Stratfor: Η επόμενη φάση του πολέμου στο Ιράκ

Αν και το Ισλαμικό Κράτος βρίσκεται υπό δίωξη στο μεγαλύτερο μέρος του Ιράκ, ωστόσο, η μάχη για την εξουσία, την αυτονομία και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές μεταξύ των εθνοτικών και σεκταριστικών ομάδων τώρα ξεκινάει.

Αυτή η μάχη θα είναι πιο εμφανής στις περιοχές που αμφισβητούνται από την ιρακινή κυβέρνηση της Βαγδάτης και την περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν στην Αρμπίλ, που τον περασμένο μήνα ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν. Το έπαθλο της διαμάχης είναι η πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή του Κιρκούκ.

Μετά από μια τεταμένη τετραήμερη αντιπαράθεση μεταξύ των Κούρδων πεσμεργκά, των Ιρακινών Δυνάμεων Ασφαλείας (ISF) και των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης των οποίων ηγούνται οι Σιίτες και είναι φίλα προσκείμενες στην κυβέρνηση της Βαγδάτης, ο Ιρακινός πρωθυπουργός Χαϊντέρ αλ Αμπαντί διέταξε τις ISF, την Ομοσπονδιακή Αστυνομία και τις δυνάμεις της αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας του Ιράκ να εισέλθουν στην πόλη του Κιρκούκ, προκειμένου να διασφαλίσουν τις ομοσπονδιακές βάσεις και τις εγκαταστάσεις στην περιοχή.

Πριν την ταχεία επέλαση του Ισλαμικού Κράτους στο δυτικό και βόρειο Ιράκ το 2014, η περιφέρεια του Κιρκούκ και οι υποδομές της ελέγχονταν και διοικούνταν σε μεγάλο βαθμό από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Ιράκ.

Ο ιρακινός στρατός παρείχε ασφάλεια στην περιοχή, ενώ οι θεσμοί της Βαγδάτης -όπως η North Oil Company και η North Gas Company- διοικούσαν και ήλεγχαν τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Κιρκούκ, που παράγει περίπου 300.000 βαρέλια ημερησίως. Όμως, καθώς κατέρρευσε το μέτωπο του ιρακινού στρατού στη Μοσούλη στα βόρεια και στη Χαβίτζα στα νοτιοδυτικά της περιφέρειας του Κιρκούκ, αποσύρθηκε από την πόλη, καθώς αυτή περικυκλωνόταν από το Ισλαμικό Κράτος.

Το Ισλαμικό Κράτος για σύντομο χρονικό διάστημα κατέλαβε τη στρατιωτική βάση K1 έξω από την πόλη του Κιρκούκ. Οι Κούρδοι μαχητές πεσμεργκά ανάγκασαν τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους να φύγουν από αυτή τη στρατιωτική βάση και από πολλά από τα γύρω πετρελαιοφόρα πεδία και κατάφεραν να τους αποτρέψουν από το να αναλάβουν τον έλεγχο της πόλης.

Οι Κούρδοι εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση, αποκτώντας τον έλεγχο της πόλης, έλεγχο που δεν θέλει να παραχωρήσει η Βαγδάτη καθώς πρόκειται για περιοχή που θεωρεί ότι δικαιωματικά ανήκει στον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης. Προφανώς, η ιρακινή στρατιωτική προέλαση έχει στόχο να διασφαλίσει τις υποδομές πετρελαίου και αερίου, καθώς και τη στρατιωτική βάση K1.

Η περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν δεν θα θελήσει να εγκαταλείψει το πλεονέκτημά της, όμως αυτό δεν σημαίνει πως θα θελήσει να ξεκινήσει πόλεμο. Δύο κουρδικά κόμματα -το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP) και η Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (PUK)- εξέδωσαν προχθες Κυριακή ανακοίνωση με την οποία ζητούν «άνευ όρων, υπεύθυνο και εποικοδομητικό διάλογο» με τη Βαγδάτη για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος. Υπήρχαν ακόμα και φήμες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που άφηναν να εννοηθεί πως και τα δύο κόμματα συμφώνησαν σε ορισμένες υποχωρήσεις που θα έκαναν έναντι της Βαγδάτης στις διαπραγματεύσεις για το Κιρκούκ, όπως να αποσύρουν τον κυβερνήτη του Κιρκούκ, να «παγώσουν» το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για ένα έτος και να συμφωνήσουν σε κοινό έλεγχο πεσμεργκά και ISF στη στρατιωτική βάση k1 και σε άλλες εγκαταστάσεις στο Κιρκούκ.

