Stratfor: Τα «καυτά» δημοψηφίσματα και το μέλλον των Κούρδων

Η Τουρκία και το Ιρακινό Κουρδιστάν ετοιμάζονται για δυο σημαντικά δημοψηφίσματα, που το καθένα θα μπορούσε να επηρεάσει την μοίρα των Κούρδων της περιοχής, με διαφορετικούς όμως τρόπους. Στην Άγκυρα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να συγκεντρώσει περισσότερη εξουσία στην προεδρία, στο όνομα της αντιμετώπισης της απειλής της κουρδικής μειονότητας της Τουρκίας. Στην Αρμπίλ, ο πρόεδρος της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν Μασούντ Μπαρζανί, ελπίζει να ανανεώσει την εκλογική εντολή του, επαναφέροντας το ζήτημα της Κουρδικής ανεξαρτησίας.

Οι πρωταρχικοί στόχοι των δυο προέδρων είναι να χρησιμοποιήσουν την λαϊκή ψήφο για να εδραιώσουν τις δικές τους βάσεις εξουσίας, σε μια περίοδο που και οι δύο αγωνίζονται να περιορίσουν τη δυσαρέσκεια. Όμως αν δεν προσέξουν, θα μπορούσαν να διαταράξουν την εύθραυστη σχέση που η Άγκυρα και η Αρμπίλ έχουν προσπαθήσει τόσο σκληρά για να εδραιώσουν.

Στα τέλη του 2009, ο Ερντογάν άρχισε να επιδιώκει στενότερους διπλωματικούς δεσμούς με την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν, στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής του για επίλυση του εγχώριου κουρδικού προβλήματος της Τουρκίας. Ως αντάλλαγμα για μεγαλύτερο περιθώριο για επιθέσεις κατά κούρδων ανταρτών στο Ιρακινό Κουρδιστάν, ο Ερντογάν άρχισε να ενθαρρύνει τις τουρκικές επενδύσεις στην περιοχή και επέτρεψε στις κουρδικές ενεργειακές εξαγωγές να περνούν από την Τουρκία. Η νέα σχέση δημιούργησε επίσης ευκαιρίες για τις τουρκικές κατασκευαστικές και ενεργειακές εταιρείες στο βόρειο Ιράκ.

Αν και οι δυο πλευρές επωφελούνται από τους στενούς μεταξύ τους δεσμούς, η σχέση τους είναι εύθραυστη. Η Τουρκία έχει συμφέρον να ενισχύσει την Αρμπίλ, όμως μόνο τόσο ώστε να την «τραβήξει» από την «αγκάλη» της Βαγδάτης –και κατ' επέκταση του Ιράν. Λόγω της δικής της ανυπότακτης κουρδικής μειονότητας, η Άγκυρα παραμένει επιφυλακτική σε ότι αφορά την ιδέα ενός ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους.

Και τα δυο αυτά δημοψηφίσματα στοχεύουν στο εγχώριο κοινό, όμως το καθένα θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις πέραν των Τουρκικών και Κουρδικών συνόρων. Για την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν, η καθιέρωση ενός εκτελεστικού προεδρικού συστήματος στην Τουρκία μπορεί να αποτελέσει πηγή ανησυχίας, ιδιαίτερα αν αυτό δώσει τη δυνατότητα στον Ερντογάν να προχωρά σε πιο επιθετικές ενέργειες κατά ομάδων Κούρδων ανταρτών στην περιοχή. Η Τουρκία, από την πλευρά της, θα έβλεπε με επιφύλαξη ένα ανεξάρτητο Κουρδικό κράτος που θα δημιουργούνταν νότια των συνόρων της, ιδιαίτερα τη ώρα που προσπαθεί να περιορίσει τους Κούρδες αντάρτες εντός των συνόρων της.

Η άμεση ανεξαρτησία είναι ένας μη ρεαλιστικός στόχος για την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν: ο ίδιος ο Μπαρζανί έχει προειδοποιήσει πως το δημοψήφισμα δεν έχει σκοπό να οδηγήσει σε διακήρυξη ανεξαρτησίας άμεσα. Το σημαντικότερο, η Κουρδική ανεξαρτησία θα υπονόμευε τις σχέσεις της Αρμπίλ με τη Βαγδάτη και τις ΗΠΑ.

Κατά πάσα πιθανότητα, αυτός ο περίπλοκος ιστός συμφερόντων και περιορισμών θα διασφαλίσει πως κανένα από τα δυο δημοψηφίσματα δεν θα διαταράξει τις σχέσεις μεταξύ της Άγκυρας και της Αρμπίλ. Ωστόσο, και τα δυο δημοψηφίσματα θα έχουν αναμφίβολα σημαντική επίπτωση για τους Κούρδους των δυο περιοχών.