Γιατί οι αγορές θυμήθηκαν τη... Lehman

Ένα πρωτοφανές ξεπούλημα μετοχών και εμπορευμάτων βίωσε χθες ο πλανήτης. Η μέρα φάνηκε από το πρωί, με τις βαριές απώλειες στις ασιατικές αγορές. Τη σκυτάλη πήρε η Ευρώπη, όπου μεγάλες αγορές πέρασαν σε bear market και συνεχίστηκε στις ΗΠΑ, όπου η Wall Street είδε τον Dow Jones να ανοίγει με πτώση άνω των 1.000 μονάδων αλλά να κλείνει τελικά στο κόκκινο, σημαντικά χαμηλότερα όμως από την Παρασκευή.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι αγορές τρόμαξαν την προηγούμενη εβδομάδα, γιατί προέβλεψαν άμεση αύξηση των επιτοκίων της Fed. Ο πραγματικός φόβος όμως είναι ότι η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας και οι κινήσεις που κάνει (ή δεν κάνει) ο ασιατικός τίγρης για να βελτιώσει την κατάσταση τόσο στην πραγματική οικονομία όσο και στις αγορές. Το τίμημα ήδη βαρύ, καθώς έχουν χαθεί 5 τρισ. δολάρια στις παγκόσμιες αγορές από τη μέρα που η Κίνα αποφάσισε να υποτιμήσει το γουάν.

Ο Jim Reid, αναλυτής της Deutsche Bank, υποστηρίζει ότι "Η αμφιλεγόμενη κίνηση της Κίνας πριν από δύο εβδομάδες και οι επιπτώσεις στις αναδυόμενες αγορές έχουν οδηγήσει σε κάτι πιο σοβαρό».

Εν μέρει, η υποχώρηση της Δευτέρας ήταν αντανάκλαση της απογοήτευσης των επενδυτών καθώς υπήρχε η προσδοκία ότι το Πεκίνο θα υιοθετούσε νέα μέτρα περιορισμού των απωλειών, μετά τη βουτιά 11,5% για τον Shanghai Composite την προηγούμενη εβδομάδα.

Ωστόσο, το Πεκίνο ίσως έχει αποφασίσει ότι είναι πολύ ακριβή η στήριξη της χρηματιστηριακής αγοράς, ιδίως από τη στιγμή που παρεμβαίνει μαζικά και για τη στήριξη του γουάν από περαιτέρω υποτίμηση. Σημειώνεται ότι οι κινεζικές αρχές έχουν ήδη δαπανήσει 200 δισ. δολάρια σε αγορές μετοχών τους τελευταίους δύο μήνες. Επιπλέον, έχουν δαπανήσει ακόμη 200 δισ. από τα αποθέματα συναλλάγματος, για να κρατήσουν το γουάν από περαιτέρω πτώση.

Σε bear market μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές

Υπό τις παραπάνω εξελίξεις, οι ευρωπαϊκές μετοχές υπέστησαν τη Δευτέρα τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από το 2008, με τον DAX στη Φρανκφούρτη να εισέρχεται σε bear market.

Από τον πανευρωπαϊκό δείκτη Stoxx 600, μόλις τρεις μετοχές κρατήθηκαν σε θετικό έδαφος, καθώς υποχώρησε κατά 5,3%, χάνοντας εντός της ημέρας έως και 8,1%. Ο DAX έχασε 4,7%, διευρύνοντας την πτώση από το πρόσφατο υψηλό στο 22%.

Ο Stoxx 600 μπήκε σε ζώνη διόρθωσης ήδη από την Παρασκευή. Πλέον χάνει 17% από το ρεκόρ του Απριλίου. Δεκαεπτά από τις 18 ευρωπαϊκές αγορές έχουν υποχωρήσει πλέον του 10% από το υψηλό τους.

Ο FTSE 100 στο Λονδίνο έκλεισε στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2012, υποχωρώντας κάτω από τις 6.000 μονάδες.

Πλήγμα για τη Wall Street

Χθες, η αμερικανική αγορά ανέκτησε μέρος των αρχικών απωλειών, χωρίς ωστόσο να αποφύγει τη μεγάλη διόρθωση, με τον Dow Jones να χάνει σχεδόν 600 μονάδες.