Μπορεί να βρίσκεται «στα σκαριά» συμφωνία μεταξύ της Βαγδάτης και της περιφερειακής κυβέρνησης του Κουρδιστάν -ή τουλάχιστον στοιχείων της κουρδικής κυβέρνησης που είναι πιο πρόθυμα να διαπραγματευτούν με τη Βαγδάτη-, για να αποκλιμακωθεί η ένταση, με το να επιτραπεί στον ISF να ελέγξει κάποιες από τις εγκαταστάσεις στην περιοχή. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις του Αλ Αμπαντί ζητούσαν από τις ιρακινές δυνάμεις να συνεργαστούν με τους πεσμεργκά για να διασφαλιστούν οι εγκαταστάσεις.

Και ο πρόεδρος της περιφερειακής κυβέρνησης του Κουρδιστάν, Μασούντ Μπαρζανί, γνωρίζει πως η σύγκρουση θα υποβαθμίσει τη στήριξη που έχει από τη Δύση, έτσι διέταξε τους πεσμεργκά να μην ξεκινήσουν καμία σύγκρουση, επιτρέποντάς τους όμως να απαντήσουν αν οι ιρακινές δυνάμεις ανοίξουν πρώτες πυρ.

 

Αν και η ευρύτερη διαμάχη αναφορικά με το status του Κιρκούκ είναι μεταξύ της Βαγδάτης και της Αρμπίλ, ωστόσο η μάχη για το Κιρκούκ είναι πολύ πιο περίπλοκη. Το Κιρκούκ είναι μια πολυεθνική πόλη Αράβων, Κούρδων, Τουρκομάνων και άλλων ομάδων. Πολλοί μη Κούρδοι του Κιρκούκ δεν στήριξαν το δημοψήφισμα. Αυτό είναι κρίσιμης σημασίας, διότι της μάχης κατά του Ισλαμικού Κράτους στη Χαβίτζα ηγήθηκαν εν μέρει οι Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης του Ιράκ.

Αν και οι δυνάμεις αυτές τεχνικά ελέγχονται από τον Αλ Αμπαντί, ωστόσο απαρτίζονται από ένα μίγμα δεκάδων ενόπλων, ορισμένοι από τους οποίους είναι πιο κοντά στο Ιράν και τους πολιτικούς αντιπάλους του Αλ Αμπαντί.

Στην περιοχή γύρω από το Κιρκούκ, δύο από τις ισχυρότερες ένοπλες δυνάμεις αποτελούνται από Τουρκομάνους που συνδέονται με τη στηριζόμενη από το Ιράν οργάνωση Μπαντρ. Ήδη έχουν σημειωθεί σποραδικές αψιμαχίες μεταξύ των ενόπλων και των πεσμεργκά της Πατριωτικής Ένωσης του Κουρδιστάν, πιο πρόσφατα την περασμένη εβδομάδα στην περιοχή Τουζ Χουρματού, περίπου 50 χιλιόμετρα έξω από το Κιρκούκ.

Μέχρι στιγμής ο Αλ Αμπαντί έχει διατάξει μόνο ο ιρακινός στρατός και οι αστυνομικές δυνάμεις να εισέλθουν στην πόλη -όχι τις Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης. Είναι πιθανό ο Αλ Αμπαντί, κινούμενος αρχικά με πιο έμπιστες δυνάμεις, να προσπαθεί να αποτρέψει το ξέσπασμα ενός πραγματικού πολέμου. Επιπλέον, το ότι κρατά εκτός Κιρκούκ τις Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης ίσως σημαίνει πως μπορεί να τους κινητοποιήσει προς τη σουνιτική περιφέρεια Ανμπάρ, όπου εξακολουθεί να βρίσκεται το Ισλαμικό Κράτος. Αυτό εγείρει άλλα προβλήματα για τη Βαγδάτη.

Αυτό που μένει να φανεί τις επόμενες μέρες είναι το πώς θα εξελιχθούν οι διάφορες κινήσεις. Οι εντάσεις στην περιοχή είναι υψηλές και η κίνηση δυνάμεων ενέχει ρίσκο. Ήδη υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες αναφορές πως οι Κούρδοι πεσμεργκά έχουν στείλει ενισχύσεις στην πόλη, στέλνοντας την ειδική μονάδα Χεζά Ρασακά, που είχε χρησιμοποιηθεί για να διασφαλιστεί ο έλεγχος των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων τον Μάρτιο. Υπάρχουν αναφορές για πεσμεργκά να καταστρέφουν τέσσερα ιρακινά οχήματα Humvee. Διάφοροι αξιωματούχοι της περιφερειακής κυβέρνησης του Κουρδιστάν έχουν επίσης πει πως Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης έχουν εμπλακεί στην επιχείρηση, παρά τις περί του αντιθέτου ανακοινώσεις του Αλ Αμπαντί.

Τουλάχιστον επτά άνδρες των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης φέρεται να έχουν σκοτωθεί στην περιοχή Χάι αλ Σανά του Κιρκούκ.

Η επόμενη φάση του πολέμου στο Ιράκ βρίσκεται σε εξέλιξη.