Ποιος δεν θα ήθελε μια Ελλάδα πετυχημένη, μια Ελλάδα με ισχυρή οικονομία, με ευημερία των πολιτών, μια χώρα που να λάμπει από καθαριότητα στις ακτές, στα βουνά και στις πόλεις της, μια χώρα με κοινωνική δικαιοσύνη, υψηλό επίπεδο ζωής και πολιτισμού;Στην εποχή που ζούμε η προϋπόθεση για όλα αυτά βρίσκεται σε έννοιες όπως η παιδεία, η εργατικότητα, η αυτοπειθαρχία, η οργάνωση, στην αίσθηση ενός δημιουργικού «εγώ», που αυτενεργεί, αναγνωρίζοντας όμως και τα όριά του μέσα σε ένα κοινωνικό «εμείς». Όλα αυτά μπορούν να εκφραστούν πολιτικά από αρκετές σύγχρονες θεωρίες.
Το κακό είναι ότι στην Ελλάδα κυρίαρχη πολιτική στην... πράξη εξακολουθεί να παραμένει μια ολέθρια μορφή ξεπερασμένου κρατισμού, που διατρέχει τις πολιτικές παρατάξεις, ανεξαρτήτως... θεωρίας και ιδεολογικής τοποθέτησης
Πρόκειται για το είδος εκείνο του κρατισμού που επιδιώκει πάνω απ' όλα την εκμετάλλευση του επίσημου κράτους από διάφορους μηχανισμούς, πάντα σε στενή σύνδεση με τα κόμματα.
Σε αυτήν την ολέθρια σχέση βρίσκεται η επιτομή του ελληνικού προβλήματος, διότι γαλούχησε ολόκληρες γενιές όχι μόνο όσων μετέχουν σε αυτούς τους μηχανισμούς, αλλά κι ενός μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας, που έμαθε να λειτουργεί και να κινείται σύμφωνα με τις επιταγές της
Τα κύρια χαρακτηριστικά της «γραφειοκρατίας» του κρατισμού είναι τρία - και είναι αλληλένδετα:
-Το πρώτο της χαρακτηριστικό είναι η αναξιοκρατία. Όταν οι θεσμοί λειτουργούν με άξονα την ικανοποίηση αλλότριων συμφερόντων, επόμενο είναι ότι τα «προσόντα» όσων κατακτούν υψηλές θέσεις θα υπακούουν σε κριτήρια εντελώς διαφορετικά από αυτά που στην πραγματικότητα απαιτεί η θέση.
Η παταγώδης αποτυχία του «opengov» στην πράξη, αλλά και η συνεχιζόμενη τοποθέτηση διαφόρων «πολιτευτών» σε κρίσιμες θέσεις του δημόσιου τομέα αποτελούν αδιάψευστες αποδείξεις.
-Το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η αδράνεια. Η αντίσταση στην αλλαγή. Άρρηκτα συνδεδεμένη με τα ευρύτερα συμφέροντα που καλείται να εξυπηρετήσει η ούτως ή άλλως δυσκίνητη κρατική γραφειοκρατία, γίνεται ακόμη πιο τερατώδης, ακόμη πιο εχθρική στους νεοτερισμούς.
Αλλά και τα πρόσωπα που την υπηρετούν στις κορυφές της (με κάποιες εξαιρέσεις, στις οποίες τα άτυπα «προσόντα» συνοδεύονται και από τυπικά) δεν βλέπουν κανένα όφελος στον εκσυγχρονισμό. Έχουν λόγους να φοβούνται κάθε αλλαγή, η υλοποίηση της οποίας μπορεί είτε να φέρει στην επιφάνεια την ανικανότητά τους, είτε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αναπαράγεται το ίδιο το σύστημα.
Γι' αυτούς τους λόγους, μετά από τόσα χρόνια ευμάρειας, η Ελλάδα δεν έχει αποκτήσει ένα πραγματικό on line πανεπιστήμιο. Για τους ίδιους λόγους η αποτελεσματική σύνδεση των κρατικών υπηρεσιών εξακολουθεί να αποτελεί όνειρο για το μέλλον, ενώ ουδέποτε υπήρξε σύστημα αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων.
-Το τρίτο χαρακτηριστικό είναι η «διαπλοκή», όχι μόνον στα επίπεδα που φτάνουν ενίοτε και στους τίτλους των media, αλλά και η μικροδιαπλοκή, η «συναλλαγή», η «εξυπηρέτηση», μέσω των οποίων αναπαράγεται και διαιωνίζεται το μοντέλο λειτουργίας, με τη «συνενοχή» ή έστω την ανοχή μεγάλου μέρους της ευρύτερης κοινωνίας.
Προφανώς μια κατάσταση που εδραιώθηκε σε διάστημα δεκαετιών δεν πρόκειται να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη. Για να αλλάξει όμως, έστω κάποια στιγμή στο μέλλον, θα πρέπει ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας να την καταδικάσει τώρα οριστικά και αμετάκλητα.
Υπάρχουν σήμερα ισχυροί λόγοι για να γίνει κάτι τέτοιο. Στο παρελθόν, με πιο κλειστές οικονομίες, με μέτρα προστασίας, τοπικά νομίσματα και μηχανές για τύπωμα χρήματος, το μοντέλο είχε κάποια περιθώρια λειτουργίας, πάντα όμως εις βάρος της κοινωνίας.
Σήμερα, με την ανταγωνιστικότητα και τη δημιουργικότητα να αποτελούν προαπαιτούμενα της διεθνοποιημένης οικονομικής δραστηριότητας, αυτό το μοντέλο είναι καταδικασμένο ακριβώς λόγω των παραπάνω χαρακτηριστικών της λειτουργίας του, σε παταγώδη αποτυχία, εις βάρος όλων μας.
ΥΓ.: Οι ιστορίες επιτυχίας του απόδημου ελληνισμού είναι τρανή απόδειξη των προσόντων και των ικανοτήτων που μπορεί να επιδείξει ο Έλληνας μόλις ενσωματωθεί σε άλλες νόρμες λειτουργίας από αυτές που συνεχίζουν να μπλοκάρουν την ελληνική πραγματικότητα.