τράπεζα και οι τραπεζικοί φοβούνται να βάλουν την υπογραφή τους!
Η άλλη όψη όμως του ιδίου νομίσματος είναι ότι επιχειρήσεις που θα μπορούσαν να εξυγιανθούν κινδυνεύουν να κλείσουν υπό το βάρος των δανείων, με απώλειες δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας.
Προφανώς η αίσθηση ότι κάθε δανειοδότηση, που δεν έχει υπερκαλυφθεί από εμπράγματες εγγυήσεις ενδέχεται να οδηγήσει σε δικαστικές διώξεις, λόγω «κλίματος», δικαστικού υπερβάλλοντος ζήλου, ή και πολιτικών επιδιώξεων, ακόμη κι αν το δάνειο πέρασε με αιτιολόγηση από πολυπρόσωπες επιτροπές, είναι ικανή να παγώσει πλήρως το τραπεζικό σύστημα χορηγήσεων.
Το κακό θα ήταν μικρό αν υπήρχε εναλλακτική λύση, αν για παράδειγμα δίνονταν δάνεια μέσω των… Πρωτοδικείων.
Τέτοια λύση, όμως, όπως καθένας μπορεί να αντιληφθεί, δεν πρόκειται να υπάρξει.