Το επικίνδυνο παιχνίδι της «στριμωγμένης» Τουρκίας στη Συρία

Η ενεργός εμπλοκή των ΗΠΑ και της Ρωσίας στη Συρία τα τελευταία χρόνια έχει παραγκωνίσει τις φιλοδοξίες και τις επιδιώξεις της Τουρκίας στη χώρα, τώρα όμως η υπομονή της Άγκυρας αρχίζει να εξαντλείται.

Ο πρωταρχικός στόχος της Τουρκίας στη Συρία είναι να διασφαλίσει πως τα δύο καντόνια που ελέγχονται από τις Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG) των Κούρδων της Συρίας θα παραμείνουν απομονωμένα το ένα από το άλλο. Η Τουρκία είχε σταματήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις προς τον σκοπό αυτό, προκειμένου να αποφύγει την άμεση σύγκρουση με τις αμερικανικές και ρωσικές δυνάμεις που είναι ενσωματωμένες στο YPG, τώρα όμως πληθαίνουν οι αποδείξεις πως σχεδιάζει μια πλήρη στρατιωτική επίθεση κατά του YPG, κάτι που αναμφίβολα θα έβλαπτε τις σχέσεις της τόσο με τη Ρωσία όσο και με τις ΗΠΑ.

Η Τουρκία ήλπιζε πως θα έκανε υπομονή με την παρουσία των ΗΠΑ στη Συρία και θα έπαιρνε την έγκριση της Ρωσίας για στρατιωτική επίθεση κατά του YPG. Ως αντάλλαγμα, ήταν πρόθυμη να συμβιβάσει την επιθυμία της να διώξει τον Σύριο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ και να συνεργαστεί με τη Ρωσία για μια διπλωματική λύση στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας μέσω ειρηνευτικών συνομιλιών (τη διαδικασία της Αστάνα). Όμως τώρα, μετά από αρκετά χρόνια αναμονής και εν μέσω αναζωπύρωσης στο πεδίο της μάχης που έφερε τις δυνάμεις που στηρίζονται από τη Ρωσία αντιμέτωπες με τους αντάρτες που στηρίζονται από την Τουρκία, η Τουρκία φαίνεται πως εγκαταλείπει το σχέδιο αυτό.

Πόλεμος με τους φίλους

Τώρα που το Ισλαμικό Κράτος έχει υποβαθμιστεί ως μια συμβατική μαχητική δύναμη στη Συρία, το επίκεντρο του πολέμου μεταφέρεται προς τα δυτικά, όπου οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις που στηρίζονται από τη Ρωσία και το Ιράν προσπαθούν να εξαλείψουν και τις τελευταίες ομάδες ανταρτών, τις οποίες εξακολουθεί να στηρίζει η Τουρκία, την ίδια ώρα που συμμετέχει σε διπλωματικές συνομιλίες.

Τους τελευταίους μήνες, οι κυβερνητικές δυνάμεις της Συρίας, με τη στήριξη της Ρωσίας και του Ιράν, έχουν εξαπολύσει σειρά αλληλοσυνδεόμενων επιθέσεων προκειμένου να εκδιώξουν τους αντάρτες από περιοχές-κλειδιά στις βορειοδυτικές επαρχίες του Χαλεπιού, της Χάμα και της Ιντλίμπ. Οι δυνάμεις των ανταρτών, περιλαμβανομένων αρκετών ομάδων βαριά οπλισμένων και υποστηριζόμενων από την Τουρκία, «απάντησαν» στην τελευταία επίθεση, της οποίας ηγείται μονάδα των ειδικών δυνάμεων του στρατού της Συρίας, για την κατάληψη του ανταρτοκρατούμενου αεροδρομίου της Αμπού αλ Ντουρ, με μια άγρια αντεπίθεση.

Η επίθεση και η αντεπίθεση έχουν κλιμακώσει τις εντάσεις στις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας. Αλλωστε, η Ιντλίμπ υποτίθεται πως θα ήταν μέρος μιας ζώνης αποκλιμάκωσης, σύμφωνα με τις παραμέτρους που είχαν ορίσει η Ρωσία, η Τουρκία και το Ιράν κατά τις συνομιλίες στην Αστάνα του Καζακστάν. Η Τουρκία κατηγορεί συχνά την κυβέρνηση της Συρίας για παραβίαση της συμφωνίας αποκλιμάκωσης και έχει απαιτήσει από τη Ρωσία να κάνει περισσότερα για να αποτρέψει περαιτέρω επιθέσεις από τις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις. Η Ρωσία υποστηρίζει πως οι επιχειρήσεις στην Ιντλίμπ έχουν στόχο τις τρομοκρατικές ομάδες και είναι απαραίτητες, ενώ κατηγόρησε την Τουρκία για επίθεση με drone κατά της αεροπορικής της βάσης στην Λατάκια.

