Stratfor: Προσδεθείτε για ένα πολύ δύσκολο 2016

Με τις παλαιές γεωπολιτικές πραγματικότητες να επανέρχονται στην επιφάνεια σε όλη την Ευρασία και τις τιμές των εμπορευμάτων «κολλημένες στον πάτο», το 2016 αναμένεται να είναι δύσκολη χρονιά για το μεγάλο μέρος του πλανήτη.

Μια λογική «αρχή» για τις προβλέψεις του Stratfor για το 2016 είναι η χώρα που «γεφυρώνει» την Ευρώπη και την Ασία: η Τουρκία. Φέτος θα είναι η χρονιά που η Τουρκία, νευρική μεν αλλά με μεγαλύτερη πολιτική συνεκτικότητα απ' ό,τι πέρυσι, πιθανότατα θα κάνει στρατιωτική κίνηση στη βόρεια Συρία, προσπαθώντας ταυτόχρονα να διευρύνει το «αποτύπωμά» της στο βόρειο Ιράκ.

Η Τουρκία δεν θα αντιμετωπίσει μόνο το Ισλαμικό Κράτος, αλλά παράλληλα θα διατηρήσει υπό έλεγχο την κουρδική επέκταση, την ώρα που αυξάνει το «στοίχημα» στην αντιπαράθεσή της με τους παλαιούς αντιπάλους της, τη Ρωσία και το Ιράν.

Το τελευταίο πράγμα που θέλει η Ρωσία είναι μια αντιπαράθεση με την Τουρκία, τον «θυροφύλακα» της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου, όμως η αντιπαράθεση είναι κάτι που δεν μπορεί να αποφύγει. Το ενδεχόμενο σταδιακής αλλαγής των στόχων της Ρωσίας, καθώς αυξάνει τη στρατιωτική εμπλοκή της στο πεδίο μάχης της Συρίας, είναι πιθανό.

Η Ρωσία θα προσπαθήσει να παρασύρει τις ΗΠΑ σε συμβιβασμό που θα επιβραδύνει την προώθηση της Δύσης στα πρώην σοβιετικά εδάφη της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ θα είναι πρόθυμες να διαπραγματευτούν σε ζητήματα τακτικής, θα αρνηθούν όμως στη Ρωσία το «πάτημα» που ζητά για να συνδέσει την αντιτρομοκρατική συνεργασία με μια ευρύτερη στρατηγική συζήτηση. Αντιθέτως, η αμερικανική κυβέρνηση θα κινηθεί ώστε να ενισχύσει τους Ευρωπαίους συμμάχους στις «πρώτες γραμμές» με τη Ρωσία.

Ασχέτως των δευτερευόντων κινήτρων των «παικτών», μια ενισχυμένη στρατιωτική εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους είναι βέβαιο ότι θα πλήξει τον πυρήνα της οργάνωσης. Ωστόσο, το ανώριμο χαλιφάτο δεν θα εξαλειφθεί φέτος.

Η έλλειψη αξιόπιστων επίγειων δυνάμεων θα δημιουργήσει πρόβλημα στην εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους. Και όσο θα αποδυναμώνονται οι συμβατικές δυνατότητες του Ισλαμικού Κράτους, τόσο πιο ενεργά θα προσπαθεί η οργάνωση αυτή και οι συνδεόμενες οργανώσεις της να εξαπολύουν τρομοκρατικές επιθέσεις εκτός Μέσης Ανατολής, προκειμένου να διατηρήσει τη σημασία της. Αυτό, με τη σειρά του, θα οδηγήσει σε ανταγωνισμούς μεταξύ των τζιχαντιστών, καθώς οι ομάδες της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο, στο Μαγκρέμπ, στη Δυτική Αφρική και στη Νότια Ασία θα προσπαθούν να διατηρήσουν τον βηματισμό τους.

Η τζιχαντιστική απειλή θα τροφοδοτήσει την ισλαμοφοβία στη Δύση και θα αποτελέσει καταλύτη για τον κατακερματισμό της Ευρώπης. Οι συνοριακοί έλεγχοι και οι φωνές που θα ζητούν διατήρηση της εθνικής ταυτότητας θα αποδυναμώσουν την ευρωπαϊκή αρχή της ελεύθερης μετακίνησης ανθρώπων.