Ο Dow Jones ξεκίνησε με βουτιά άνω των 1.000 μονάδων, παραπέμποντας σε κατάρρευση. Ωστόσο, κάποιοι επενδυτές στα χαμηλότερα επίπεδα, περιορίζοντας τις απώλειες.

Σε μια μέρα έντονης μεταβλητότητας, η μετοχή της Apple υποχώρησε έως 13% -χάνοντας έως 78 δισ. δολάρια σε όρους κεφαλαιοποίησης- προτού ανακάμψει. Η General Electric βρέθηκε να χάνει κάποια στιγμή 21,2%, ενώ βουτιά 15% κατέγραψε η κινεζική μηχανή αναζήτησης Alibaba.

Τα ασφαλή λιμάνια και η Fed

Τα αμερικανικά ομόλογα, ο «ασφαλής λιμένας» για νευρικούς επενδυτές, εκτινάχθηκαν με την απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου των ΗΠΑ να υποχωρεί κάτω από το 2% για πρώτη φορά από τον Απρίλιο.

Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών υπογράμμισε ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις στις αγορές, αν και όπως είπε ο εκπρόσωπός του, δεν σχολιάζει τις ημερήσιες διακυμάνσεις στις αγορές.

Οι κλυδωνισμοί στις αγορές μειώνουν τις πιθανότητες αύξησης των επιτοκίων από τη Federal Reserve τον επόμενο μήνα και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διατήρηση των μηδενικών επιτοκίων για το σύνολο του έτους. Ο Αμερικανός πρώην υπουργός Οικονομικών Λόρενς Σάμερς έγραψε τη Δευτέρα ότι η αύξηση των επιτοκίων στο άμεσο μέλλον θα ήταν «σοβαρό λάθος» που θα απειλούσε τη χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Προβληματισμένοι οι αναλυτές

«Το κλίμα είναι ανησυχητικό», υπογραμμίζει ο Jim Kochan της Wells Fargo. «Όταν οι τιμές εμφανίζουν τέτοια μεταβλητότητα, είναι φυσικό οι επενδυτές να θυμούνται την οικονομική κρίση και να φοβούνται».

Οι κλυδωνισμοί στις αγορές έλαβαν χώρα μετά τη βουτιά 8,5% για τον Shanghai Composite, στη χειρότερη πτώση από τον Φεβρουάριο του 2007, εν μέσω έντονων ανησυχιών για την κατάσταση της κινεζικής οικονομίας, λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά την αναπάντεχη υποτίμηση του γουάν. Εκτοτε, οι παγκόσμιες χρηματαγορές έχουν χάσει περισσότερα από 5 τρισ. δολάρια σε αξία.

«Αυτό που παρατηρούμε δεν είναι μια λογική διόρθωση», τονίζει ο David Stubbs, αναλυτής της JPMorgan Asset Management. «Είμαστε σίγουρα αντιμέτωποι με πραγματικές ανησυχίες για το μέλλον».

Από την άλλη, ο Jim Reid, αναλυτής της Deutsche Bank, εκτίμησε ότι το ξεπούλημα στις διεθνείς αγορές είχε ως αιτία αρχικά τις προσδοκίες για άμεση αύξηση επιτοκίων από τη Fed. Ωστόσο, «η αμφιλεγόμενη κίνηση της Κίνας προ δύο εβδομάδων και το πλήγμα στις αναδυόμενες αγορές επιτάχυναν την πτώση των αγορών... Πάντοτε θεωρούσαμε ότι κάτι θα έμπαινε στον δρόμο της Fed και της πρόθεσης να αυξήσει τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο και ίσως αυτό βλέπουμε τώρα».

Αποφύγετε τις κινήσεις πανικού

«Εάν είστε ένας πραγματικά μακροπρόθεσμος επενδυτής, δεν πρέπει να σπεύσετε να κάνετε κινήσεις εν μέσω έντονης μεταβλητότητας, ή να εκτροχιάζεστε από τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό σας», τονίζει ο Jason Hollands, διευθυντής της εταιρίας διαχείρισης διαθεσίμων Tilney Bestinvest.

«Είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς το κατώτατο σημείο σε μια χρηματιστηριακή τροχιά, οπότε αντί να σπεύδετε να ρευστοποιήσετε ό,τι έχετε και δεν έχετε, είναι καλό να προχωράτε σταδιακά τις ενέργειές σας», υπογραμμίζει.

Σημειώνεται ότι ο δείκτης «φόβου» εκτινάχθηκε στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων τριών ετών, με άλμα 26% σε επίπεδα άνω του 25 για πρώτη φορά από τις 15 Ιουνίου του 2012.

Όταν οι αγορές κινούνται τόσο έντονα πτωτικά όσο τη Δευτέρα, οι κινήσεις αυτές συνήθως ακολουθούνται από ένα ράλι ανακούφισης. «Κρατήστε την ψυχραιμία σας και τις θέσεις σας στην αγορά», το σχόλιο του Maike Currie της Fidelity.

Αλλοι αναλυτές, ενόσω συνιστούν προσεκτικές κινήσεις, τονίζουν ότι η βουτιά της κινεζικής αγοράς καθιστά πλέον ελκυστικότερες τις τοποθετήσεις. «Το ξεπούλημα έχει την προοπτική να αποτελέσει μία από τις ισχυρότερες αγοραστικές ευκαιρίες στην ιστορία".

Τι λένε οι οικονομολόγοι

Αν και οι φόβοι για την παγκόσμια οικονομία έχουν ενταθεί, οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι η κατάσταση δεν έχει ξεφύγει εκτός ελέγχου. Αν και πολλοί μειώνουν τις εκτιμήσεις τους για την ανάπτυξη του 2016, τα μεγέθη παραμένουν υψηλότερα από αυτά του 2015.

Ο Antonio Garcia Pascual της Barclays, για παράδειγμα, περιμένει ακόμη ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης στις ανεπτυγμένες και αναδυόμενες αγορές θα αυξηθούν έως το τέλος του έτους, προβλέποντας παγκόσμια ανάπτυξη 3,7% το 2016 από 3,2% εφέτος.

Ο Willem Buiter της Citi παρατηρεί ότι η παγκόσμια οικονομία είναι «σε ευαίσθητη καμπή» και μειώνει τις προβλέψεις του για την Κίνα, την Ιαπωνία και άλλες αναδυόμενες αγορές. Όμως περιμένει βελτίωση από το 2016.

Αλλοι οικονομολόγοι υπογραμμίζουν ότι δεν είναι σωστή η σύγκριση με προηγούμενες παγκόσμιες κρίσεις. Οι ασιατικές οικονομίες δεν αναζητούν τρόπους να υπερασπιστούν τα νομίσματά τους, όπως το 1997, τα χρηματιστήρια δεν είναι προφανώς υπερτιμημένα όπως το 2000 με τη «φούσκα» των dotcom και οι εταιρίες του χρηματοοικονομικού κλάδου δεν καταρρέουν όπως το 2008.

«Θεωρούμε ότι τα πρόσφατα γεγονότα μοιάζουν περισσότερο με προηγούμενα καλοκαιρινά ξεπουλήματα που αντιστράφηκαν γρήγορα, παρά με παρελθούσες κρίσεις των αγορών», τονίζει ο David Rees της Capital.

O ρόλος των hedge funds

Οι μειώσεις των θέσεων στις μετοχές από πολλούς επενδυτές, hedge funds και αμοιβαία κεφάλαια αποδείχτηκαν προφητικές.

Τα hedge funds έχτισαν σταδιακά τον Ιούλιο μεγάλες θέσεις short σε μετοχές, σύμφωνα με τα στοιχεία της Credit Suisse.

Την ίδια στιγμή, οι διαχειριστές αμοιβαίων κεφαλαίων και ETFs έχουν «τραβήξει» από τις αμερικανικές μετοχές 78,8 δισ. δολάρια από τις αρχές του έτους.

Και από ό,τι φαίνεται, είχαν δίκιο: Οι μετοχές παγκοσμίως, όπως καταγράφονται από τον δείκτη MSCI World, έχουν υποχωρήσει κατά 14% από τα μέσα Μαΐου, χάνοντας περισσότερα από 9 τρισ. δολάρια σε όρους κεφαλαιοποίησης, με όποιους είχαν θέσεις short να βγαίνουν τελικά κερδισμένοι...