Για να αντιμετωπίσει την επιδείνωση των σχέσεων των δύο χωρών, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μίλησε τηλεφωνικά με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν στις 11 Ιανουαρίου. Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία, ο κ. Πούτιν ανακοίνωσε πως η Τουρκία δεν είναι ένοχη για την επίθεση με drone και πως η επίθεση αυτή ήταν «στημένη», προκειμένου να ενοχοποιηθεί η Τουρκία και να υπονομευτεί η σχέση της με τη Ρωσία. Παρά το ότι οι δύο ηγέτες φαίνονται αμετακίνητοι στη θέση τους να βάλουν στην άκρη της διαφορές τους και να συνεργαστούν, ο πόλεμος στη Συρία θα δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις τους.

Καθώς οι στηριζόμενοι από την Τουρκία αντάρτες εμπλέκονται σε άγριες μάχες με τις φιλοκυβερνητικές δυνάμεις που στηρίζονται από τη Ρωσία, είναι ξεκάθαρο πως η Ρωσία και η Τουρκία έχουν εμπλακεί σε έναν πλήρη πόλεμο δι’ αντιπροσώπων.

Πόλεμος με τους εχθρούς

Ένας σημαντικός λόγος για τον οποίον η Τουρκία συμφώνησε στη διαδικασία της Αστάνα ήταν προκειμένου να καταλήξει σε συμφωνία με τη Ρωσία για να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στο YPG, όμως η Ρωσία δεν συμβιβάζεται στο θέμα αυτό. Όχι μόνο δεν επιτρέπει στην Τουρκία να εξαπολύσει στρατιωτική επίθεση κατά του YPG, αλλά διατηρεί δυνάμεις σε θέσεις που μπλοκάρουν την τουρκική πρόσβαση σε κουρδικές θέσεις στην Αφρίν και έχει απαιτήσει το πολιτικό κόμμα που εκπροσωπεί το YPG, δηλαδή το Κόμμα της Δημοκρατικής Ενότητας (PYD), να συμμετέχει στις μελλοντικές ειρηνευτικές συνομιλίες στο Σότσι της Ρωσίας. Το Κρεμλίνο πιστεύει πως το YPG πρέπει να μπει στην όποια ειρηνευτική συμφωνία για τη Συρία, θεωρώντας πως η ομάδα αναδεικνύεται σε βασικό παράγοντα στη σύγκρουση και έχει την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Η Τουρκία, ωστόσο, είναι εξίσου ανυποχώρητη στο θέμα αυτό και χάνει όλο και περισσότερο την υπομονή της με την ενίσχυση του YPG στα σύνορα με τη Συρία. Μάλιστα, έχει χάσει τόσο πολύ την υπομονή της, που μπορεί να κινηθεί κατά του YPG χωρίς τη συγκατάθεση της Ρωσίας.

Τα τουρκικά πυρά κατά των θέσεων του YPG στην Αφρίν αυξήθηκαν το Σαββατοκύριακο, ενώ υπάρχουν αναφορές για ενδείξεις κινήσεων τουρκικών δυνάμεων από άλλα σημεία των συνόρων προς την Αφρίν. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει πως θα βοηθήσουν στην εκπαίδευση και την εδραίωση Συριακής Συνοριακής Δύναμης 30.000 μαχητών, η οποία θα περιλαμβάνει πολλά μέλη του YPG. Η Τουρκία έχει εξοργιστεί με την προοπτική μιας συνεργασίας των ΗΠΑ με το YPG, ακόμα και μετά τη συμβατική ήττα του Ισλαμικού Κράτους, και δεν θα το δεχθεί με «σταυρωμένα χέρια».

Καθώς η Τουρκία προετοιμάζεται για επίθεση, εντείνονται οι ανησυχίες πως ένα λανθασμένο τουρκικό πλήγμα θα μπορούσε να προκαλέσει ρωσικά ή αμερικανικά θύματα και να οδηγήσει σε μια επικίνδυνη κλιμάκωση της σύγκρουσης. Αυτός ο κίνδυνος και η υπόθεση πως η στήριξη των ΗΠΑ προς το YPG ήταν προσωρινή, έχουν αποτρέψει την Τουρκία από το να εξαπολύσει πλήρη πόλεμο κατά του YPG.

Όμως τώρα, καθώς οι ΗΠΑ ενισχύουν τη στήριξή τους προς το YPG και οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας συσφίγγονται, η Τουρκία φαίνεται όλο και πιο πρόθυμη να αναλάβει τα ρίσκα μιας επίθεσης.