Τα κλειστά σύνορα θα δημιουργήσουν μεταναστευτική «συμφόρηση» στα Δυτικά Βαλκάνια, μια περιοχή όπου ήδη υπάρχουν εθνικές και θρησκευτικές εντάσεις. Όμως το βασικό «στόρι» στην Ευρώπη για το 2016 θα επικεντρώνεται στη Γαλλία και τη Γερμανία, τους δύο πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και οι δύο χώρες θα προετοιμάζονται για τις εκλογές του 2017, ενώ και οι δύο χώρες τείνουν προς μια πιο εθνικιστική και ευρωσκεπτικιστική κατεύθυνση. Με την πάροδο του χρόνου, η Γερμανία θα αρχίσει να εκφράζεται πιο ανοικτά και θα είναι πιο απρόθυμη να συμβιβάζεται σε ζητήματα ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Πονοκέφαλος οι τιμές των εμπορευμάτων

Η συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης και μια ακόμα χρονιά χαμηλών πετρελαϊκών τιμών θα έχει μια «καταπραϋντική» επίδραση στις βαθύτερες προστριβές στην Ευρώπη, την ώρα που οι παγκόσμιες αγορές εμπορευμάτων θα συνεχίσουν να υποφέρουν. Η προσθήκη ιρανικού πετρελαίου στην αγορά κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους θα αντισταθμίσει μια μείωση της αμερικανικής παραγωγής.

Η όποια μεταβολή στην παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε να έρθει αργότερα φέτος, αφού το Ριάντ θα έχει αποτιμήσει την επίπτωση που θα έχει στην τιμή η επιστροφή του Ιράν καθώς και η επίπτωση που θα έχει στους Αμερικανούς παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου. Η όποια προσπάθεια του Ριάντ να συντονίσει μια μείωση της παραγωγής με το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα έρθει μόνο μετά την αποτίμηση αυτή. Ασχέτως της επιπτώσεως του Ιράν, η Σαουδική Αραβία θα είναι προετοιμασμένη να αυξήσει το χρέος της και να μειώσει τα αποθέματά της προκειμένου να διαχειριστεί τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου.

Η Κίνα δεν θα φέρει «ανακούφιση» στις τιμές των εμπορευμάτων. Ο ρυθμός ανάπτυξης της κατανάλωσης θα μειωθεί καθώς το Πεκίνο αγωνίζεται να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις εν μέσω αυξανόμενης δυσαρέσκειας μεταξύ της ελίτ του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αν και το Πεκίνο αντιμετωπίζει την απειλή πολυδιάσπασης του Κόμματος, ωστόσο θα έχει αρκετή οικονομική «βαρύτητα» ώστε να προσφέρει κίνητρα στα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας για να αντισταθμίσει μια ισχυρότερη παρουσία της αμερικανικής ασφάλειας στην περιοχή.

Η Λατινική Αμερική

Οι χαμηλές τιμές των εμπορευμάτων και τα αυξανόμενα αμερικανικά επιτόκια, που επηρεάζουν το συνάλλαγμα, θα καταστήσουν και το 2016 μια δύσκολη χρονιά για μεγάλο μέρος της Λατινικής Αμερικής. Η απειλή αποπομπής θα βρίσκεται πάνω από την πρόεδρο της Βραζιλίας Ντίλμα Ρουσέφ και θα επιβαρύνει το επενδυτικό κλίμα της χώρας βραχυπρόθεσμα. Η Αργεντινή μπορεί να έχει έναν νέο πρόεδρο με μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό, όμως η μάχη του με τον υψηλό πληθωρισμό και τα ελλείμματα ξένου συναλλάγματος σημαίνουν πως οι όποιες κινήσεις για τη διευθέτηση του χρέους και για αύξηση των μέτρων προστατευτισμού θα είναι περιορισμένες. Στη Βενεζουέλα, πλησιάζει το τέλος του Τσαβισμού. Το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας σταδιακά θα διασπαστεί υπό τις αυξανόμενες πολιτικές και οικονομικές πιέσεις και η χώρα κινδυνεύει να κηρύξει χρεοστάσιο επί του εξωτερικού της χρέους φέτος.

Τα καθοριστικά γεγονότα του 2016 θα αυξήσουν τον φόβο σε όλον τον κόσμο, οδηγώντας πιθανότατα σε ένα ακόμα πιο ταραχώδες 2017 καθώς μια σειρά αναπτυσσόμενων συγκρούσεων έρχονται στο επίκεντρο με μεγαλύτερη ένταση. Το βασικό που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι πως όλες αυτές οι τάσεις συνδέονται. Η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ρωσίας, η αύξηση του εθνικισμού στην Ευρώπη, η επανεμφάνιση της Τουρκίας και διάφορα άλλα γεωπολιτικά ρεύματα θα αλληλοσυνδέονται και θα θρέφουν το ένα το άλλο.

Για το 2016 η προσοχή θα είναι στραμμένη στη «μεγαλύτερη εικόνα», διότι το 2017 φαίνεται πως η εικόνα θα είναι ακόμα πιο περίπλοκη.